Algriichesch Grammaire
|
Dëse Sproochen- a Linguistikartikel ass eréischt just eng Skizz. Wann Dir méi iwwer dëst Theema wësst, sidd Dir häerzlech invitéiert, aus dëse puer Sätz e richtegen Artikel ze schreiwen. Wann Dir beim Schreiwen Hëllef braucht, da luusst bis an d'FAQ eran. |
An der Algriichescher Sprooch ginn d'Wierder, wéi am Laténgeschen, staark flektéiert a konjugéiert. Se huet och ganz vill Elementer aus den Indogermanesche wéi zum Beispill den Aorist, den Augment, d'Zweezuel oder d'Reduplikatioun am Perfekt. D'Deklinatioun, déi bal d'selwecht ass wéi am laténgeschen, besteet aus fënnef Fäll. Dogéint ass den algriichesche Verbesystem ganz anescht opgebaut. Et gëtt keng Zäiten, mä Aspekter, wéi a ville slawesche Sproochen. Ausserdeem gëtt et nieft dem Aktiv a Passiv nach e Medium. Am Algriichesche gëtt et och vill Onreegelméissegkeeten, wat ënner anerem doru läit, datt et vill verschidden Dialekter gouf. An dësem Artikel gëtt nëmme Grammaire vum Atteschen Dialekt behandelt, well dee sech an der Literatur am beschten duerchgesat huet.
Diakritesch Zeechen
[änneren | Quelltext änneren]Am Algriichesche gëtt et e puer diakritesch Zeechen. Dat sinn d'Accenten, d'Spiritus an de Jota subscriptum. Si suergen dofir, d'Fäll an d'Zäite vuneneen z'ënnerscheeden an datt et keng Zweedeitegkeete gëtt. Heiansdo ginn am Algriicheschen zwee verschidde Wierder d'selwecht geschriwwen, mä se hunn aner Accenten a Spiritus.
Beispill: εἴμι (ech wäert goen), awer εἰμί (ech sinn)
D'Accente sinn dofir do, d'Wieder richteg ze betounen. Et gëtt dräi verschidden Accenten:
- Accent aigu oder Akut (΄): Eng Silb mam Accent aigu gëtt betount. Hie kann nëmmen op den dräi leschte Silbe stoen.
- Accent grave oder Gravis: (̀) Den Accent grave ersetzt den Accent aigu op der leschter Silb vun engem Wuert, wann dräi Konditiounen erfëllt sinn:
- 1. D'Wuert hält mat engem Vokal op.
- 2. D'Wuert steet net um Enn vum Saz, mä an der Mëtt oder um Ufank.
- 3. D'Wuert däerf net virun engem Enklitikon stoen.
- Accent cironflexe oder Zirkumflex (͂): Den Accent circonflex steet op Vokaler déi laang ausgeschwat ginn. Hie steet dowéinst nie iwwer dem ο a ε an e kënnt nëmmen op déi zwou lescht Silbe stoen. Bei Wierder, déi mat laange Vokaler ophalen ersetzt en heiansdo den Accent grave.
Artikel
[änneren | Quelltext änneren]Am Algriichesche gëtt et, anescht wéi am Latäin, en Artikel. E gëtt deklinéiert wéi e Nomen an huet dräi Geschlechter.
- männlech: ὁ
- weiblech: ἡ
- sächlech: τό
| Fall | Eenzuel | Méizuel | Eenzuel | Méizuel | Eenzuel | Méizuel | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nom | ὁ | οἱ | ἡ | αἱ | τό | τά | ||
| Akk | τόν | τούς | τήν | τάς | τό | τά | ||
| Gen | τοῦ | τῶν | τῆς | τῶν | τοῦ | τῶν | ||
| Dat | τῷ | τοῖς | τῇ | ταῖς | τῷ | τοῖς | ||
| Vok | ὦ | ὦ | ὦ | ὦ | ὦ | ὦ |
Nomen
[änneren | Quelltext änneren]Am Algriichesche gëtt et wéi am Lëtzebuergesche männlech, weiblech a sächlech Wierder. Un der Endung erkennt ee meeschtens zu wat fir engem Geschlecht se gehéieren. Si ginn no drai dräi verschiddenen Deklinatioune flektéiert, souwuel an der Eenzuel, wéi och an der Méizuel. Iwwregens gëtt et och eng Zweezuel, mä déi gëtt hei net direkt behandelt, well se net dacks benotzt gouf.
