Quelltext vun der Säit Wiesbaden weisen

{{skizzGeoDE}}
{{Infobox Uertschaft Däitschland
| Numm = Wiesbaden
| Bild = Wiesbaden Montage.jpg
| Bildtext = 
| Wopen = DEU Wiesbaden COA.svg
| Bundesland = Hessen
| Regierungsbezierk = Darmstadt
| Landkrees = Kreesfräi Stad
| Fläch = 203,9 km²
| Gemengeschlëssel = 06414000
| Héicht = 115 m ü. NN
|lat_deg= 50|lat_min= 04|lat_sec= 55
|lon_deg= 08|lon_min= 14|lon_sec= 29
| Kaart = Lage der kreisfreien Stadt Wiesbaden in Deutschland.gif
| Kaarttext = Lag vun der Stad Wiesbaden am land Hessen
}}
[[Fichier:Wiesbaden Luftbild Rathaus Landtag Marktkirche Wilhelmstraße Kurhaus Neroberg Opelbad Griechische Kapelle.jpg|thumb|Vue iwwer Wiesbaden]]
'''Wiesbaden''' ass d'Landeshaaptstad a gläichzäiteg no [[Frankfurt]] (zirka 35&nbsp;km ëstlech) déi zweetgréisst Stad vun [[Hessen]] an huet eng Fläch vun ongeféier 204&nbsp;km². Wiesbaden ass virun allem bekannt fir seng waarm Bieder a seng historesch [[Architektur]], an zielt zu deene schéinste Stied vun [[Däitschland]]. Zanter 1951 ass Wiesbaden Sëtz vum [[Bundeskriminalamt]] an zanter 1948 vum [[Statistisches Bundesamt|statistesche Bundesamt]].

== Geographie ==
Wiesbaden läit op der rietser Säit vum [[Rhäin]].

=== Bezierker ===
[[Fichier:Wiesbaden subdivisions (colored scheme).svg|thumb|250px|Bezierker vu Wiesbaden]]

D'Stad Wiesbaden ass a 26 Bezierker agedeelt.
{{Div col|cols=2}}
* [[Wiesbaden-Auringen|Auringen]]
* [[Wiesbaden-Biebrich|Biebrich]]
* [[Wiesbaden-Bierstadt|Bierstadt]]
* [[Wiesbaden-Breckenheim|Breckenheim]]
* [[Wiesbaden-Delkenheim|Delkenheim]]
* [[Wiesbaden-Dotzheim|Dotzheim]]
* [[Wiesbaden-Erbenheim|Erbenheim]]
* [[Wiesbaden-Frauenstein|Frauenstein]]
* [[Wiesbaden-Heßloch|Heßloch]]
* [[Wiesbaden-Igstadt|Igstadt]]
* [[Wiesbaden-Klarenthal|Klarenthal]]
* [[Wiesbaden-Kloppenheim|Kloppenheim]]
* [[Mainz-Amöneburg]]
* [[Mainz-Kastel]]
* [[Mainz-Kostheim]]
* [[Wiesbaden-Medenbach|Medenbach]]
* [[Wiesbaden-Mitte|Mitte]]
* [[Wiesbaden-Naurod|Naurod]]
* [[Wiesbaden-Nordenstadt|Nordenstadt]]
* [[Wiesbaden-Nordost|Nordost]]
* [[Wiesbaden-Rambach|Rambach]]
* [[Wiesbaden-Rheingauviertel|Rheingauviertel]]
* [[Wiesbaden-Schierstein|Schierstein]]
* [[Wiesbaden-Sonnenberg|Sonnenberg]]
* [[Wiesbaden-Südost|Südost]]
* [[Wiesbaden-Westend|Westend]]
{{Div col end}}
[[Mainz-Amöneburg]], [[Mainz-Kastel]] a [[Mainz-Kostheim]] hu bis [[1945]] zu [[Mainz]] gehéiert. Dohier den Numm.

