Quelltext vun der Säit Sibirien weisen

{{Aner Bedeitungen op Mooss|'''Sibirien''' als Ganzt|de Federatiounskrees|Sibirien (Federatiounskrees)}}
[[Fichier:Siberia-FederalSubjects.png|thumb|<span style="margin:0; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border:#c00; background:#c00; color:#c00;">&#160;&#160;&#160;&#160;&#160;&#160;</span>&#160;[[Sibirien (Federatiounskrees)|Federatiounskrees Sibirien]]</span>
<span style="margin:0; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border:#c00; background:#c00; color:#c00;">&#160;&#160;&#160;</span><span style="border:#ff4000; background:#ff4000; color:#ff4000;">&#160;&#160;&#160;</span>&#160;Geographescht russescht Sibirien</span>
<span style="margin:0; padding-bottom:1px; font-size:90%; display:block;"><span style="border:#c00; background:#c00; color:#c00;">&#160;&#160;</span><span style="border:#ff4000; background:#ff4000; color:#ff4000;">&#160;&#160;</span><span style="border:#f93; background:#f93; color:#f93;">&#160;&#160;</span>&#160;Historescht Sibirien</span>]]
'''Sibirien''' (ru. Сибирь - ''Sibir'') bezeechent am wäitste Sënn de ganzen asiateschen Deel vu [[Russland]], dee sech vum [[Ural]] am Weste bis bei de [[Pazifik]] am Oste streckt, a vum [[Arkteschen Ozean]] am Norde bis un d'Hiwwele vu [[Kasachstan]] an d'Grenze vu [[Volleksrepublik China|China]] an der [[Mongolei]] am Süde geet.

Obwuel et 77 % vum russeschen Territoire ausmécht (13,1 Millioune Quadratkilometer) liewen do just 28 % vun der russescher Populatioun (ronn 40 Millioune Leit).

== Geographie ==
[[Fichier:Sibirien topo2.png|thumb|Grousslandschaften a wichtegst Flëss]]
[[Fichier:Tundra in Siberia.jpg|thumb|D'Tundra an Nordsibirien]]
[[Fichier:Vasyugan.jpg|thumb|D'Taiga a Westsibirien]]
D'West-Ost Achs vu Sibirien huet eng 7.000&nbsp;km opweises an d'Nord-Süd Achs ëmmerhin nach 3.500&nbsp;km. Et mécht domat bal 10 % vun der Uewerfläch vun der Äerd aus.

Sibirien léisst sech graff a 7 Grousslandschaften andeelen: d'[[Westsibirescht Déifland]] tëscht dem Ural an dem Floss [[Jenissei]], dann no Osten hin als éischt d'[[Mëttelsibirescht Biergland|Mëttel-]] an duerno d'[[Ostsibirescht Biergland]] mat dertëscht op der Héicht vum Floss [[Lena (Floss)|Lena]] d'[[Mëtteljakutesch Dellt]], da méi kleng Landstreecher mat am Norden d'[[Nordsibirescht Déifland|Nord-]] an d'[[Ostsibirescht Déifland]] an am Süden déi [[Südsibiresch Bierger]].

Déi gréisst Flëss vu Sibirien lafen all an d'[[Arkteschen Ozean|Polarmier]]. Dat sinn den 3.650&nbsp;km laangen [[Ob]] dee vun den [[Altai|Altai-Bierger]] aus duerch Westsibirien leeft, de 4.092&nbsp;km laange [[Jenissei]], dee vun de Südsibiresche Bierger kënnt, laanscht [[Krasnojarsk]] fléisst an als bekanntsten Niewefloss d'Angara huet, den eenzegen Offloss vum 31.500&nbsp;km² groussen an 1.637&nbsp;m déiwe [[Baikalséi]], an zu gudder Lescht déi 4.400&nbsp;km laang [[Lena (Floss)|Lena]], déi nëmmen eng 5&nbsp;km vum Baikalséi ewech hir Quell huet awer e grousse Bou no Oste schléit fir bei [[Jakutsk]] laanschtzekommen.

[[Fichier:Russia vegetation.png|thumb|Vegetatiounszonen:
{| 
|- valign="top"
| {{legend|#c0c0c0|Keeltwüst}}
{{legend|#9fd6c9|Tundra}}
{{legend|#a7bddb|Alpintundra}}
|| {{legend|#006d64|Taiga}}
{{legend|#3c9798|Biergniwwelbësch}}
{{legend|#a4e05d|Mëschbësch}}
|| {{legend|#f7ec6f|temperéiert Stepp}}
{{legend|#9b8447|dréche Stepp}}
|}]]

Déi meescht Regioune vu Sibirie si vun engem Kontinentalklima mat relativ gliddege Summeren (bis +40&nbsp;°C) an extreem kale Wanteren (bis −72&nbsp;°C) markéiert. Dacks bleift d'Land bis zu 9 Méint ënner enger Schnéidecke verstoppt an et fënnt een a wäiten Deeler [[Permafraschtbuedem|Permafraschtbiedem]], deen och an der waarmer Joreszäit nëmmen uewendriwwer entdeet a sou kee Schmëlz- a Reewaasser ophuele kann, wat nieft enger [[Supp (Fiichtgebitt)Suppelandschaft]] virun allem och zu immense [[Mécken|Méckeploe]] féiert.