a-Deklinatioun
[änneren | Quelltext änneren]Déi Deklinatioun betrëfft all d'Wierder, déi op -α, -η, -ας an -ης ophalen. De Stamm vun dëse Wierder hält entweeder op -ᾱ (langen α) oder -ᾰ (kuerzen α) op. Am Atteschen an am Ioneschen huet den ᾱ an en η verwandelt (ion.: ἡ χώρη). Duerno awer huet sech am Atteschen den η no de Buschtawen ε,ι an ρ erëm zeréck an een ᾱ oder ᾰ (α-purum) verwandelt (att.: ἡ χώρα). Bei deenen anere Wierder, déi e Stamm op -ᾰ (α-impurum) hunn, ännert sech den ᾰ nëmmen am Geenitiv an am Dativ Singulier an en η ëm. Déi männlech Wierder vun der a-Deklinatioun enden am Nominativ op -ας an -ης an hunn am Genetiv Singulier d'Endung -ου, wéi bei der o-Deklination. De Pluriel ass an der a-Deklinatioun iwwerall d'selwecht. Wichteg ass, datt den Nominativ Pluriel -αι e kuerzen Diphthong an de Geenitiv Pluriel -ῶν ëmmer ennbetount ass. Ausserdeem verwandelt sech all Accent aigu (Akut), deen op engem betounte laange Vokal steet an en Accent circonflexe (Zirkumflex).
ἡ μάχη (Kampf); ἡ ψυχή (Séil)
| Fall | Enzuel | Méizuel | |||
|---|---|---|---|---|---|
| Nom | μάχη | μάχαι | ψυχή | ψυχαί | |
| Akk | μάχην | μάχας | ψυχήν | ψυχάς | |
| Gen | μάχης | μάχῶν | ψυχῆς | ψυχῶν | |
| Dat | μάχῃ | μάχαις | ψυχῇ | ψυχαῖς | |
| Vok | μάχη | μάχαι | ψυχή | ψυχαί |
ἡ ἰδέα (Gestalt), ἡ χώρα (Raum); ἡ φιλοσοφία (Philosophie)
| Fall | Enzuel | Méizuel | Eenzuel | Méizuel | Eenzuel | Méizuel | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nom | ἰδέα | ἰδέαι | χώρα | χῶραι | φιλοσοφία | φιλοσοφίαι | ||
| Akk | ἰδέαν | ἰδέας | χώραν | χώρας | φιλοσοφίαν | φιλοσοφίας | ||
| Gen | ἰδέας | ἰδεῶν | χώρας | χωρῶν | φιλοσοφίας | φιλοσοφιῶν | ||
| Dat | ἰδέᾳ | ἰδέαις | χώρᾳ | χώραις | φιλοσοφίᾳ | φιλοσοφίαις | ||
| Vok | ἰδέα | ἰδέαι | χώρα | χῶραι | φιλοσοφία | φιλοσοφίαι |
ἡ θάλαττα (Mier)
| Fall | Enzuel | Méizuel |
|---|---|---|
| Nom | θάλαττα | θάλατται |
| Akk | θάλατταν | θαλάττας |
| Gen | θαλάττης | θαλαττῶν |
| Dat | θαλάττῃ | θαλάτταις |
| Vok | θάλαττα | θάλατται |
o-Deklinatioun
[änneren | Quelltext änneren]Déi Deklinatioun betrëfft all d'Wierder, déi op -ος an -ον ophalen. Déi Wierder si virun allem männlech a sächlech. Et gëtt awer och e puer weiblech Wierder. Se ginn all nom selwechte Muster deklinéiert. Am Nominativ Méizuel ass den Diphthong -οι kuerz a wéi bei der a-Deklination verwandelt sech all Accent aigu (Akut), deen op engem betounte laange Vokal steet an en Accent circonflexe (Zirkumflex).
