Quelltext vun der Säit Raumfuerer weisen

[[Fichier:Bruce McCandless II during EVA in 1984.jpg|thumb|[[NASA]]-Astronaut Bruce McCandless II bei engem [[Baussebordasaz]] den [[11. Februar]] [[1984]]]]
E '''Raumfuerer''' (och ''Weltraumfuerer'') ass e Member vun enger [[Bemannt Raumfaart|bemannter Expeditioun an de Weltraum]]. Den éischte Raumfuerer war am Joer [[1961]] de [[Juri Alexejewitsch Gagarin|Juri Gagarin]]. Jee no hirer Ofstamung bezeechent een Raumfuerer och als ''Astronauten'' ([[Vereenegt Staate vun Amerika|USA]], [[Westeuropa]]), ''Kosmonauten'' ([[Sowjetunioun]]/[[Russland]], [[Osteuropa]]) oder ''Taikonauten'' ([[China|Volleksrepublik China]]). Méi rar Nimm sinn ''Spationauten'' (a [[Frankräich]]), ''Angkasawan'' (an [[Malaysia]]) an ''Vyomanaut'' oder ''Wiomanaut'' (an [[Indien]]).

== Bezeechnungen ==
D'Sowjetunioun an d'Vereenegt Staaten, als éischt Länner mat engem bemannte Raumfaartprogramm, hu mat „Kosmonaut“ (космонавт) resp. „Astronaut“ (astronaut) zwou ënnerschiddlech Bezeechnunge fir Raumfuerer etabléiert. Doraus huet sech d'Traditioun entwéckelt, de Beruff vun engem Raumfuerer no der Blockzougehéieregkeet vum Raumfaartprogramm ze benennen. Sou gëtt och den éischten däitsche Raumfuerer [[Sigmund Jähn]] aus der [[Däitsch Demokratesch Republik|Däitscher Demokratescher Republik]] an den éischten éisträichesche Raumfuerer [[Franz Viehböck]], déi mat sowjetesche Raumkapselen an den All geflu waren, als ''Kosmonaute'' bezeechent<ref>Siehe z.&nbsp;B. die Selbstbezeichnung „Kosmonaut“ von Franz Viehböck auf seiner Homepage [http://www.franzviehboeck.com/]</ref>. Dogéint nennt een d'Raumfuerer [[Ulf Merbold]], [[Reinhard Furrer]] an [[Ernst Messerschmid]] aus der Bundesrepublik [[Däitschland]], déi mat engem [[Space-Shuttle]] an de Weltraum geflu waren, ''Astronauten''. Och nom Ëmschwonk sinn däitsch Raumfuerer beim elo russesche Raumfaartprogramm als Wëssenschaftskosmonaute matgeflunn. Den Astronaut Ulf Merbold gouf domat nach virum US-amerikaneschen Astronaut [[Norman Earl Thagard|Norman Thagard]] och zum Kosmonaut.

Och haut gëtt weiderhin d'Bezeechnung ''Kosmonaut'' fir russesch Raumfuerer an ''Astronaut'' fir Raumfuerer vun der [[NASA]] gebraucht<ref>[http://www.jsc.nasa.gov/Bios/ About Astronauts. Nasa]</ref>. D'[[European Space Agency|ESA]] huet den Numm ''Astronaut'' als Beruffsbezeechnung iwwerholl, wärend aner Länner mat eegenem Raumfaartprogramm och weider Bezeechnungen entwéckelt hunn.

=== Kosmonaut ===
[[Fichier:Soviet moon suit side.jpg|thumb|Kosmonaute[[raumkostüm]] fir e [[Sowjetesche bemannte Moundprogramm|sowjetesche Moundlande-Projet]], deen ni verwierklecht gouf.]]

De Begrëff ''Kosmonaut'' (vu κόσμος ''kosmos'' = Weltraum + ναύτης ''nautēs'' = Séifuerer/Matrous, resp. vum russ.: Космонавт) bezeechent e [[Sowjetesch Raumfaart|sowjetesche Raumfuerer]]. Och am haitege Russland, de GUS-Staaten, an Deeler vu Mëttel- an Osteuropa souwéi an den neie Bundeslänner vun der Bundesrepublik Däitschland gëtt weiderhi vu Kosmonaute geschwat. De Begrëff gouf wärend der Course an de Weltraum an den [[1950]]er Jore geformt, a mam Juri Gagarin als éischte Mënsch am Weltraum weltwäit bekannt. D'Bild vum Kosmonaut hat an der Sowjetunioun eng Bedeitung gespillt, déi iwwer den techneschen oder politesche Wäertzouwues wéi am Westen erausgoung.

