Quelltext vun der Säit Nationalmusée fir Archeologie, Geschicht a Konscht weisen

{{Infobox Verwaltung}}
Den '''Nationalmusée fir Archeologie, Geschicht a Konscht''', offiziell '''Musée national d'archéologie, d'histoire et d'art''' (''MNAHA''), ass ee vun de [[Kulturinstituter vum Staat|Kulturinstituter vum Lëtzebuerger Staat]] dee verschidde Muséeën ënnert senger Tutelle huet.

D'Originne vum Institut ginn op 1946 zeréck, wéi deen ënnert dem Numm « Musées de l'État » gegrënnt gouf. E krut säin aktuellen Numm a seng Kompetenze mam Gesetz vum 16. Dezember 2022, virdrun housch e '''Musée national d'histoire et d'art'''<ref>{{Citation|url=http://data.legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/2022/12/16/a637|titel=Loi du 16 décembre 2022 portant modification de la loi modifiée du 25 juin 2004 portant réorganisation des instituts culturels de l'État|bezochtdatum=20.12.2022|datum=16.12.2022|uitgever=data.legilux.public.lu|taal=fr}}</ref>.

==Zoustännegkeeten ==
Den MNAHA ass zoustänneg fir dräi <span style="background:#BBCC88">kulturell Sitten</span> an zwéi <span style="background:#BBCCFF">Fuerschungsinstituter</span>: 
{{Stammbam Ufank}}
{{Stammbam (komplex)| | | | | | | | | | |Institut|Institut = '''Nationalmusée fir Archeologie,<br>Geschicht a Konscht<br>(MNAHA)'''
}}

{{Stammbam (komplex)| |,|-|-|-|v|-|-|-|v|-|^|-|v|-|-|-|.| |}}

{{Stammbam (komplex)|Fëschmaart| |3Eechelen| |Iechternach| |Forteresse| |Konschtarchiv
|Fëschmaart    = [[Nationalmusée um Fëschmaart|Nationalmusée<br>um Fëschmaart]]
|3Eechelen     = [[Musée Dräi Eechelen - forteresse, histoire, identités|Musée<br>Dräi Eechelen]]
|Iechternach   = [[Réimesch Villa zu Iechternach|Réimesch Villa<br>Iechternach]]
|Forteresse    = [[Centre de documentation sur la forteresse de Luxembourg|Dokumentatiounszenter<br>iwwer d'Festung Lëtzebuerg]]
|Konschtarchiv = [[Lëtzebuerger Konschtarchiv|Lëtzebuerger<br>Konschtarchiv]]
|boxstyle_Fëschmaart    =color:black; background-color: #BBCC88
|boxstyle_3Eechelen     =color:black; background-color: #BBCC88
|boxstyle_Iechternach   =color:black; background-color: #BBCC88
|boxstyle_Forteresse    =color:black; background-color: #BBCCFF
|boxstyle_Konschtarchiv =color:black; background-color: #BBCCFF
}}</table>

Ausserdeem bitt den MNAHA digital Plattformen un, wéi déi mat Informatiounen a Biller zu de Sammlunge vum Musée um Fëschmaart, oder d'Plattform ''Schools'' mat [[Pedagogik|pedagogesche]] Programmer fir Schoulklassen.

== Missiounen ==
Dem MNAHA seng Aufgabe begräifen ë. a.:

# d'[[Naturierwen]] ze studéieren an ze dokumentéieren an dozou bäizedroe fir d'[[Biodiversitéit|Bio]]- an d'[[Geodiversitéit]] z'erhalen;
# d'national Sammlunge vum Naturierwen an d'national [[Datebank]] fir wëssenschaftlech Donnéeën iwwer d'Biodiversitéit ze geréieren, ze versuergen, z'erhalen a weider z'entwéckelen a se fir d'Ëffentlechkeet zougänglech ze maachen;
# [[Paleontologie|paleontologesch]], [[Mineralogie|mineralogesch]] a [[Geologie vu Lëtzebuerg|geologesch]] Ausgruewungen opzelëschten, z'ënnersichen an auszeféieren, grad wéi ëffentlech oder privat Ausgruewungen an Zesummenaarbecht mam [[Institut national de recherches archéologiques|Nationale Fuerschungsinstitut fir Archeologie]] z'iwwerwaachen;
# Fuerschungs- a wëssenschaftlech Publikatiounen z'initiéieren, auszeféieren an z'ënnerstëtzen a mat de betraffenen ëffentlechen oder private Persounen zesummenzeschaffen;
# d'Wëssenschaftskultur ze fërderen an d'Ëffentlechkeet fir d'Wëssen an d'Erhale vum nationalen an internationale Patrimoine ze sensibiliséieren, ë. a. mam Betrib vun engem Musée a mat Ausstellungen, Publikatiounen, Formatiounen, Konferenzen, Colloquen a pedagogeschen Aktivitéiten iwwer naturwëssenschaftlech Themen;
# mat regionalen a lokale Muséeën zesummenzeschaffen;
# wëssenschaftlech, [[Pedagogik|pedagogesch]] an technesch Dependancen ze geréieren.

