Quelltext vun der Säit Bastioun Marie weisen

<div align="right">Geographesch Koordinaten: {{coor dms1|49|36|47.7714|N|06|07|33.9954|O}}</div><br>
[[Fichier:Festung Lëtzebuerg - Neipurt-Front - 1794 - Detail vun der Lefort-Kaart.JPG|thumb|390px|Lag vun der Bastioun Marie ("2, B.St.M." = "Bastion Ste Marie") 1794, Ausschnëtt vum [[:Fichier:Forteresse de Luxembourg 1794 by A Lefort.jpg|Plang vum Alfred Lefort]].]]
D′'''Bastioun Marie''' war ee Festungswierk vun der [[Festung Lëtzebuerg]], dat an där Form vum [[15. Joerhonnert]] bis [[1867]] bestoung. Dat ganzt Wierk huet aus enger [[Bastioun]] bestanen, hanner déi e [[Cavalier]] mam selwechten Numm gebaut gi war. Hanner dem Cavalier louch de sougenannte ''Gewiersall''. Virun der Bastioun louch eng [[Ravelin|Contregarde]] an eng [[Redoute]], déi spéider [[Fort Marie]] genannt gouf. D′Bastioun war no der [[Muttergottes]] benannt, genee wéi d′Paart nieft der Bastioun, déi spéider ''[[Nei Paart]]'' genannt gouf. Sämtlech Anlage goufen no [[1867]] ofgedroen.

De Bastiounshaff louch do wou haut de [[Boulevard Royal]] d′[[Avenue Amélie]] kräizt. D′Avenue Amélie gëtt zimmlech genee d′Ausriichtung vun der [[Capitale (Festung)|Capitale]] vun der Bastioun erëm. De Cavalier mat Gewiersall louch ëm déi Plaz wou haut d′Avenue Amélie, d′[[Rue des Bains|Biedergaass]] an d′[[Rue Aldringen|Aldringen-Strooss]] openeen treffen.

== Baugeschicht<ref>Fir villes: {{de}} {{fr}} Mersch, François. Luxembourg: Forteresse et Belle époque. Lëtzebuerg (1985).</ref> ==
=== Bau vun der zweeter Enceinte ===
Um Terrain vun der spéiderer Bastioun Marie gouf fir d′éischt, beim Bau vun der zweeter Enceinte vun der Festung Lëtzebuerg am [[14. Joerhonnert]], en [[Tuerm (Festung)|Tuerm]] gebaut. Dëse gouf fir d'éischt Kéier [[1393]] als „der ronden tourn“ ernimmt,<ref name="Jacquemin, Albert 1971">{{de}} Jacquemin, Albert. Burgbefestigungen der Stadt Luxemburg. Éditions Saint-Paul (1971). Säit 82.</ref> a war wuel e groussen Tuerm deen op enger strateegesch wichteger Plaz stoung, nämlech do wou d′Festungsmauer, vu Süde kommend, e Knécks no Oste gemaach huet, fir a Richtung Nei Paart weider ze lafen.

=== Éischt Moderniséierung ===
E geneeën Datum fir de Bau vun der Bastioun gëtt et net; déi eenzel zäitgenëssesch Auteuren, an och déi vun haut gi sech net iwwer d′Joer eens. Et muss awer an der zweeter Hallschent vum 15. Joerhonnert, ënner franséischer Besatzung gewiescht sinn.<ref name="Jacquemin, Albert 1971"/> Déi éischt Bastioun gouf ronderëm de mëttelalterlechen Tuerm gebaut, a verschiddentlech och als ''bolvert'' ([[Bollwierk]]) bezeechent. Nom Bau vun der Bastioun gouf deen alen Tuerm als [[Magaséng]] benotzt.

Ënner dem Afloss vun den Tensiounen an duerno Ausernanersetzungen tëscht Fransousen a Spuenier gouf d′Festung weider ausgebaut a verstäerkt. [[1597]] schliisslech gouf dofir hanner der [[Kehl (Festung)|Kehl]] vun der Bastioun Marie e Cavalier mam selwechten Numm gebaut. De mëttelalterlechen Tuerm gouf warscheinlech beim Bau vun dësem Cavalier mat abezunn. Am Cavalier integréiert war och en [[Arsenal]], dat an de massivë Galerië vum Cavalier Plaz fonnt huet.