λόγος (Wuert, Sënn, Verstand)
| Fall | Enzuel | Méizuel |
|---|---|---|
| Nom | λόγος | λόγοι |
| Akk | λόγον | λόγους |
| Gen | λόγου | λόγων |
| Dat | λόγῳ | λόγοις |
| Vok | λόγε | λόγοι |
Verben
[änneren | Quelltext änneren]Verba Vocalia
[änneren | Quelltext änneren]- Paradigma παιδεύω (ech erzéien)
| AKTIV | Indikativ | Niewenzäit | Konjunktiv | Optativ | Imperativ | Participe | Infinitiv |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Present | παιδεύ-ω παιδεύ-εις παιδεύ-ει παιδεύ-ομεν παιδεύ-ετε παιδεύ-ουσι(ν) |
ἐ-παίδευ-ον ἐ-παίδευ-ες ἐ-παίδευ-ε(ν) ἐ-παιδεύ-ομεν ἐ-παιδεύ-ετε ἐ-παίδευ-ον |
παιδεύ-ω παιδεύ-ῃς παιδεύ-ῃ παιδεύ-ωμεν παιδεύ-ητε παιδεύ-ωσι(ν) |
παιδεύ-οιμι παιδεύ-οις παιδεύ-οι παιδεύ-οιμεν παιδεύ-οιτε παιδεύ-οιεν |
παίδευ-ε παιδευ-έτω παιδεύ-ετε παιδευ-όντων |
παιδεύ-ων, οντος παιδεύ-ουσα, ούσης παιδεύ-ον, οντος |
παιδεύ-ειν |
| Aorist | ἐ-παίδευ-σ-α ἐπαίδευ-σ-ας ἐ-παίδευ-σ-ε(ν) ἐπαιδεύ-σ-αμεν ἐ-παιδεύ-σ-ατε ἐ-παίδευ-σ-αν |
παιδεύ-σ-ω παιδεύ-σ-ῃς παιδεύ-σ-ῃ παιδεύ-σ-ωμεν παιδεύ-σ-ητε παιδεύ-σ-ωσι(ν) |
παιδεύ-σ-αιμι παιδεύ-σ-ειας παιδεύ-σ-ειεν παιδεύ-σ-αιμεν παιδεύ-σ-αιτε παιδεύ-σ-ειαν |
παίδευ-σ-ον παιδευ-σ-άτω παιδεύ-σ-ατε(ν) παιδευ-σ-αντων |
παιδεύ-σ-ας, αντος παιδεύ-σ-ασα, άσης παιδεύ-σ-αν, αντος |
παιδεῦ-σ-αι | |
| Futur | παιδεύ-σ-ω παιδεύ-σ-εις παιδεύ-σ-ει παιδεύ-σ-ομεν παιδεύ-σ-ετε παιδεύ-σ-ουσι(ν) |
παιδεύ-σ-οιμι παιδεύ-σ-οις παιδεύ-σ-οι παιδεύ-σ-οιμεν παιδεύ-σ-οιτε παιδεύ-σ-οιεν |
παιδεύ-σ-ων, οντος παιδεύ-σ-ουσα, ούσης παιδεύ-σ-ον, οντος |
παιδεύ-σ-ειν | |||
| Perfekt | πε-παίδευ-κ-α πε-παίδευ-κ-ας πε-παίδευ-κ-ε(ν) πε-παιδεύ-κ-αμεν πε-παιδεύ-κ-ατε πε-παιδεύ-κ-ασι(ν) |
ἐ-πε-παιδεύ-κ-ειν ἐ-πε-παιδεύ-κ-εις ἐ-πε-παιδεύ-κ-ει(ν) ἐ-πε-παιδεύ-κ-εμεν ἐ-πε-παιδεύ-κ-ετε ἐ-πε-παιδεύ-κ-εσαν |
πεπαιδεύ-κ-ω πεπαιδεύ-κ-ῃς πε-παιδεύ-κ-ῃ πε-παιδεύ-κ-ωμεν πε-παιδεύ-κ-ητε πε-παιδεύ-κ-ωσι(ν) |
πε-παιδεύ-κ-οιμι πε-παιδεύ-κ-οις πε-παιδεύ-κ-οι πε-παιδεύ-κ-οιμεν πε-παιδεύ-κ-οιτε πε-παιδεύ-κ-οιεν |
πε-παίδευ-κ-ε πε-παιδευ-κ-έτω πε-παιδεύ-κ-ετε(ν) πε-παιδευ-κ-όντων |
πε-παιδευ-κ-ώς, ότος πε-παιδευ-κ-υῖα, υίας πε-παιδευ-κ-ός, ότος |
πε-παιδευ-κ-έναι |
| Perfektfutur | πε-παιδευ-κ-ὼς ἔσομαι πε-παιδευ-κ-ὼς ἔσῃ πε-παιδευ-κ-ὼς ἔσται πεπαιδευ-κ-ότες ἐσόμεθα πε-παιδευ-κ-ότες ἔσεσθε πε-παιδευ-κ-ότες ἔσονται |
πε-παιδευ-κ-ὼς ἐσοίμην πε-παιδευ-κ-ὼς ἔσοιο πε-παιδευ-κ-ὼς ἔσοιτο πε-παιδευ-κ-ότες ἐσοίμεθα πε-παιδευ-κ-ότες ἔσοισθε πε-παιδευ-κ-ότες ἔσοιντο |
πε-παιδευ-κ-ὸς εἶναι |