=== Astronaut ===
De Begrëff ''Astronaut'' (vun ἄστρον ''astron'' = [[Stär]] + ναύτης ''nautēs'' = Séifuerer/Matrous) leent sech un d'Wuert ''Aeronaut'' (Loftschëff) un. D'[[National Aeronautics and Space Administration|NASA]] hat sech den [[1. Dezember]] [[1958]] entscheet fir hir Raumfuerer Astronauten ze nennen, an der Meenung, en neit Wuert geformt ze hunn, dobäi gouf dëse Begrëff schonn [[1927]] vum franséische [[Science-Fiction]]-Auteur [[J.-H. Rosny Aîné]] a sengem Buch ''Les Astronautes'' gebraucht.

=== Spationaute ===
De Begrëff ''Spationaute'' (vun ''spatium''‚ [[Weltraum|Raum/Weltraum]]‘ + ναύτης ''nautēs'' ‚Séifuerer‘) ass e franséischt Konschtwuert fir Raumfuerer.

=== Taikonaut ===
De Begrëff ''Taikonaut'' ass aus zwéi Wierder zesummegesat: „Taikong“ bedeit „Weltraum“ oder „Kosmos“. Déi virdru gestallt Silb „taiko-“ ass änlech wéi „astro“ wouduerch déi dräi Wierder „Astronaut“, „Kosmonaut“ an „Taikonaut“ perfekt symmetresch sinn, souwuel an der Bedeitung wéi och an der Form. Duerch d'Ewechloosse vum Buschtaf „g“ vun „Taikong“ gëtt de Begrëff méi kuerz a méi einfach auszeschwätzen.

„Taikonaut“ ass d'Bezeechnung fir e Raumfuerer dee fir e chineesesche Raumfaartprogramm an de Weltraum flitt. [[China]] ass als drëtt Land an der Lag, Mënsche mat engem selbststänneg entwéckelte Rakéitesystem op eng Äerdëmlafbunn ze schécken.

D'Bezeechnung „Taikonaut“ gouf fir d'éischt am Mee [[1998]] vum Chiew Lee Yih aus [[Malaysia]] an enger [[Newsgroup]] gebraucht. Bal zur selwechter Zäit gouf et vum Chen Lan vu [[Shanghai]] gebraucht a koum iwwer seng Internetsäit „Go Taikonauts!“ eraus. „Go Taikonauts!“ war zu der deemoleger Zäit déi eenzeg zouverléisslech engleschsproocheg Informatiounsquell iwwer déi chineesesch Raumfaartustrengungen. De Chiew Lee Yih an de Chen Lan hunn de Begrëff parallel entwéckelt, wat dorop hiweist datt et warscheinlech dat Wuert ass, wat fir e chineesesche Raumfuerer am beschte passt. Duerch d'Internetsäit „Go Taikonauts!“ gouf de Begrëff vun de westleche Medien opgegraff a weider verbreet.

Op Chineesesch gëtt d'Wuert ''Yǔhángyuán'' fir Weltraumfuerer gebraucht<ref>Presseamt des [[Staatsrat der Volksrepublik China|Staatsrats]] der Volksrepublik China: ''Chinas Raumfahrt.'' [[Verlag für fremdsprachige Literatur (Beijing)|Verlag für fremdsprachige Literatur]], Peking 2006; ISBN 7-119-04590-3; S. 7, 13, 16; Jahrbuch China 2004, Abschnitt [http://www.china.org.cn/german/135608.htm Raumfahrt] (china.org.cn)</ref>. D'chineesesch Regierung hat de 15.&nbsp;Oktober [[2003]] mat dem Raumschëff [[Shenzhou 5]] an dem Raumfuerer [[Yang Liwei]] den éischte bemannte chineesesche Weltraumfluch gestart.

