Quelltext vun der Säit Parc municipal (Stad Lëtzebuerg) weisen

{{Infobox Park
|Quartier = [[Uewerstad]]}}
De '''Parc municipal vun der [[Lëtzebuerg (Stad)|Stad Lëtzebuerg]]''', am allgemenge Sproochgebrauch '''Stater Park,''' gouf am Zäitraum vun [[1871]] bis [[1878]] op der Plaz vu fréiere Festungswierker vun der [[Festung Lëtzebuerg]], déi ofgerappt, planéiert oder zougetippt gi waren, no de Pläng vum [[Frankräich|franséische]] Landschaftsarchitekt a Botaniker [[Edouard André]] ugeluecht.

De Park läit an der [[Uewerstad]], ass 19,03 [[Ar (Flächemooss)|ha]] grouss<ref name=":0">“Die Bäume in der Stadt – Geschichte, Arten und Pflege”, Service Parcs, Ville de Luxembourg, 2024, S. 88-93</ref> a verdeelt sech op véier Deeler tëscht der [[Avenue Marie-Thérèse]] am Süden an dem [[Eecher Bierg]] am Nordosten. En an ass dat ganzt Joer iwwer fräi zougänglech.

== Park Edmond-Klein ==
De [[Süden|südlechsten]] Deel vum Stater Park<ref>Vun der Stad Lëtzebuerg als “Deel III” bezeechent (cf. ''Die Bäume in der Stadt'', S. 89)</ref> ass de Park Edmond-Klein, tëscht der Avenue Marie-Thérèse an der [[Avenue Monterey]]. En huet eng Fläch vun ongeféier 3,32 ha. Am [[Osten|Oste]] gëtt e vum [[Boulevard Prince-Henri (Stad Lëtzebuerg)|Prënzeréng]] ofgegrenzt an am [[Westen|Weste]] vun de private Parzelle vum [[Boulevard Joseph-II]]. An dësem Deel vum Park gëtt et zwéi [[Weier (Waasserfläch)|Weieren]] an um Bord vun der Avenue Monterey d'Iwwerreschter vum [[Fort Lambert]], engem [[Reduit]] dee 1685 vum [[Sébastien Le Prestre de Vauban|Vauban]] gebaut gouf. De Fort gouf nom [[Henri de Lambert]] genannt, dee vu [[1684]] bis [[1688]] 1. Gouverneur a Generolleutnant vun der Stad a vum [[Herzogtum Lëtzebuerg]] war. Do dernieft, och laanscht d'Avenue Monterey, steet d'[[Synagog Stad Lëtzebuerg|Stater Synagog]], déi 1953 do gebaut gouf, nodeems hire Virgänger an der Zäit vum [[Lëtzebuerg am Zweete Weltkrich|Zweete Weltkrich]] vun den [[Däitscht Räich vun 1933 bis 1945|Nazi-Besatzer]] ofrappe gelooss gi war.

An dësem Deel vum Park stoungen 2024 224 Beem (1991 waren et der 319)<ref name=":0" />.

=== Monumenter a Skulpturen ===
* [[Stirner Prothese]] vum [[Bert Theis]]
* [[L'Onde]] vum [[Jean-Bernard Métais]]

=== Biller ===
<gallery>
Fichier:Luxembourg, parc Edmond Klein(101).jpg| Am Edmond-Klein Park 
Fichier:Luxembourg, parc Edmond Klein(103).jpg| Ee vun den zwéi Weieren 
File:Gallinula chloropus juv – Parc Edmond Klein, Luxembourg-ville.jpg|E Waasserhéngchen am Park Edmond-Klein
Fichier:Luxembourg, parc Edmond Klein(106).jpg| ''Stirner Prothese'' vum Bert Theis 
Fichier:Fortress Luxembourg - panoramio.jpg| ''L'Onde'' vum Jean-Bernard Métais 
</gallery>

== Louvigny-Park ==
Den zentralen Deel vum Park<ref>Vun der Stad Lëtzebuerg als “Deel II” bezeechent (cf. ''Die Bäume in der Stadt'', S. 89)</ref> läit mat enger Fläch vun ca. 5,11&nbsp;ha tëscht der Avenue Monterey an der [[Avenue Émile-Reuter|Arsenalstrooss]]. Am Ufank vum Park läit eng grouss [[Spillplaz]] mat engem [[Piraten|Pirateschëff]]. Bei der Spillplaz steet d'[[Krombach-Eech]], déi ëm [[1875]] geplanzt gouf.

Nërdlech dovun, op der Plaz vum fréiere [[Reduit Louvigny]], steet d'[[Villa Louvigny]], déi dem Park den Numm gëtt. De Reduit war [[1672]] gebaut an nom Festungskommandant [[Jean Charles de Landas|Jean Charles de Landas, Grof vu Louvigny]] genannt ginn.

An dësem Deel vum Park stoungen 2024 351 Beem (1991 waren et der 467)<ref name=":0" />.

