Quelltext vun der Säit Nilgäns weisen

{{Infobox Déieren
 | Numm = Nilgäns
 | An anere Sproochen = fr: Ouette d'Égypte <br> en: Egyptian goose <br> de: Nilgans
 | Bild = Alopochen aegyptiaca Nilgans 01 ms.jpg
 | Bildtext = Nilgänsen zu Iechternach (2013).
 | Räich = [[Déiereräich]]
 | Stamm = [[Chordata]]
 | Ënnerstamm = [[Wierbeldéieren]]
 | Klass = [[Vullen]] (Aves)
 | Uerdnung = [[Gänsevullen]] (Anseriformes)
 | Famill = [[Intevullen]] (Anatidae)
 | Ënnerfamill = [[Hallefgänsen]] (Tadorninae)
 | Gattung = [[Nilgänsen]] (Alopochen)
 | Aart = Alopochen aegyptiaca 
 | Wëssenschaftlechen Numm = Alopochen aegyptiaca
 | Wëssenschaftlechen Numm Auteur = [[Carl von Linné|L.]], 1766
 | Ënnerandeelung_ranking = 
 | Ënnerandeelung = 
}}
D''''Nilgäns''' (''Alopochen aegyptiaca''), ass eng [[Vullen]][[Aart (Biologie)|aart]] aus der [[Famill (Biologie)|Famill]] vun den [[Intevullen]] (Anatidae). Wéi hiren Numm et undeit, staamt si aus [[Afrika]] an ass zënter den 1970er Joren an [[Europa (Kontinent)|Europa]] invasiv, an dat och zu [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]], wou si 1984 fir d'éischt nogewise gouf.

== Beschreiwung ==
Charakteristesch fir d'Nilgäns sinn hir relativ héich Been an hiren däischteren Afleck. Béid Geschlechter gesinn d'selwecht aus, de Männchen ass just e wéineg méi grouss.

===Stëmm===
Déi zwee Geschlechter hu verschidde Stëmmrepertoiren. Männercher zischen heess a käichen. Nëmme wa se fortfléien, loosse s'eng haart Serie vu "wräd-wräd"-Ruffer héieren. D'Weibercher ginn e séiert, duerchdréngend Geschnadders vu sech, bal wéi eng Trompett; d'[[Onomatopee]] dovu géif "honk-hää-hää-hää" geschriwwe ginn. Wa se opgereegt sinn, kléngen déi Téin nach méi haart. Et héiert een dann eng Serie vu méisilbege Riff ewéi "honk-honk-honk".

== Taxonomie ==
D'Nilgäns ass den eenzege rezente Vertrieder vun der Gattung [[Alopochen]] a gehéiert zur Grupp vun den [[Hallefgänsen]] (Tadorninae) an der [[Famill (Biologie)|Famill]] vun den [[Intevullen]] (Anatidae) aus der Uerdnung [[Gänsevullen]] (Anseriformes).

=== Etymologie ===
De Lëtzebuergesche [[Vernakularnumm]] Nilgäns<ref>Quell: Weis 2015 an der Literatur.</ref> ass ofgeleet vum Floss [[Nil]] an der egyptescher Heemecht vun dëser Aart, grad ewéi och de [[Latäin|laténgeschen]] [[Aart-Epitheton]] ''aegyptiaca''. De [[Gattungsnumm]] ''Alopochen'' staamt aus dem [[Griichesch]]en a bedeit "Fuussegäns", wat sech op déi rout-brong [[Faarf]] vun hiren hënneschte [[Plomm]]e bezitt.

== Weltwäit Verbreedung a Liewensraum ==
D'''Nilgäns'' ass a ganz Afrika heemesch, ausser an den dréchenste Gebidder. Si kënnt haaptsächlech an de Savannesuppen a laanscht d'Flëss vun Ostafrika vir, a Westafrika ass si méi seelen.