== Organisatioun ==
Den MNAHA huet säi Sëtz op Nummer 1 um [[Fëschmaart (Stad Lëtzebuerg)|Fëschmaart]] an der Stad Lëtzebuerg. Am fréiere Gebai ''Collart-de-Scherf'', dat 1939 an duerno nom [[Europäesch Kulturhaaptstad|Kulturjoer 1995]] ëm- a bäigebaut gouf, ass och den Nationalmusée um Fëschmaart dran.

D'Personal vun den eenzele Sitten ënnersteet dem Institut.

Direkter ass bis Enn 2024 de [[Michel Polfer]]. Vum 1. Januar 2025 un iwwerhëlt d'[[Tania-Brugnoni]] d'Direktioun.<ref>[https://www.100komma7.lu/news/Tania-Brugnoni-gett-dei-nei-Direktesch-vum-MNAHA?pd=noriichten "Tania Brugnoni gëtt déi nei Direktesch vum MNAHA."] 100komma7.lu, 25.09.2024.</ref>

== Geschicht ==
Den Ursprong vum haitegen Nationalmusée fir Archeologie, Geschicht a Konscht (MNAHA) a senge Sammlunge geet op d'[[Section historique (Institut grand-ducal)#Historique|Société pour la recherche et la conservation des monuments historiques dans le Grand-Duché de Luxembourg]] (méi spéit: ''Société archéologique)'' zeréck. D'Membere vun der Gesellschaft hunn [[1845]] ugefaange [[Mënz]]esammlungen an [[Archeologie|archeologesche]] Kollektiounen zesummenzestellen. Duerch Akeef, [[Ierwen|Ierfschaften]] a Fonntsécker goufen d'Sammlunge séier méi grouss a méi spéit koumen och nach historesch Objeten, Dokumenter a Konschtwierker derbäi.

Wéi 1868 den ''[[Institut grand-ducal]]'' gegrënnt gouf, ass d'<nowiki/>''Société archéologique'' en Deel (''Section historique'') dovu ginn a gouf esou staatlech unerkannt. D'Sektioun huet sech beméit d'[[Regierung]] dovun z'iwwerzeegen, datt hir Sammlungen engem neie Musée zur Verfügung gestallt sollte ginn, hat awer kee Succès domat. Eréischt [[1922]] huet de Staat d'[[Haus Collart-De Scherff]] um [[Fëschmaart (Stad Lëtzebuerg)|Fëschmaart]] kaaft fir et an e Musée ëmzebauen. Wéi dunn [[1927]] mat de Bauaarbechten ugefaange gouf, huet d'''Section historique'' dem Staat hir Sammlungen uvertraut; se bilden haut d'Basis vum Musée senge Kollektiounen. Zur selwechter Zäit huet de Staat ugefaange Wierker vu lëtzebuergesche Kënschtler fir den zukünftege Musée ze kafen. Wéinst Finanzéierungsproblemer koum et beim Ëmbau vum Haus Collart-De Scherff zu Retarden an de Musée ass eréischt [[1939]], fir d'Feierlechkeete vun der [[De Mythos vun der Onofhängegkeet 1839|Onofhängegkeet]] fäerdeg ginn.