[[1638]] goufen d′Reschter vum mëttelalterlechen Tuerm warscheinlech ofgedroen a bis [[1644]] gouf d′Bastioun moderniséiert. En Vue vun engem franséischen Ugrëff op d′Festung huet de Festungsarchitekt [[Jean Charles de Landas|Louvigny]] eng Rei [[Reduit]]ë virun déi eenzel Bastioune vun der Festung baue gelooss. An deem Kader gouf [[1683]] nach de [[Reduit Marie]], och nach als Redoute bezeechent, gebaut.

=== D'Belagerung vu 1684 ===
Wéi franséisch Truppe vum [[Louis XIV. vu Frankräich|Louis XIV]] sech den 18. Abrëll [[1684]] virun der Festung etabléiert hunn, war de franséische Festungsingénieur an –architekt [[Sébastien Le Prestre de Vauban]] mat vun der Partie. Hien huet gesinn, datt d′Festung géint Süden an Osten hin duerch d′[[Uelzecht]] an de [[Péitrussdall]] gutt géint Ugrëffer geschützt war, an no Norden a Westen hin eng beandrockend Série vu Festungswierker opweises hat. De Vauban huet dofir decidéiert, säin Haaptugrëff géint d'Bastioune [[Bastioun Berlaimont|Berlaimont]] a Marie ze féieren. An der Nuecht vum 8. op den 9. Mee goufen éischt Grief gegruewen, déi sech no an no un d'Festung erugemaach hunn. De Vauban huet d'Festung aus 4 Richtungen ugegraff:<ref>Cf. Atlas 149 de Finetti, Vincennes. An: {{fr}} L'héritage culturel / Vauban à Luxembourg. Éditions Saint-Paul (2005). S 23.</ref>

* [[Fetschenhaff]] (''Attaque du Cromte'')
* [[Gréngewald]] (''Attaque de la hauteur du Parc'')
* [[Lampertsbierg]] (''Attaque de la Chapelle'')
* [[Bouneweg]]

Den 13. Mee sinn éischt franséisch Unitéiten an de Gruef vun der Bastioun Marie agedrongen, d′Spuenier hunn doropshi [[Kontermine|Konterminnen]] ënner dem [[Glacis]] gesprengt a sech an d'Redoute Marie zeréckgezunn. An der Nuecht vum 18. op den 19. Mee ass d′Redoute gefall an d'Besatzung huet sech missen an d′Bastioun zeréckzéien.

De [[Kommandante vun der Festung Lëtzebuerg|Festungskommandant]] huet dunn decidéiert, d′[[Kapitulatioun]] ze signaléieren, fir ze verhënneren, datt d'Festung vun de franséischen Truppe gestiermt a geplëmmt géif.

=== Ënner der franséischer Besatzung ===
De Vauban huet no der Prise vun der Stad duerch dem Louis XIV. seng Truppen och dëse Beräich enger kompletter Moderniséierung ënnerworf. D′Redoute Marie gouf opgewäert a verstäerkt, an et goufe weider Reduite gebaut, soudatt déi Front vun enger Ceinture vu Reduite gedeckt war.

{{Méi Info 1|Franséisch Okkupatioun (1684-1697)}}

=== Éisträichesch Besatzung ===
Ënner éisträicher Besatzung gouf [[1734]] eng [[Enveloppe (Festung)|Enveloppe]] ronderëm de Reduit Marie ugeluecht. Sou gouf aus dem Reduit Marie an der Festungsterminologie de [[Fort Marie]].

=== 2. Franséisch Besatzung, Napoleon a preisesch Besatzung ===
Nom Fall vun der Festung [[1795]] u Frankräich goufen déi meescht Wierker an deem delabréierten Zoustand gelooss, an deem se opfonnt goufen.<ref>{{de}} {{fr}} Mersch, François. Luxembourg: Forteresse et Belle époque. Lëtzebuerg (1985). Säit 14.</ref> Och ënner dem [[Napoleon Bonaparte|Napoleon]] sengem Regime huet d′Festung u Bedeitung verluer. Nëmmen d′[[Kasär]]en an d'[[Paart (Festung)|Paarte]] goufen ënnerhalen, fir de Rescht goufen nëmmen déi néidegst Aarbechten erleedegt. Sou war zum Beispill [[1809]] d'[[Courtine Marie-Berlaimont]] a sou engem schlechten Zoustand, datt si komplett nei gebaut huet musse ginn. No deem Datum ass den Ensembel vun der Bastioun sou bestoe bliwwen, bis se geschleeft gouf.