An historeschen Zäiten ass s'och an [[Europa (Kontinent)|Europa]] um [[Balkan]] virkomm, wou si awer haut ausgestuerwen ass. Am 19. Joerhonnert gouf si nach dacks an [[Ungarn]] an a [[Bulgarien]] gesinn.

D'Nilgäns gouf wéinst hirer Schéinheet zënter dem 18. Joerhonnert an Europa gehalen. Um Enn vun deem Joerhonnert gouf et a [[Groussbritannien]] Koppelen, déi fräi an der Natur gelieft hunn. Bis um Enn vum 19. Joerhonnert ass esou eng Populatioun vu 400-500 Déieren entstanen, déi bis an d'1970er Joren zimmlech stabil bliwwen ass. Zënter den 1970er Joren huet eng Populatioun vun ëntwëschten Nilgänse sech vun [[Holland]] aus a grouss Deeler vun Europa ausgebreet.

D'Nilgäns ass nieft Afrika an Europa wäit verbreet, manner an [[Nordamerika]]. Si feelt an [[Asien]] mat Ausnam vum [[Mëttleren Orient]].

== Verbreedung zu Lëtzebuerg ==
D'Nilgäns gouf fir d'éischt zu [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]] Enn Dezember 1984 op der [[Musel]] zu [[Bech-Maacher]] observéiert (MNHNL, iNaturalist & GBIF 2020).

2007 gouf den éischte Brutterfolleg am [[Naturschutzgebitt]] [[Naturschutzgebitt Haff Réimech|Haff Réimech]] bei [[Rëmerschen]] festgestallt.<ref>Bastian 2016 an der Literatur.</ref>) 20 bis 30 Bruttkoppele kënne mëttlerweil all Joers do observéiert ginn. Baussent der Bréizäit gesäit ee vill Nilgänsen uechter d'Land bei Flëss a Weieren.<ref>Lorgé & Melchior 2015 an der Literatur.</ref>

Haut (2022) ass d'Aart am Land wäit verbreet. Iwwer 8000 Observatioune ginn um Dateportal vum [[Nationalmusée fir Naturgeschicht|Naturmusée]] affichéiert (MNHNL, iNaturalist & GBIF 2020).

== Ekologie ==
=== Nilgäns als invasiv gebittsfriem Aart ===
==== Invasiv gebittsfriem Aart vu Bedeitung fir d'Europäesch Unioun ====
D'Nilgäns gouf am Joer 2017 op d'[[Lëscht vun den invasive gebittsfriemen Aarte vu Bedeitung fir d'Europäesch Unioun]] opgeholl<ref>Cf. Anonym 2017 an der Literatur.</ref>, wat implizéiert, datt d'Memberlänner all néideg Schrëtt ënnerhuele musse fir ze verhënneren, datt d'Aart ongewollt agefouert oder verbreet gëtt.

==== Risikobewäertung ====
Eng [[Risikobewäertung]] mat dem [[ISEIA-Protokoll]] huet erginn, datt d'Nilgäns e relativ staarken Impakt op d'Ëmwelt opweist: B3 (3+3+2+1) an domat op der Observatiounslëscht (Watch List) ass.<ref>Cf. Ries et al. 2014: 199 an der Literatur.</ref>

==== Meldung vun der Aart ====
Jidderee kann déi Aart [https://data.mnhn.lu/add?taxon=Alopochen+aegyptiaca dem Naturmusée mellen], Experte ginn zäitgläich iwwer E-Mail informéiert.

==== Impakt ====
===== Ekologeschen Impakt =====
Wärend der Bréiz entwéckelt d'Nilgäns en aggressiivt Verhalen, dat zu Naschtuneegnungen an zu manner Nowuess bei verschidde Vullenaarte féiere kann <ref>Cf. och Konter 2015.</ref>, z.&nbsp;B. bei Reieren a Raubvullen. No erfollegräicher Brutt sinn déi grouss Träpp vun Nilgänse verantwortlech fir d'Iwwernotzung vun Uwänner an eng Verschlechterung vun der Waasserqualitéit (Anselin et al. 2010).

