Quelltext vun der Säit Antiquitéit weisen

{{Aner Bedeitungen op Mooss|der Antiquitéit als Zäitepoch|déi al a rar Sammlerobjeten, déi als Antiquitéit bezeechent ginn|Antiquitéiten}}
[[Fichier:Homer.png|thumb|300px|D'Veréierung vum Homer huet déi ganz Kultur vun der klassescher Antiquitéit markéiert]]
De Begrëff '''Antiquitéit''' (vum [[Latäin|laténgeschen]] ''antiquus'') bezeechent eng [[Epoch]] vum [[Altertum]] am [[Mëttelmier]]raum. Si geet vun zirka [[1200 v. Chr.]] (oder [[800 v. Chr.]], jee no Fuerschungsrichtung) bis ongeféier [[600]] n. Chr. an ënnerscheet sech vun de viregen Epochen a vun deenen déi duerno kommen duerch gemeinsam an duerchgängeg [[kultur]]ell [[Traditioun]]en. Zanter dem [[1. Joerhonnert|1. Joerhonnert n. Chr.]] huet sech ausserdeem am Mëttelmierraum am Kader vum [[Réimescht Räich|Réimesche Räich]] eng politesch a kulturell Eenheet forméiert.

== Diskussioun ëm d'Epochegrenzen ==

Am méi enke Sënn nennt een '''Antiquitéit''' och d'[[Geschicht]] vum [[Antikt Griicheland|archaeschen a klassesche Griicheland]], dem [[Hellenismus]] an dem Réimesche Räich ([[Réimesch Republik|Republik]], [[Prinzipat]] a [[Spéitantiquitéit]]).

'''Antiquitéit''' am méi breede Sënn ëmfaasst och d'Geschicht vun den [[Orientalistik|alorientaleschen]] noëstlechen Héichkulture vun [[Egypten]], [[Mesopotamien]], [[Syrien]], [[Perserräich|Persien]] a [[Klengasien]], déi zirka mam Ufank vun der Schrëftlechkeet ëm [[-3500|3500 v. Chr.]] asetzt. Dësen [[Universalgeschicht|universalhistoreschen]] Antiquitéits-Begrëff, deen iwwer déi [[Klassesch Altertumswëssenschaft]] erausgeet, gouf ënner anerem vum [[Historiker]] [[Eduard Meyer]] am [[19. Joerhonnert]] gefuerdert. Nees opgegraff gouf dësen erweiderten Antiquitéits-Begrëff a leschter Zäit vum däitschen Historiker [[Josef Wiesehöfer]], engem unerkannten Expert fir dat antikt Persien.

Historesch bezeechent ''Antiquitéit'' am Sënn vun der klassescher Altertumswëssenschaft déi Zäit vun der Erausbildung vun der griichescher Staatewelt bis zum Enn vum [[Westréimescht Räich|westréimesche Räich]] am Joer [[476]] respektiv bis zum Doud vum ostréimesche Keeser [[Justinian I.]] [[565]]. Zanter den Aarbechte vum [[belsch]]en [[Historiker]] [[Henri Pirenne]] gëtt och d'Joer [[632]], also den Doud vum [[Mohammed]] an d'[[Islam|islamesch Expansioun]] als Enddatum vun der Antiquitéit virgeschloen.

Den Ufank vun der anticker Kultur am klassesche Sënn gëtt am Allgemenge mat der Entstehungszäit vun den [[Homer|Homereschen Epen]] an dem Ufank vun der [[Griichesch Kolonisatioun|griichescher Kolonisatioun]] vum Mëttelmierraum am [[8. Joerhonnert v. Chr.]] ugesat. D'Griichen hunn hir Bildung an hir Kultur an de Joerhonnerten duerno am gesamte Mëttelmierraum verbreet, an zanter dem [[Alexander de Groussen|Alexander dem Groussen]] och am [[Orient]] an an [[Asien|Zentralasien]] eran. D'Réimer hunn déi antik Kultur bis a Mëttel- an Nordwesteuropa bruecht, wou si sech zanter dem fréie [[Mëttelalter]] zu der [[Owendland|chrëschtlech-owendländescher]] Kultur gewandelt huet.

