Quelltext vun der Säit 1814 weisen

{{Artikel Joer}}

== Evenementer ==
=== Europa ===
* [[14. Januar]]: [[Fridde vu Kiel]]: [[Dänemark]] iwwerléisst [[Norwegen]] u [[Schweden]], [[Helgoland]] geet un d'[[Vereenegt Kinnekräich]] Dänemark kritt vu Schweden [[Virpommern]].
* [[11. Februar]]: Den [[Napoleon Bonaparte|Napoleon]] gewënnt d'[[Schluecht vu Montmirail]].
* {{9. Mäerz}}: Éisträich, Preisen, Russland an d'Vereenegt Kinnekräich verflichte sech am [[Traité vu Chaumont]] ë.&nbsp;a. op géigesäiteg Hëllef a fuerderen den Napoleon op, d'Muecht ofzeginn - dee refuséiert.
* [[18. Mäerz]]: Déi virdru franséisch Territoiren tëscht Rhäin, Meuse, Musel an der franséischer Grenz vu viru 1792, an domat och déi vum fréieren [[Herzogtum Lëtzebuerg]], ginn zu der [[Provënz Mëttelrhäin]] zesummegefaasst.
* [[29. Mäerz]]: Nei Verfassung an den Nidderlanden.
* [[31. Mäerz]]: Déi alliéiert Truppe besetze Paräis.
* {{6. Abrëll}}: De franséische Senat setzt den Napoleon of.
* [[11. Abrëll]]: Den Napoleon trëtt zeréck.
* [[16. Abrëll]]: Den [[Eugène de Beauharnais]] ergëtt sech am [[Kinnekräich Italien (1805-1814)|Nord-Italien]] den Éisträicher.
* {{4. Mee}}: Den Napoleon kënnt op [[Elba]] un, wuer e verbannt gouf.
* [[17. Mee]]: [[Norwegen]] gëtt sech eng eege Verfassung an erkläert seng Onofhängegkeet.
* [[30. Mee]]: Am éischte Friddenstraité vu Paräis tëscht Frankräich op där enger Säit an Éisträich, Preisen, Russland an dem Vereenegt Kinnekräich op där anerer gëtt sech gëeenegt, datt Frankräich nees seng Nordgrenz do hätt, wou se 1792 war, an datt Holland ënner d'Souveränitéit vum [[Haus Oranien-Nassau]] kéim. D'Verträg tëscht Frankräich an Éisträich vun 1805 an 1809 an déi tëscht Frankräich a Preise vu 1795 an 1806 ginn annulléiert.
* {{4. Juni}}: Den neie Kinnek [[Louis XVIII. vu Frankräich]] léisst eng nei Verfassung ausschaffen.
* [[21. Juli]]: De Prënz Wilhelm vun Nassau gëtt als [[Wëllem I. vun Holland|Wëllem I. vun den Nidderlanden]] introniséiert.
* {{7. August}}: De Poopst [[Pius VII. (Poopst)|Pius VII.]] léisst de [[Jesuitten]]uerden nees zou.
* [[13. August]]: Am [[Traité vu London (1814)|Traité vu London]] eenegen Holland an d'Vereenegt Kinnekräich sech drop, datt d'Britten den Hollänner déi meescht Territoiren, déi se hinnen zanter 1795 ofgeholl haten, nees zeréckgéifen. Anerer, wéi [[Sri Lanka|Ceylon]] oder d'[[Kapkolonie]], bleiwe brittesch.
* {{8. Oktober}}: Ouverture vum [[Wiener Kongress]], dee bis den 9. Juni 1815 dauert.

====Lëtzebuerg (Territoire vum haitegen ~)====
* Wanter 1813-1814: Eng 3.600 Mënschen, 2,4 Prozent vun der Lëtzebuerg Populatioun, stierwen u Fleckféiwer ([[Typhus]]) - ronn 1.200 Zaldote vun der napoleonescher Arméi an eng 2.400 Zivilisten. Eleng [[Gréiwemaacher]] verléiert e Sechstel vun den Awunner.
* [[13. Mee]]: Déi franséisch Garnisoun verléisst d'[[Festung Lëtzebuerg]], an d'Plaz kënnt en [[Hessen|Hessescht]] Regiment.
* [[20. Mee]]: Déi éischt Nummer vum ''Journal officiel du Départment des Forêts'' kënnt eraus, deen 1815 a ''Journal officiel du Grand-Duché de Luxembourg'' ëmbenannt gëtt, de Virleefer vum ''[[Mémorial]].''
* [[12. November]]: Groussbrand zu [[Ettelbréck]]; vill Haiser ginn zerstéiert.

=== Afrika ===

=== Amerika ===

==== USA ====
* [[24. August]]: Am brittesch-amerikanesche Krich besetze brittesch Truppe [[Washington]] a brennen d'[[Wäisst Haus (Washington D.C.)|Wäisst Haus]] of.
* [[24. Dezember]]: am [[Fridde vu Gent]] eenege sech d'Vereenegt Kinnekräich an d'Vereenegt Staaten op en Enn vum Krich tëscht hinnen.

==== Südamerika ====

=== Asien ===
* {{1. Februar}}: De [[Philippinnen|philippinnesche]] Vulkan [[Mayon]] brécht aus; 1200 Mënsche kommen ëm d'Liewen.

=== Ozeanien & Pazifik ===

=== Arabesch Welt ===

== Konscht a Kultur ==

=== Molerei ===

=== Literatur ===

=== Musek ===

== Wëssenschaft an Technik ==

== Gebuer ==
* {{6. Mee}}: [[Josif Pančić]], serbesche Botaniker an Agronom.
* [[25. Juni]]: [[Gabriel Auguste Daubrée]], franséische Geolog.
* [[19. Juli]]: [[Samuel Colt]], US-amerikaneschen Erfinder an Industriellen.
* [[13. August]]: [[Anders Jonas Ångström]], schweedeschen Astronom a Physiker.
* [[18. August]]: [[Auguste-Antoine Charles]], lëtzebuergeschen Industriellen a Banquier.
* [[10. September]]: [[Henri-Guillaume Galeotti]], Botaniker a Geolog.
* [[13. September]]: [[Joseph-Ernest Buschmann]], lëtzebuergesche Schrëftsteller, Drécker an Enseignant.
* [[27. September]]: [[Daniel Kirkwood]], US-amerikaneschen Astronom.
* {{3. Oktober}}: [[Hervé Faye]], franséischen Astronom a Bildungsminister.
* {{6. November}}: [[Adolphe Sax]], belschen Instrumentebauer (''Saxophon'').

== Gestuerwen ==
* {{1. Abrëll}}: [[Joseph de Ferraris]], Militär an der éisträichescher Arméi a Kartograph.
* [[25. August]]: [[Carl Englerth]], preiseschen Industriellen an Offizéier.
* {{2. Dezember}}: [[Donatien Alphonse François Marquis de Sade]], franséischen Auteur.

== Um Spaweck ==
{{Commonscat}}