''Kuckt och:'' [[Lëscht vun de Wiesbadener Bezierker]]

=== Nopeschstied ===
Wiesbaden grenzt am Norden un [[Taunusstein]] an un [[Niedernhausen]], am Osten un d'Stied [[Hofheim]], am Süden u [[Mainz]] an am Westen u [[Schlangenbad]], [[Eltville]] a [[Walluf]].

=== Klima ===
[[Fichier:Klimadiagramm-deutsch-Wiesbaden Sued (HE)-Deutschland.png|thumb|300px|left|Klimadiagramm Wiesbaden]]
Wiesbaden läit an der [[Gemässegt Zon|gemässegter Klimazon]]. D'Joresmëtteltemperatur bedréit 9,8 Grad Celsius an et falen am Duerchschnëtt pro Joer 638 Millimeter Néierschlag.

De wäermste Mount ass de Juli mat an der Moyenne 18,6 Grad Celsius, de keelste Mount ass de Januar mat an der Moyenne 1,0 Grad Celsius. De meeschte Néierschlag fält am Juni mat an der Moyenne 68 Millimeter, am mannsten Néierschlag fält am Februar an am Abrëll mat an der Moyenne 41 Millimeter.

== Geschicht ==
Schonn zu Réimerzäite war d'Stad ënner dem Numm ''Aquae Mattiacae'' bekannt.

== Politik ==
[[Fichier:Neues Rathaus der Stadt Wiesbaden.jpg|thumb|250px|Sëtz vun der Wiesbadener Administratioun]]
D'''Stadtverordnetenversammlung'' vun der Stad Wiesbaden huet 81 Memberen. Zanter Juli 2019 ass de Gert-Uwe Mende<ref>[https://web.archive.org/web/20190724012311/https://www.hessenschau.de/politik/neuer-wiesbadener-oberbuergermeister-offiziell-ins-amt-eingefuehrt,kurz-mende-104.html Hessenschau] 29.06.2019 (de)</ref> ([[Sozialdemokratische Partei Deutschlands|SPD]]) Ober[[buergermeeschter]].

{| class="wikitable zebra" style="text-align: center;"
|- class="hintergrundfarbe5"
| style="width: 5em" | || style="width: 5em" | [[Chrëschtlech Demokratesch Unioun vun Däitschland|CDU]] || style="width: 5em" | [[Sozialdemokratische Partei Deutschlands|SPD]] || style="width: 5em" | [[Bündnis 90/Die Grünen|GRÜNE]] || style="width: 5em" | [[Freie Demokratische Partei|FDP]] || style="width: 5em" | [[Die Republikaner|REP]] || style="width: 5em" | [[Die Linke|LINKE]] || BLW || style="width: 5em" | [[Freie Wähler Hessen|FW]] || style="width: 5em" | [[Piratenpartei Deutschland|PIRATEN]]
|-
| class="hintergrundfarbe5" | '''2011''' || 27 || 23 || 16 || {{0}}4 || {{0}}2 || {{0}}3 || {{0}}3 || {{0}}1 || {{0}}2 
|-
| class="hintergrundfarbe5" | '''2006''' || 29 || 25 || 10 || {{0}}7 || {{0}}4 || {{0}}3 || {{0}}3 || {{0}}– || {{0}}– 
|-
| class="hintergrundfarbe5" | '''2001''' || 30 || 28 || {{0}}8 || 10 || {{0}}4 || {{0}}1 || {{0}}– || {{0}}– || {{0}}– 
|}

== Populatioun ==
Den 31. Dezember 2011 hunn an der Stad Wiesbaden 278.919 Mënsche gelieft, wouvun der 46.743 Auslänner (16,9 %) waren.

== Verkéier ==
Als zweetgréisst Stad vun Hessen huet d'Stad och verkéierstechnesch eng zentral Roll.