Bis op d'Bierger am Süden ass Sibirien relativ flaach. An den arktesche Regiounen am Norden herrscht d'[[Tundra]] mat hire [[Mos]]er, [[Gras|Grieser]] an Traisch. E bëssen drënner fänkt déi ganz grouss Sträif vun der [[Taiga]] un (russesch Bezeechnung fir Bëschlandschaft), haaptsächlech mat Nolbëscher, Suppen a Moueren. Am Westen dominéire [[Fiicht]]en a [[Kiferen]], am Osten éischter [[Meläs]]sen. Am Süde geet d'Taiga an d'[[Stepp]] iwwer. An der temperéierter Bëschstepp gesäit ee meeschtens [[Bierken]], déi awer och am Rescht vu Russland gutt wuessen, an der dréchener Stepp kommen da just nach Grieser a Kraider vir.

== Geschicht ==
[[Fichier:Y-ostrog.jpg|thumb|Tuerm vum Jakutsker Fort aus dem 17. Joerhonnert]]
Am 16. a 17. Joerhonnert hu sech virun allem [[Kosaken]] op de Wee gemaach, fir dat "Land wat schléift" am Optrag vum Zar z'erueweren.

Zanter den 1920er Joren huet dunn d'Sowjetunioun massiv op Relokalisatioun vu Leit an den Oste gesat, fir d'Industrie vu Sibirien ze forcéieren.

== Demographie ==

[[Fichier:Selo v Sibiri 01.jpg|thumb|Sibirescht Duerf]]
Nieft villen inigenen asiatesche Vëlker sinn déi ronn 40 Millioune Leit a Sibirien awer an der Majoritéit Russen a russifizéiert Ukrainer.

Eng 70 % vun der Bevëlkerung lieft a Stied. [[Nowosibirsk]] ass mat 1,5 Millioune Mënschen déi gréisst Stad. Wichteg Zentre sinn awer och [[Omsk]], [[Krasnojarsk]], [[Tjumen]], [[Tomsk]], [[Irkutsk]], [[Chabarowsk]], [[Tschita]], [[Ulan-Ude]] an déi färnëstlech Pazifik-Metropol [[Wladiwostok]]. Si leie praktesch all op engem relativ schmuele Band am Süden a Südwesten, wou déi [[Transsibiresch Eisebunn]] duerchfiert an Akerbau méiglech ass.

An der Moyenne läit dowéinst d'Bevëlkerungsdicht just bei 2,9 Mënsche pro km².

== Ekonomie ==
Sibirien ass wéinst senge ville Réistoffer vun ekonomesch onschätzbarem Wäert. An éischter Rei sinn do natierlech [[Äerdgas]] a [[Äerdueleg|Pëtrol]] z'ernimmen. Ganz wichteg sinn awer och Holznotzung, Kuelfërderung, Uranofbau, Diamant- a Goldminen.

Well déi grouss Flossleef vu Sibirien [[Ob]], [[Jenissei]] a [[Lena (Floss)|Lena]] vu Süden an d'Polarmier lafen an dann och nach wéi vill Méint am Joer komplett zougefruer sinn, ass et eréischt nom Bau vun der [[Transsibiresch Eisebunn|Transsibirescher Eisebunn]] méiglech gi fir Gidder a gréisserem Ëmfang ze transportéieren.

== Literatur zum Theema ==
* Bednarz, Klaus: ''Östlich der Sonne''. Rowohlt, Reinbek 2002, ISBN 3-498-00629-0
* Dahlmann, Dittmar: ''Sibirien. Vom 16. Jahrhundert bis zur Gegenwart'', Paderborn 2009, ISBN 978-3-506-71361-2
* Gauthier a Garcia, ''L'Exploration de la Sibérie''. Actes Sud, Paräis 1996, ISBN 2-7427-0884-7
* [[Gerd Ruge|Ruge, Gerd]]: ''Sibirisches Tagebuch''. Berlin Verlag, Berlin 1998/1999, ISBN 3-426-61162-7

== Um Spaweck ==
* [https://web.archive.org/web/20160129052432/http://inrussland.net/sibirien.html Kuerzfilmer iwwer Sibirien] {{de}}
* [http://www.baikalinfo.com Onofhängege Reesféirer fir d'Baikalséiregioun] {{de}}
* [https://web.archive.org/web/20110221152232/http://www.base-juniper.org/ Datebank Juniper iwwer sibiresch a mongolesch Vëlker] {{fr}}
{{Autoritéitskontroll}}

[[Kategorie:Sibirien| ]]