Jee no Fuerschungsrichtung ginn awer durchaus och d'Zäite vun der [[Minoesch Kultur|minoescher]] an der [[Mykenesch Kultur|mykenischer]] Kultur vun zirka [[-1900|1900]]–[[-1100|1100 v. Chr.]] souwéi d'Epoch vun de sougenannten [[Däischter Joerhonnerten|däischtere Joerhonnerten]] [[-1200|1200]]–[[-750|750 v. Chr.]] zu der griichesch-réimescher Antiquitéit gezielt.

Als Epochegrenzen zum Mëttelalter goufen ënner anerem follgend Jore virgeschloen:
* [[325]]: [[Éischte Konzil vun Nicäa|Konzil vun Nicäa]]
* [[393]]: Lescht [[Olympesch Spiller]] vun der Antiquitéit
* [[395]]: Deelung vum réimesche Räich nom Doud vum [[Theodosius I.|Theodosius]]
* [[498]]: [[Daf]] vum [[Franken (Vollek)|Frankekinnek]] [[Clovis I.]]
* [[529]]: Grënnung vum éischte [[Benediktiner]]klouschter am Owendland nodeem d'[[Platonesch Akademie]] nom Doud vum "leschten" anticke Philosoph [[Boëthius]] am Joer [[524]] zougemaach gi war
* [[565]]: Doud vum Keeser Justinian I.
* [[568]]: Enn vun de [[Vëlkerwanderungen]] mam Afall vun de [[Langobarden]] an [[Italien]]
* [[632]]: Ufank vun der islamescher Expansioun

== Urspréng vun der anticker Kultur ==

D'Urspréng vun der europäescher Antiquitéit leien am Däischteren. Hir Virgeschicht ass zirka an d'Zäit vun ongeféier [[2000 v. Chr.|2000]]– zirka [[1600 v. Chr.]], am [[Mëttelhelladikum]] unzesetzen. Um Umfank vun dësem Zäitabschnitt – deels och schonn am leschten Abschnëtt vum [[Fréihelladikum]] FH III ongeféier 2200-2000 v. Chr. – sinn [[Indogermanen|indoeuropäesch]] Stämm a Griicheland agewandert. Warscheinlech duerch den Afloss vun der sougenannter [[Minoesch Kultur|minoescher Kultur]] op [[Kreta]], der éischter [[Héichkultur]] vun [[Europa (Kontinent)|Europa]], déi hir Bléi ongeféier 1900–1450 v. Chr. hat, huet sech um Festland aus der Kultur vum [[Mëttelhelladikum]] déi [[mykenesch Kultur]] (zirka 1600–1050/00 v. Chr.) entwéckelt. Si hat hiren Ausgangspunkt warscheinlech an der [[Argolis]] ass ass zu gläicher Zäit opgetruede wéi vill räich [[Schachtgraw|Schachtgriewer]] (zanter ongeféier 1600 v. Chr.). Ënner aneren huet déi mykenesch Kultur vun der Minoer d'Schrëft iwwerholl. D'[[Linearschrëft A]], déi op Kreta (ënner anerem) benotzt gouf, mä bis haut net vollstänneg konnt entziffert ginn, gouf zu der sougenannter [[Linearschrëft B]] ëmgewandelt, a si ass op villen Tountafelen ze fannen, ënner anerem op deene vun de Palaisë vu [[Pylos]], [[Theben (Griicheland)|Theben]], [[Mykene]] um griichesche Festland an och zu [[Knossos]] op Kreta.

[[Fichier:Löwentor Mykene.jpg|thumb|350px|D'Léiwepaart zu Mykene]]
{{Méi Info 1||Minoesch Kultur|Mykenesch Kultur}}
Bekannt sinn déi prächteg Zentre vun der mykenescher Kultur. Besonnesch Plaze si [[Mykene]], [[Pylos]] an [[Tiryns]] op der Hallefinsel [[Peloponnes]], [[Orchomenos]] a [[Gla]] a [[Böotien]], [[Milet]] an [[Klengasien]] asw. D'Zentren haten Uewerstied, Buerge genannt, déi am 13. Joerhonnert a ville Fäll staark befestegt goufen. Räich Kuppelgriewer, fein, deels räich bemolte Keramik, Gold-, Sëlwer a Faïencerieaarbechten etc. maachen de Räichtum vun dëser Kultur däitlech, a weisen och op eng Spezialiséierung vum Wirtschaftssystem hin, deen zentral gesteiert gouf. Intensiv Handelskontakter goufe mam Noen Osten, Assyrien an Egypte gefleegt. Mykenesch Keramik war wäiten Deeler vum Mëttelmiergebitt beléift; warscheinlech gouf et souguer griichesch Handelsplazen a [[Italien|Süditalien]]. Zirka mam Zäitraum [[-1200|1200]]–[[-750|750 v. Chr.]] ginn traditionell déi ''[[Däischter Joerhonnerten]]'' ugesat, aus deene wéineg iwwerliwwert ass.