=== Vyomanaut ===
''Vyomanaut'' gouf Ufanks [[2010]] fir zukënfteg indesch Raumfuerer gewielt. D'Bezeechnung ass ofgeleet aus dem [[Sanskrit]] (vun ''vyomagami'' = „eppes, wat sech um Himmel beweegt“) a griich. ναύτης ''nautēs'' = Séifuerer. Den éischten indesche Raumfluch ass fir [[2015]] geplangt<ref>''Vyomanauts are go.'' [[New Scientist]] vom 9. Januar 2010, S. 6</ref>.

=== Angkasawan ===
Der Begrëff ''Angkasawan'' fir Raumfuerer a gläichzäiteg de [[Angkasawan|malaysesche Raumfaartprogramm]] leet sech vum [[Malysia|malayseche]] Wuert ''angkasa'' (Weltraum) of. Déi béid malaysesch Raumfuerer [[Faiz Khaleed]] a [[Sheikh Muszaphar Shukor]] si bis elo déi zwéin eenzeg Raumfuerer mat där Bezeechnung. Si ware bei enger russescher Raumfaartmissioun dobäi. Fir se z'ënnerscheede krute si de Bäinumm Angkasawan.

=== Afronaut ===
De [[Mark Shuttleworth]] gëtt als Afronaut bezeechent.

== Ausbildungsplazen ==
A Russland ginn d'Kosmonauten am [[Juri-Gagarin Kosmonautentrainingszentrum]] ausgebilt. Den Astronauten-Korps vun der NASA ass am [[Lyndon B. Johnson Space Center]] zu [[Houston]] stationéiert. Déi europäesch Astronaute ginn ënner anerem zu Köln am [[europäeschen Astronautenzentrum]], enger fréierer [[Deutsches Zentrum für Luft- und Raumfahrt|DLR]]-Anlag, ausgebilt.

== Berüümt Raumfuerer ==
[[Fichier:Neil Armstrong in suit.jpg|thumb|De Neil Armstrong, éischte Mënsch um Äerdmound]]

Eng vollstänneg Lëscht vun alle Raumfuerer fënnt een op der [[Lëscht vu Raumfuerer]], Rekordler ënner [[Rekorder an der bemannter Raumfaart]].