===== Wirtschaftlechen Impakt =====

===== Konflikter =====
Besonnesch an urbane Gebidder kann d'Nilgäns als Plo empfonnt ginn, well d'Gänse Fräizäitwisen a [[Vëlospist]]en aggressiv eruewere kënnen, wa se an hirem [[Revéier]] leien, an domat d'Leit stéieren, déi no Entspanung sichen. Ausserdeem gëtt hire Stullgang op de Gréngflächen als Problem ugesinn.

Eng Rei Gemengen zu Lëtzebuerg waren an de leschte Jore mat dëse Problemer confrontéiert, z.&nbsp;B. Promenaden op der Musel (Schengen, [[Réimech]], [[Waasserbëlleg]]) an op der [[Sauer]] ([[Rouspert]], [[Iechternach]]) a verschidde [[Schwämm#Am Fräien|Fräiliichtschwämmen]] ([[Gréiwemaacher]], Réimech).

Do wou et grouss Populatioune vun Nilgänse ginn, wéi z.&nbsp;B. am Naturschutzgebitt Haff Réimech, kënne se sech wärend der Bruttzäit aggressiv verhalen, och vis-à-vis vum Mënsch. 

==== Management, Kontroll ====
An enger Äntwert op eng parlamentaresch Fro (Dieschbourg 2020) huet d'Ëmweltministesch [[Carole Dieschbourg]] de 25. August 2020 erkläert, wéi d'Aart zu Lëtzebuerg kontrolléiert soll ginn. Amplaz vun der [[Juegd]], sollen d'Eeër steriliséiert ginn, andeems d'Eeër perforéiert oder mat [[Paraffin]] ageriwwe ginn. Sou kënnen d'Nilgänse weider bréien, allerdéngs ouni Brutterfolleg. Dës Moossname solle vu Beamte vun der [[Administration de la nature et des forêts|Natur- a Forstverwaltung]] ëmgesat ginn.

De lëtzebuergesche Gestiounsplang gouf am Fréijoer 2020 publizéiert mat enger uschléissender ëffentlecher Consultatioun, am Hierscht 2020 gëtt e presentéiert. D'Juegd op d'Nilgänse gëtt deemno zu Lëtzebuerg net erlaabt (Adami 2020). Am September 2020 huet de [[Radio 100,7]] iwwer d'Gestiounsmesure bericht, déi vun der Regierung geplangt sinn (Hill 2020).