[[Fichier:Hauptbahnhof wiesbaden 01.jpg|thumb|320px|Den ''Hauptbahnhof'', Architekt: [[Alexander Rüdell]] (deen och d'Gare Lëtzebuerg-Stad entworf huet).]]

=== Loftverkéier ===
De [[Fluchhafe Frankfurt|Fluchhafe]] vu [[Frankfurt am Main]], läit 30&nbsp;km vun der Stad ewech. Als internationale Fluchhafe bestinn direkt Linne mat verschiddenen europäesche Stied.

=== Stroosseverkéier ===
5 Bundesstroosse gi vun der Stad aus fort: d'[[Bundesstraße 54|B54]], d'[[Bundesstraße 262|B262]], d'[[Bundesstraße 263|B263]], d'[[Bundesstraße 417|B417]] an d'[[Bundesstraße 455|B455]]. D'Autobunnen [[Autobunn A3 (Däitschland)|A3]], [[Autobunn A66 (Däitschland)|A66]], [[Autobunn A643 (Däitschland)|A643]] an [[Autobunn A671 (Däitschland)|A671]] féieren an d'Stad, respektiv sinn Deel vum Contournement vun der Stad.

=== Ëffentlechen Transport ===
==== Eisebunn ====
An der [[Gare Wiesbaden|Wiesbadener Gare]] lafe verschidden Eisebunnslinnen zesummen:
* [[Köln]] - [[Koblenz]] - Wiesbaden
* ([[Limburg]]) - Niedernhausen - Wiesbaden
* Frankfurt - Wiesbaden
* [[Héichvitessstreck Köln–Rhein/Main]]

Iwwer déi Linnen huet d'Gare Uschloss un d'Linn vum [[InterCityExpress]]-Netz.

Ausser der Haaptgare gëtt et nach e puer méi kleng Garen um Territoire vu Wiesbaden: déi vu Biebrich, Schierstein, Erbenheim, Igstadt, Medenbach, Mainz-Kastel a Wiesbaden-Ost.

==== Bussen ====
D'Stad Wiesbaden bedreift, mat hirer Gesellschaft [[ESWE Verkehr|ESWE]], en eegent Busnetz, bei deem eng ronn 230 [[Autobus|Bussen]] op 40 Linnen déi verschidde Quartieren ofdecken.

== Kultur a Kuckeswäertes ==
=== Bauwierker ===
[[Fichier:Marktkirche in Wiesbaden, DE.jpg|200px|thumb|D'Marktkirche]]
[[Fichier:Wiesbaden - Kochbrunnenpavillon.jpg|200px|thumb|D'Kochbrunnen]]
* D'[[Schlass Biebrich]]
* D'[[Bonifatiuskirche (Wiesbaden)|Bonifatiuskirche]]
* D'[[Buerg Sonnenberg]]
* D'[[Kurhaus Wiesbaden]]
* D'[[Marktkirche (Wiesbaden)|Marktkirche]]
* Den [[Hessisches Staatstheater Wiesbaden|Hessesche Staatstheater Wiesbaden]]
* D'[[Ringkirche (Wiesbaden)|Ringkirche]]
* D'[[Nerobergbahn]]
* D'[[Wilhelmstraße (Wiesbaden)|Wilhelmstraße]]
* De [[Kurpark Wiesbaden|Kurpark]]
* De [[Bowling Green (Wiesbaden)|Bowling Green]]
* D'[[Schlass vu Wiesbaden]]
* De [[Kochbrunnen]]
* D'[[Neues Rathaus (Wiesbaden)|Neues Rathaus]]
* D'[[Opelbad]]

=== Reegelméisseg Evenementer ===
* [[Februar]] / [[Mäerz]]: "Karneval"
* [[Abrëll]]: "GoEast"
* [[Mee]]: "Internationale Maifestspiele Wiesbaden" a "Internationales Pfingstturnier"
* [[Juni]]: "Wilhelmstraßenfest"
* [[Juli]]: "Schiersteiner Hafenfest"
* [[August]]: "Rheingauer Weinwoche" a "Folklore-Festival"
* [[September]]: "Taunusstraßenfest"
* [[Oktober]]: "Andreasmarkt"
* [[November]]: "exground filmfest"
* [[Dezember]]: "Sternschnuppenmarkt".

