Palindrom

E Sazpalindrom am sougenannte Sator-Quadrat

E Palindrom, aus dem Griicheschen „palíndromos“ (= eppes wat hannerzeg leeft) ass e Wuert oder e Saz, dee vu vir oder vun hanne gelies d'selwecht bleift oder e Sënn ergëtt. D'Grouss- a Klengschreiwung, d'Wuertgrenzen oder d'diakritesch Zeechen (Apostroph, Accent, Tëppelcher, ...) kënnen awer ë. Ë. geännert ginn.

Wuertpalindrom[änneren | Quelltext änneren]

E Wuertpalindrom ass e Wuert, dat vu lénks no riets oder vu riets no lénks dat selwecht Wuert ergëtt.

Lëtzebuergesch Beispiller:

DVD
ee (Form ouni n vun een)
Ee
elle (Form ouni n vun ellen)
Enne (Form ouni n vun Ennen, der Méizuel vun Enn)
gelleg
Iddi
Kajak
mam
Mam
mmm
Neen
neien (vum Adjektiv nei)
nennen
Nennen
Neyen (Familljennumm)
ojo
pap (Imperativ vum Verb papen)
Pap
Pop
pup (Imperativ vum Verb pupen)
Radar
rar
Rentner
sees
SMS
SOS
sos (Imparfait vu soen an der zweeter Persoun Eenzuel)
tut (vum Verb tuten)
Tut
Uhu
viv

Lëtzebuergesch Beispiller ouni d'diakritesch Zeechen ze beuechten:

Ära
ënne
Ënne
erënnere
fënnef
Lëmmel
mëllem
nëmmen
Reeër
réier
Réier
Rëpper
Trëllert

Däitsch Beispiller:

Anna
Drehherd
Ebbe
hangnah
Lagerregal
Marktkram
Neffen
nun
Otto
Regallager
Reittier
Reliefpfeiler
Rentner
Retsinakanister
stets
Testset

Franséisch Beispiller:

elle
ère
été
ici
non
réifier
ressasser (de längste Palindrom am Franséischen)
rêver
selles
serres
tôt

Markennimm

Ata (Botzmëttel)
Axa (Versécherungsgesellschaft)
Maoam (Kamellen)
Omo (Wäschmëttel)
Uhu (Pech)
Viiv (Spezifikatioun fir Multimedia-PCen)
Xemex (Aueremark)

Heteropalindrom[änneren | Quelltext änneren]

En Heteropalindrom ass eng speziell Form vun engem Anagramm an et ass e Wuert dat „vijenzeg“ oder „hannerzeg “ gelies, en anert sënnvollt Wuert erginn.

Lëtzebuergesch Beispiller:

daf-fad
Dar-Rad
dee-Eed (dee: Form ouni n vun deen)
Deel-Leed
deem-Meed
deits-Stied (deits: vum Verb deiten)
ee-Ee
Fa-Af (Fa: Museksnout)
fak-kaf (fak: vum englesche Verb faken)
Fal-Laf
fal-laf
Far-raf
Feel-Leef (Feel: vum Ausdrock an der Feel sinn; Leef: Méizuel vu Laf)
fees-Seef (fees: vum Verb feeën)
Feiler-Relief
Feil-lief
frot-Torf
Gal-Lag
genee-eeneg
Gras-Sarg
Kap-Pak
knat-Tank
Koma-Amok
La-al (La: Museksnout)
Lage-egal (Lage: Form ouni n vu Lagen, der Méizuel vun Lag)
Lager-Regal
lees-Seel
leits-stiel
lues-Suel
ma-am
Mees-Seem(Mees: e Vull; Seem: Méizuel vu Sam)
Mier-Reim
Mos-Som (Mos: Variant vu Moos)
nee-een
nees-seen
neier-Reien
Nenne-Ennen
Nenner-rennen
Neon-noen
ni-in
Nu-un
Par-Rap
Part-Trap
Re-er (Re: Museksnout; er: Personalpronomen)
Rei-ier
reits-Stier
reit-Tier
reiz-zier
Reiz-Zier
renne-Enner
Ris-Sir
sav-Vas (sav: vum englesche Verb saven)
se-es (se: Personalpronomen; es: Indefinitpronomen)
Sie-eis
trei-iert
tut-Tut
zu-Uz

Däitsch Beispiller:

die-Eid
Gras-Sarg
Nebel-Leben
Neger-Regen

Franséisch Beispiller:

mon-nom

Sazpalindrom[änneren | Quelltext änneren]

Bei engem Sazpalindrom bleift de ganze Saz dee selwechten, egal ob e vu vir no hannen oder vun hannen no vir gelies gëtt. E Sazpalindrom kann esouguer aus e puer Sätz bestoen. Et gëtt souguer Gedichter a Palindromform.

Däitsch Beispiller:

Ein Neger mit Gazelle zagt im Regen nie.
Eine treue Familie bei Lima feuerte nie.
Geist ziert Leben, Mut hegt Siege, Beileid trägt belegbare Reue, Neid dient nie, nun eint Neid die Neuerer, abgelebt gärt die Liebe, Geist geht, umnebelt reizt Sieg. (Autor: Herbert Pfeiffer)
Lesen Esel?
Sei lieb – nebenbei lies!
Vitaler Nebel mit Sinn ist im Leben relativ.

Franséisch Beispiller:

Esope reste ici et se repose.
Élu par cette crapule.
Engage le jeu, que je le gagne.
Émile nu a une lime.
Tu l'as trop écrasé César ce Port-Salut.
Tu l'as trop écrasé César ce Port-Salut.

Kuckt och[änneren | Quelltext änneren]

Literatur[änneren | Quelltext änneren]

Luc Marteling, „Op der Sproochespillplaz“ an: Die Warte 26|2658 (S. 2-3), Luxemburger Wort vum 16. Juli 2020

Um Spaweck[änneren | Quelltext änneren]

Referenzen an Notten[Quelltext änneren]

Quell vun de meeschte lëtzebuergesche Beispiller: Marteling L., „Op der Sproochespillplaz“ (kuckt: Um Spaweck)