Den [[Zweete Weltkrich]] ass ausgebrach, nach ier de Musée ageweit konnt ginn an d'Sammlungen déi grad eréischt zesummegestallt gi waren, hu missen a Sécherheet bruecht ginn. Op der anerer Säit konnten awer tëscht [[1941]] an [[1944]] mat de Suen déi vum Nazi-Besatzer zur Verfügung gestallt goufen, eng ganz Rëtsch [[Konscht]]objeten  ugeschaaft ginn.

Déi meescht Sammlunge koumen nom Enn vum Krich ouni Schied an de Musée zeréck, deen 1946 – ënner dem Numm « Musées de l'État » – seng Diere fir de Public opgemaach huet. E bestoung aus zwou Sektiounen: eng fir [[Geschicht]] a [[Konscht]] an eng fir [[Naturgeschicht]]. All Joer goufen Ausstellunge fir [[zäitgenëssesch Konscht]] organiséiert a vun [[1958]] un huet eng Akafskommissioun sech reegelméisseg drëm gekëmmert, de Fundus vum Musée mat Wierker vun internationalen zäitgenëssesche Kënschtler auszestafféieren.

[[1966]] sinn enger Grupp vun Amateuren an engem Bësch tëscht [[Giewel (Käerch)|Giewel]] an [[Nouspelt]] onnatierlech Erhiewungen am Buedem opgefall an et gouf ugefaangen, déi Hiwwelen auszegruewen. Dobäi goufe véier aussergewéinlech [[Graf|Griewer]] entdeckt, déi deels vum Enn vun der zweeter [[Eisenzäit]] an deels vum Ufank vun der gallo-réimescher Zäit stamen.

{{Méi Info 1|Keltesch Adelsgriewer vu Giewel-Nouspelt}}

D'Resonanz op dës spektakulär Entdeckung an der Welt vun der europäescher Archeologiefuerschung huet mat sech bruecht, datt d'Autoritéite sech bewosst gi sinn, wéi wichteg et wier, datt d'Archeologie zu Lëtzebuerg méi professionell misst organiséiert ginn. Sou gouf [[1972]] déi éischt archeologesch Plaz bannent dem Staatsmusée geschaf an zanterhier kommen duerch Ausgruewungen ëmmer nees nei Objeten an d'archeologesch Sammlungen derbäi. Bis [[2022]] war de Centre national de recherche archéologique (CNRA), deen dem haitegen MNAHA ënnerstallt war, fir dat ganzt nationaalt archeologescht Ierwe verantwortlech. Mam Gesetz vum 25. Februar 2022 gouf aus dem CNRA den [[Institut national de recherches archéologiques]] (INRA) an ënnersteet elo direkt dem [[Ministère de la Culture|Kulturministère]]. D'archeologesch Sammlungen aus dem [[Nationalmusée um Fëschmaart]] falen awer weiderhin an d'Zoustännegkeet vum Kulturinstitut (MNAHA).

Absënns aus Plazmanktem a fir datt déi eenzel Departementer vum Musée sech besser entwéckele kéinten, goufen d'Staatsmuséeën [[1988]] engersäits an den „Nationalmusée fir Geschicht a Konscht“ (''Musée national d'histoire et d'art'', MNHA) an anersäits an den „Nationalmusée fir Naturgeschicht“ (och nach „Naturmusée“, ''Musée national d'histoire naturelle'', MNHN) opgespléckt. Béid Sammlunge sinn awer um Fëschmaart bliwwen, bis den Naturmusée [[1996]] an de renovéierten an ëmgebauten [[Hospice Saint-Jean]] am [[Gronn (Stad Lëtzebuerg)|Gronn]] koum.

Mam neie Gesetz vum 16. Dezember 2022 ass aus dem Kulturinstitut (''Musée national d'archéologie, d'histoire et d'art'', MNHA) den „Nationalmusée fir Archeologie, Geschicht a Konscht“ (MNAHA) ginn. D'Ausstellungsraim um Fëschmaart sinn zanterhier den „[[Nationalmusée um Fëschmaart]]“.

=== De Musée an der Zäit vun der däitscher Besatzung ===
{{Kapitel Info feelt}}

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Collections of the Musée national d'histoire et d'art|{{PAGENAME}}}}
* [https://collections.mnaha.lu/index/ d'Kollektioune vum MNAHA online kucken]

{{Referenzen an Notten}}

{{Autoritéitskontroll}}

[[Kategorie:Nationalmusée fir Archeologie, Geschicht a Konscht]]