=== Akafen ===
[[Fichier:Wiesbaden Wilhelmstraße.jpg|thumb|150px|D'Wilhelmstraße]]
An der [[Wilhelmstraße]], och nach kuerz d'''Rue'' genannt, fënnt ee Luxuslabelen. An der ''Kirchgasse'' an an der ''Langgasse'' kann een och zu méi moderater Präisser wéi op der Wilhelmstraße akafen. Hei fënnt e vun der exzentrescher bis zur klassescher Moud bal alles.

== Bekannt Wiesbadener ==
* [[Pierre Even]] - Affekot, Komponist an Hobbyhistoriker
* [[Adolphe vu Lëtzebuerg]] - Herzog vun Nassau
* [[Kristina Schröder]] - Politikerin
* [[Nico Rosberg]] - Formel 1 Pilot
* [[Karin Dor]] - Schauspillerin
* [[Wëllem IV. vu Lëtzebuerg]] - Groussherzog

{{Panorama|
légende=Panorama vun Wiesbaden|
image=Wiesbaden vom Neroberg Panorama.jpg|
largeur=2500px
}}
== Partnerschafte mat anere Stied ==

Wiesbaden huet Partnerschafte mat follgende Stied. A Klameren d'Joer vum Etablissement vun der Partnerschaft.
{| style="background: #F5F5F5; padding:0em 1em 0em 1em;"
| style="vertical-align:top" |
| width = "400" |
* [[Fichier:Flag of Austria.svg|20px]] [[Klagenfurt]], [[Éisträich]] (1930)
* [[Fichier:Flag of Switzerland.svg|20px]] [[Montreux]], [[Schwäiz]] (1953)
* [[Fichier:Flag of Germany.svg|20px]] [[Berlin]]-Friedrichshain-Kreuzberg, [[Däitschland]] (1964)
* [[Fichier:Flag of Belgium.svg|20px]] [[Gent]], [[Belsch]] (1969)
* [[Fichier:Flag of France.svg|20px]] [[Fondettes]], [[Frankräich]] (1975)
* [[Fichier:Flag of Slovenia.svg|20px]] [[Ljubljana]], [[Slowenien]] (1977)
* [[Fichier:Flag of Israel.svg|20px]] [[Kfar Saba]], [[Israel]] (1981)
|valign="top"|
| width = "300" |
* [[Fichier:Flag of Spain.svg|20px]] [[San Sebastián]], [[Spuenien]] (1981)
* [[Fichier:Flag of Poland.svg|20px]] [[Wrocław]], [[Polen]] (1987)
* [[Fichier:Flag of England.svg|20px]] [[Turnbridge Wells]], [[England]] (1989)
* [[Fichier:Flag of Germany.svg|20px]] [[Görlitz]], [[Däitschland]] (1990)
* [[Fichier:Flag of Nicaragua.svg|20px]] [[Ocotal]], [[Nicaragua]] (1990)
* [[Fichier:Flag of Switzerland.svg|20px]] [[Glarus]], [[Schwäiz]] (2009)
* [[Fichier:Flag of Turkey.svg|20px]] [[Fatih]] ([[Istanbul]]), [[Tierkei]] (2012)
|}

== Geschicht ==

== Kuckt och ==
* [[Lëscht vun de kreesfräie Stied an Däitschland]]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Wiesbaden}}
* [http://www.wiesbaden.de/ Offiziell Websäit vun der Stad]
{{Landkreesser a kreesfräi Stied an Hessen}}

[[Kategorie:Wiesbaden| ]]
[[Kategorie:Etappestied vum Tour de France]]