== D'Schleefen ==
Am Fréijoer [[1870]] gouf fir d′éischt d'[[Courtine]] Marie-Berlaimont, an där och d′Nei Paart war, geschleeft. Den 13. August 1870 war dëst ofgeschloss. Enn [[1871]] waren d′Aarbechten um Cavalier Marie am Gaang. Fir déi massiv Bastioun ze schleefe goufen de 6. Juni [[1872]] eng Rei Minnen ënner der Bastioun a wat vum Cavalier iwwereg war gezünd an d′Bastioun vu bannen eraus gesprengt. Den 11. November dat selwecht Joer war alles bis op den Niveau vum haitege Boulevard Royal planéiert.

Wärend den Ofbrochaarbechte sinn och kuerzzäiteg d′Reschter vum mëttelalterlechen Tuerm zum Virschäi komm.

== Iwwersiicht iwwer d'Komponente vun der Bastioun Marie 1867 ==

=== Bastioun Marie ===
D′Bastioun hat en häerzfërmege Grondrëss, no italieeneschem Muster, also mat zeréckgezunnene Flanken, de sougenannten '''[[Orillons]]'''. An den 2 Facë vun der Bastioun waren Artilleriekasematten ënnerbruecht; där hiren Arsenal louch an de Flanke vun der Bastioun an an de Galerien am Cavalier.<ref>{{fr}} Bruns, André. Luxembourg, forteresse de la Confédération Germanique, 1815-1866. Éditions Saint-Paul (2006). Säit 41.</ref>

=== Cavalier Marie ===
De Cavalier Marie hat eng fënnefeckeg Form, déi awer no hannen op war, a louch am Haff vun der Bastioun Marie. E bestoung aus 2 Facen an 2 Flanken, d'Kehl war op. Dat Ganzt gouf gedroe vun 28 Sailen an 9 [[Pilaster]]en, déi d′Galerien „à l'épreuve de la bombe“ gemaach hunn. De [[Parapet]] vum Cavalier Marie war mat 325,3 Meter iwwer dem Mieresspigel den héchste Punkt vun der ganzer Front.

=== De Gewiersall ===
De Gewiersall war en nidderegt, eestäckegt Gebai mat 3 Fligelen, wat an der [[Kehl (Festung)|Kehl]] vum Cavalier stoung.

=== Ravelin Camus-Marie ===
Tëscht de Bastioune [[Bastioun Camus|Camus]] a Marie gouf [[1644]] e Ravelin gebaut, deen deen Deel vun der Courtine schütze sollt. Dee Ravelin gouf [[1864]] zum Friddenspolfermagaséng ëmgebaut.<ref>{{fr}} Bruns, André. Luxembourg, forteresse de la Confédération Germanique, 1815-1866. Éditions Saint-Paul (2006). Säit 56.</ref>

== Militäresch Funktioun ==
Duerch seng erhéichte Positioun konnt ee vun dësem Cavalier aus d′Areler Strooss an den Ufank vum [[Rollengergronn]] kontrolléieren. Och d'Nei Paart gouf vun dësem Festungwierk gedeckt.

== Situatioun haut ==
Duerch d′Bastioun an d'Contregarde féieren haut d′Stroosse [[Boulevard Prince-Henri (Stad Lëtzebuerg)|Boulevard Prince Henri]], Boulevard Royal, d'Rue Aldringen, d′Rue des Bains an d′Avenue Amélie. Eng Rei Gebaier sinn op der fréierer Bastioun gebaut ginn, sou zum Beispill den Hotel ''Le Royal'', awer och eng Rei Stadvillae laanscht de Boulevard Prince Henri.

{{Referenzen}}

{{Wierker Festung Lëtzebuerg 1867}}

[[Kategorie:Festung Lëtzebuerg]]