* [[Juri Alexejewitsch Gagarin]], éischte Mënsch am Weltraum ([[1961]])
* [[Alan Shepard]], (Mee [[1961]]) éischten Amerikaner am Weltraum (ouni d'Äerd z'ëmkreesen); ([[1971]]) fënnefte Mënsch um Äerdmound
* [[German Stepanowitsch Titow]], zweete Sowjetbierger am Weltraum (August [[1961]]) a bis haut jéngste Raumfuerer (war bei sengem Raumfluch 25 Joer al)
* [[Walentina Wladimirowna Tereschkowa]], éischt Fra am Weltraum ([[1963]])
* [[Alexei Archipowitsch Leonow]], éischten Aussebordasaz ([[1965]])
* [[Wladimir Michailowitsch Komarow|Wladimir Komarow]], éischte Mënsch, dee bei enger Weltraummissioun gestuerwen ass ([[1967]])
* [[Neil Armstrong]], ([[1969]]) éischte Mënsch um Äerdmound
* [[Edwin Aldrin]], ([[1969]]) zweete Mënsch um Äerdmound
* [[John Herschel Glenn|John Glenn]], ([[1962]]) éischten Amerikaner, deen d'Äerd ëmkreest hat; ([[1998]]) mat 77 Joer den eelste Mënsch am Welraum am Kader vun der [[STS-95|STS-95 Missioun]]
* [[Edward Higgins White|Edward White]], ([[1965]]), éischten Amerikaner, deen e Weltraumausstig duerchgefouert huet.
* [[James Arthur Lovell|James Lovell]], ([[1970]]) Kommandant vun [[Apollo 13]]
* [[Eugene Cernan]], ([[1972]]) bis haut dee leschte Mënsch, deen um Äerdmound war [[Apollo 17]]
* [[Vladimír Remek]], éischte Raumfuerer vun enger drëtter Natioun, als [[Tschechien|Tschech]] Partner vun de Sowjets ([[1978]])
* [[Sigmund Jähn]], éischten Däitschen am Weltraum ([[1978]])
* [[John Watts Young|John Young]], ([[1981]]) éischte Kommandant vum [[Space Shuttle]] [[Columbia (Raumfähr)|Columbia]]
* [[Jean-Loup Chrétien]], éischte Westeuropäer am All, als Fransous („Spationaut“) Gaascht vun der Sowjetunioun ([[1982]])
* [[Sally Ride]], éischt US-Amerikanerin am All, drëtt Fra am All no zwou Sowjetbiergerinnen ([[1983]])
* [[Ulf Merbold]], ([[1983]]) éischte westdäitschen Astronaut, hat zu der éischter Crew vum [[Spacelab]] gehéiert. Éischten Däitschen, dee mat den Amerikaner wéi och mat de Russen am Weltraum war.
* [[Franz Viehböck]], éischten [[Éisträich]]echen („Austronaut“) am Weltraum als Gaascht vun der Sowjetunioun ([[1991]])
* [[Claude Nicollier]], ([[1992]]) éischte Schwäizer am Weltraum
* [[Sergei Konstantinowitsch Krikaljow|Sergei Krikaljow]], Start als leschte [[Sowjetunioun|Sowjetbierger]], Heemrees als éischte Bierger vu Russland ([[1991]]) am Weltraum, dréit den aktuelle Rekord mat dem am Total längsten Openthalt am Weltraum.
* [[Waleri Wladimirowitsch Poljakow|Waleri Poljakow]], längsten Openthalt am All respeltiv op enger [[Raumstatioun]] ([[1994]]/95)
* [[Thomas Reiter]], däitsche Raumfuerer mat dem längsten Openthalt am All ([[Mir (Raumstatioun)|Mir]] ([[1995]]/96) an [[ISS]] ([[2006]]))
* [[Eileen Collins]], ([[1999]]) éischt Space-Shuttle-Kommandantin
* [[Dennis Tito]], éischte [[Weltraumtourist]] ([[2001]])
* [[Yang Liwei]], chineesesche Staatsbierger an éischten Taikonaut am Weltraum ([[2003]])
* [[Michael Melvill]], ([[2004]]) éischten Astronaut, dee mat engem netstaatleche Raumschëff de Weltraum erreecht huet (suborbitale Fluch).
* [[Anousheh Ansari]], éischte weibleche Weltraumtourist ([[2006]])
* [[Liu Yang (Taikonautin)|Liu Yang]], éischt chineesesch Taikonautin ([[2012]])

== Kuckt och ==
{{Kuckt och Portal:Astronomie}}
* [[Lëscht vu Raumfuerer]]
* [[Lännerstatistik vu bemannter Raumfaart]],
* [[NASA]], [[Mercury-Programm]], [[Gemini-Programm]], [[Apollo-Programm]], [[Skylab]],
* [[Roskosmos]], [[Éischt Kosmonautegrupp vun der Sowjetunioun]], [[Wostok (Raumschëff)|Wostok]], [[Woschod (Raumschëff)|Woschod]], [[Sojus (Raumschëff)|Sojus]], [[Saljut]], [[Buran (Raumfaartprogramm)|Buran]]
* [[Weltraumtourismus]]

== Um Spaweck ==
{{Wiktionary|Taikonaut}}
* [http://www.raumfahrer.net/ Raumfahrer.net]
* [http://www.spacefacts.de/german/d_russia.htm Astronauten- a Kosmonautekandidaten aus der UdSSR/Russland]
* [http://www.spacefacts.de/german/bio_cosm.htm Kosmonauten aus der UdSSR/Russland]
* [http://www.spacefacts.de/german/bio_taikonauts.htm Taikonauten]
* {{en}} [http://www.astronautix.com/ Astronautix]
* [https://web.archive.org/web/20060306091357/http://edspace.nasa.gov/text/what/whatis.html NASA's Educator Astronaut], [https://web.archive.org/web/20041024083452/http://edspace.nasa.gov/apply/educator_astronaut_blank.pdf Application package (PDF)]
* [http://www.dlr.de/iss/deutsche_astronauten Themesäit Däitsch Astronaute vum DLR]

{{Referenzen}}

[[Kategorie:Raumfuerer| ]]