=== Monumenter a Skulpturen ===
*Buste [[Buste vum Mahatma Gandhi am Stadpark zu Lëtzebuerg|Mahatma Gandhi]] vum [[Amar Nath Sehgal]]
* Buste [[Buste vum Victor Hugo am Stadpark zu Lëtzebuerg|Victor Hugo]], Kopie vum [[David d'Angers]] sengem Wierk
*[[Batty Weber Erënnerungsplack|Erënnerungsplack un de Batty Weber]]

=== Biller ===
<gallery>
Fichier:Luxembourg, parc Louvigny Pirateschëff (105).jpg| D'Pirateschëff op der Spillplaz 
Fichier:Luxembourg, parc Louvigny (103).jpg| D'Spillplaz; am Hannergrond de Prënzeréng 
Fichier:Luxembourg, parc Louvigny (105).jpg| E Gedrénkskiosk mam Tuerm vun der Villa Louvigny am Hannergrond 
Fichier:Luxembourg, parc Louvigny (104).jpg| D'Buste vum Victor Hugo an am Hannergrond d'Villa Louvigny 
</gallery>

== Amaliapark ==
Den Amaliapark, och nach Édouard-André-Park oder ''Ieweschte Park'' genannt<ref>Vun der Stad Lëtzebuerg als “Deel I” bezeechent (cf. ''Die Bäume in der Stadt'', S. 89)</ref>, ass mat 8,99&nbsp;ha de gréissten Deel vum Park a geet vun der Arsenalstrooss aus a Richtung Norden, dréint dann a Richtung Osten a stéisst op d'[[Neipuertsgaass]].

Am Ufank vum Park, um Bord vun der Arsenalstrooss, läit d'[[Villa Vauban]], d'Konschtgalerie vun der Stad Lëtzebuerg. D'Villa gouf [[1873]] vum Industrielle [[Gabriel Mayer]] op der Plaz vum fréiere [[Reduit|Reduit Vauban]] gebaut. Nërdlech heivu läit de Siège vum [[Croix-Rouge luxembourgeoise|Roude Kräiz]]. Südwestlech dovu steet d'[[Amalia-Monument|Monument]] vun der [[Amalia vu Sachsen-Weimar-Eisenach]], der Fra vum Prënz [[Henri vun Oranien-Nassau]]. D'Monument gëtt dem Park säin Numm.

Bei Monument stinn och zwou [[Sequoiaen am Amaliepark|Sequoiaen]], déi zu de [[Bemierkenswäert Beem zu Lëtzebuerg|bemierkenswäerte Beem zu Lëtzebuerg]] gehéieren. E puer Meter virdru gouf den [[Amaliabuer]] ugeluecht.

Virun der Neipuertsgaass ass eng grouss fräi Fläch, d'[[Kinnekswiss]], op där ee raschten oder spille kann, ma wou awer och Fester oder Concerten organiséiert ginn. Um südleche Bord vun der Kinnekswiss stinn d'Iwwerreschter vun enger [[Hobuch op der Kinnekswiss zu Lëtzebuerg|Hobuch]], déi och zu de bemierkenswäerte Beem gehéiert huet, awer zanter 2016 dout ass.

An dësem Deel vum Park stoungen 2024 624 Beem (1991 waren et der 769)<ref name=":0" />.

=== Monumenter a Skulpturen ===
* [[Monument Amalia|Amalia-Monument]]
*Buste [[Buste vum Siggy vu Lëtzebuerg am Stadpark zu Lëtzebuerg|Siggy vu Lëtzebuerg]] vum [[Lucien Wercollier]]
*[[Centaure (Lalanne)|Centaure]] vum [[Claude Lalanne|Claude]] an [[François-Xavier Lalanne]]
*[[L'Enlacement]] vum Lucien Wercollier
*[[Erënnerungsplacken u Lëtzebuerger Cyclisten|Erënnerungsplacke fir déi lëtzebuergesch Cyclisten]]
**[[François Faber]]
**[[Nicolas Frantz]]
**[[Charly Gaul]] vun der [[Yvette Gastauer-Claire]]
**[[Elsy Jacobs]] vun der Yvette Gastauer-Claire
*[[Jang-de-Blannen-Gedenkplack am Stater Park|Gedenkplack un de Jang de Blannen]] vum [[Fernand Hoeltgen]]
*[[Aline-Mayrisch Erënnerungsplack|Gedenkplack un d'Aline-Mayrisch]]

=== Biller ===
<gallery>
Fichier:L-Luxembourg03.JPG| Vue vum Amalia-Denkmal a Richtung vun der Stad 
Fichier:Fountain - Parc Ed. Klein - Luxembourg City - DSC06342.JPG| De [[Amaliabuer|Sprangbuer virum Amalia-Denkmal]] 
Fichier:Kinnekswiss loves...D'Pierle Vum Da (104).jpg|Concert op der Kinnekswiss
</gallery>

== Pescatore-Park ==
De leschten Deel vum Park<ref>Vun der Stad Lëtzebuerg als “Deel IV” bezeechent (cf. ''Die Bäume in der Stadt'', S. 89)</ref> geet vun der Neipuertsgaass aus no Oste bis op d'''Contregarde'' [[Fort Berlaimont|Berlaimont]], iwwer dem Eecher Bierg. Am Norden ass en ofgegrenzt vum Beréng vun der [[Fondation Pescatore|Fondatioun Pescatore]] an a Süde vum Prënzeréng. Dësem Deel vum Park huet eng Fläch vun 1,61&nbsp;ha an 2024 stoungen do 100 Beem<ref name=":0" />.