== Literatur ==
*Adami, J., 2020. Invasive Wasservögel: Kampf gegen die Nilgänse. Woxx Nr. 1595: 3 (28/08/2020). [https://www.woxx.lu/invasive-wasservoegel-kampf-gegen-die-nilgaense/ Och an der Online-Editioun publizéiert].
*Anders, C., 2017. Erfassung der Bestände von Kanadagans (Branta canadensis) und Nilgans (Alopochen aegyptiaca) im Jahr 2016 im Großherzogtum Luxemburg. Regulus Wissenschaftliche Berichte 32: 12-19.
*Anonymous, 2017. Commission implementing regulation (EU) 2017/1263 of 12 July 2017 updating the list of invasive alien species of Union concern established by Implementing Regulation (EU) 2016/1141 pursuant to Regulation (EU) No 1143/2014 of the European Parliament and of the Council. Official Journal of the European Union L 182: 37-39 (13.7.2017).
*Anselin, A., E. Branquart, K. Devos, J.-Y. Paquet, D. Strubbe, D. Vangeluwe & A. Weiserbs, 2010. Harmonia database: [taxonitalic taxon_sciname="Alopochen aegyptiaca (Linnaeus, 1766)"]. Harmonia version 1.2, Belgian Forum on Invasive Species. URL: [http://ias.biodiversity.be/species/show/19 http://ias.biodiversity.be] [accessed 2020-04-22]
*Bastian, M., 2016. Kanadagans (Branta canadensis) und Nilgans (Alopochen aegyptiaca) in Luxemburg. Bericht zur Erfassung der Kanadagans und der Nilgans im Jahr 2016 zur Untersuchung der Verbreitung, der Bestände sowie der Bestandsentwicklung im Großherzogtum Luxemburg. Centrale ornithologique Luxembourg, natur&ëmwelt a.s.b.l., Kockelscheuer. 21 p.
*Biver, G., 2013. Waterbird count - recensement hivernal des oiseaux d'eau 2009-2012. Regulus Wissenschaftliche Berichte 28: 43-58.
*CABI, 2019. [taxonitalic taxon_sciname="Alopochen aegyptiaca (Linnaeus, 1766)"]. In: Invasive Species Compendium. Wallingford, UK: CAB International. URL: www.cabi.org/isc [accessed 2020-04-22]
*Dieschbourg, C., 2020. Réponse de la Ministre de l'Environnement, du Climat et du Développement durable à question n°2536 de Monsieur Gusty Graas concernant la propagation de l'ouette d'Égypte. [chd.lu]
*Graas, G., 2020. Question n°2536 de Monsieur Gusty Graas concernant la propagation de l'ouette d'Égypte. [chd.lu]
*Hill, C., 2020. D'lëtzebuergesch Äntwert op den internationalen Nilgäns-Problem. Radio 100,7: 2020-09-22 - 07:20. URL: https://web.archive.org/web/20200923002728/https://www.100komma7.lu/program/episode/316652/202009220720-202009220725
*Konter, A., 2015. Die weitere Entwicklung der Wasservogelwelt an der Sauer unterhalb von Steinheim in den Jahren 2012-2014. Regulus Wissenschaftliche Berichte 30: 1-34.
*Konter, A. & P. Lorgé, 2009. Vorkommen und Brut von Kanada- Branta canadensis (Linné 1758) und Nilgans Alopochen aegyptiacus (Linné 1766) in Luxemburg. Regulus wissenschaftliche Berichte 24: 49–54.
*Lorgé, P. & E. Melchior, 2015. Vögel Luxemburgs, natur&emwelt, ISBN 978-2-919920-01-3, 9. Ausgabe, 273 pp.
*MNHNL, iNaturalist & GBIF, 2020. [taxonitalic taxon_sciname="Alopochen aegyptiaca (Linnaeus, 1766)"] in MNHNL-mdata, online portal combining species observation from Recorder-Lux, iNaturalist and GBIF. National Museum of Natural History, Luxembourg. URL: https://mdata.mnhn.lu [accessed 2020-04-22]
*Ries, C. & M. Pfeiffenschneider (Eds.), 2020. Alopochen aegyptiaca (Linnaeus, 1766). In: neobiota.lu - Invasive Alien Species in Luxembourg. National Museum of Natural History, Luxembourg. URL: https://neobiota.lu/alopochen-aegyptiaca/ [Accessed 2020-09-22].
*Ries, C., M. Pfeiffenschneider, Engel, E., J.-C. Heidt & M. Lauff, 2014. Environmental impact assessment and black, watch and alert list classification after the ISEIA Protocol of vertebrates in Luxembourg. Bull. Soc. Nat. luxemb. 115: 195-201. ([http://www.snl.lu/publications/bulletin/SNL_2014_115_195_201.pdf PDF 247 KB])
*Weis, Jean, 2015. Liste der Luxemburger Vogelnamen. Regulus Wissenschaftliche Berichte 29 (2014): 69-79. ([http://www.luxnatur.lu/publi/wb29001080.pdf#page=69 PDF 1.1 MB])

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Alopochen aegyptiaca}}
*[https://neobiota.lu/alopochen-aegyptiaca/ ''Alopochen aegyptiaca'' op neobiota.lu] {{en}}

{{Referenzen an Notten}}

[[Kategorie:Intevullen]]