Ëstlech vun der [[Avenue Jean-Pierre-Pescatore|Avenue Pescatore]], déi als Stéchstrooss an de Park féiert, steet de [[Bam vum Prënz Jean|Käschtebam vum Prënz Jean]] deen [[1921]], bei der Geleeënheet vun der Gebuert vum [[Jean vu Lëtzebuerg (1957)|Prënz Jean]], geplanzt gouf. Net wäit dovun ewech, steet en aneren Ërennerungsbam, deen am September 2020 zu Éiere vun der Gebuert vum [[Charles vu Lëtzebuerg (2020)|Prënz Charel]] geplanzt gouf.

Vum Park aus huet een och Accès an de [[Lift Pafendall-Uewerstad|Lift fir an de Pafendall]].

=== Monumenter a Skulpturen ===
*[[Le passe-muraille (Skulptur)|Le passe-muraille]] vum Jean-Bernard Métais
*[[Triumph of Courage - The Battle of the Bulge]] 
*[[Joseph-Kutter-Stèle]] vum Lucien Wercollier

== Monumenter a Skulpturen ==
*

=== Biller ===
<gallery>
Fichier:Luxembourg - panoramio (50).jpg| De Park nieft der Fondatioun Pescatore 
Fichier:Luxembourg, piste cyclable parc Pescatore (2).jpg| De Vëloswee tëscht dem Park an der Rouder Bréck 
Fichier:Luxembourg, fontaine parc Pescatore (5).jpg| De Sprangbuer virun der Fondatioun Pescatore 
Fichier:Monument «Triumph of Courage - The Battle of the Bulge», Parc Pescatore-101.jpg| Erënnerungsmonument un d'[[Ardennenoffensiv|Ardennen-Offensive]] 
</gallery>

== Bambestand ==
Bei den éischte Beem déi am Wanter 1872/73 geplanzt goufen, ass haaptsächlech op Gattunge wéi de [[Spatzahorn]] (''Acer platanoides'') an den [[Biergahorn|Aaschtert]] (oder Biergahorn, ''Acer pseudoplatanus'') zeréckgegraff ginn. Den éischte [[Bamkadaster]] ass 1991 opgestallt ginn an deemools sinn 1.555 Beem gezielt ginn. Am Joer 2024 goufe just 1.299 Beem opgelëscht. De Minus vun 256 Beem huet e puer Grënn: 1991 war d'Beplanzung esou dicht, datt et op ville Plaze guer net méi méiglech war de Bestand opzefrëschen oder nei Beem ze planzen. Fir d'Fräileeë vum Reduit Lambert an d'Amenagement vum [[Weier (Waasserfläch)|Weier]] am Edmond-Klein-Park hu missen 30 Beem gehae ginn. Eng Rëtsch Beem si wéinst dem sougenannten [[Ulmestierwen]] ewechgefall an anerer goufen no den extreem waarme [[Summer|Summeren]] (2003, 2013 an 2018&nbsp;–&nbsp;2022) vun engem Pilz befall a konnte sech net méi dovun erhuelen.

Well et nees eng Rëtsch fräi Plaze gouf, konnten nees nei Beem ugeplanzt ginn, sou datt all Joer nees tëscht 20 a 25 nei Beem, haaptsächlech [[Solitärbam|Solitärbeem]], geplanzt ginn.

== Literatur ==

* [[Henri Luja|Luja, Henri]], ''Monographie du parc public de la Ville de Luxembourg'' [http://www.snl.lu/publications/bulletin/SNL_1951_055_107_120.pdf (Link op d'Dokument op der Websäit vun der ''Société des naturalistes luxembourgeois'')]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Municipal Park (Luxembourg City)|{{PAGENAME}}}}
*[https://ssmn.public.lu/fr/patrimoine/paysager/parcs/luxembourg.html De Parc municipal vun der Stad Lëtzebuerg op der Websäit vum ''Service des sites et monuments nationaux''] {{fr}}
*[https://www.vdl.lu/fr/visiter/loisirs-et-nature/parcs De Stater Park op der Websäit vun der Stad Lëtzebuerg] {{Fr}}

{{Referenzen an Notten}}

[[Kategorie:Stadpark Lëtzebuerg| ]]
[[Kategorie:Stad Lëtzebuerg]]