Um Ufank vun dëser Phas goufe vill Buerge vum griichesche Festland zerstéiert, woumat d'Grondlag vun der Palaiskultur ënnergaangen ass. Déi mykenesch Traditioun hat awer nach zirka 150 Joer Bestand, éier et zum Iwwergang an déi sougenannt Protogeometrsch Period (zirka 1050–900 v. Chr.) komm ass. Der Iwwerliwwerung no huet zirka [[-1050|1050 v. Chr.]] déi ëmstridden ''[[Ionesch Wanderung]]'' agesat, wou d'Awunner vum griichesche Festland d'Insele vun der [[Egäescht Mier|Egäis]] a [[Klengasien]] koloniséiert hunn. Um griichesche Festland war en diffust Bild ze gesinn: verschidden Uertschafte goufe bis elo entdeckt an déi meescht maachen - am Verglach zu der mykenescher Zäit - en aarmen Androck. Ganz anescht dogéint [[Lefkandi]] op [[Euböa]]: do goufen nieft enger Uertschaft mat engem grousse Gebai vum Fürst vu Lefkandi Griewer fonnt, déi ganz räich ausgestatt waren.

Dat Däischtert Zäitalter gouf an de leschte Joerzéngten ëmmer méi hell - duerch méi archeologesch Entdeckungen. Laut der Homerfuerschung spigelen ënnerschiddlech Passage vun der ''[[Ilias]]'' d'Verhältnesser vun där Zäit zeréck. Si war wichteg fir d'Entwécklung vun der griichescher Gesellschaft, och bis zu der griichescher Polis. Zanter dem 8. Joerhonnert waren d'Kontakter zum Orient nees ganz intensiv an et sinn Handelsstatiounen op [[Zypern]] ([[Kition]]) an a [[Syrien]] ([[Al Mina]]) entstanen. Warscheinlech gouf schonn am spéiden 9. Jh. v. Chr. hat d'Alphabet vun de [[Phenizier]] iwwerholl.

{{Méi Info 1|Däischter Zäitalteren}}
== Bedeitung vun der Antiquitéit ==

An der Antiquitéit leien d'Wuerzele vun der Entwécklung vun der westlecher Welt. D'ionesch Naturphilosophie, d'attesch Demokratie, d'[[réimescht Resct]] a reliéise Pluralismus waren Hannerloosseschaften, un déi d'neizäitlech Opklärer, Staatstheoretiker, Naturwëssenschaftler a Mënscherechtsverfechter uknëppe konnten.

Zeien, déi bis haut aus der Antiquitéit erhale sinn - nieft den iwwerliwwerten Texter vu [[Philosophie|philosophescher]], [[Literatur|literarescher]] oder [[Geschicht|historescher]] Natur - vill Objeten aus der griichescher a réimescher Konscht. Wichteg Antiquitéitssammlunge fënnt een zu [[Roum]], [[Athen]], [[Neapel]], [[Paräis]], [[London]], [[München]], [[Sankt Petersburg]], [[Wien]] a [[Berlin]]. Fir d'Kenntnis vum anticken Alldag si virun allem déi [[Archeologie|archeologesche]] Ausgruewunge wéi déi zu [[Pompeji]], [[Olympia]], [[Delphi]] oder [[Pergamon]] vu Bedeitung.

Wéi an [[Italien]] am [[15. Joerhonnert]] ugefaange gouf, déi erhalen (meeschtens réimesch) Iwwerreschter nei ze schätzen, an dës och an der Konscht nogemaach goufen, gouf dëst ''[[Renaissance]]'' genannt.

D'Antiquitéit war awer och am [[Mëttelalter]] ni komplett verschwonnen. Et war de Verdéngscht vun de [[Byzanz|Byzantiner]], den [[Araber]] a virun allem de [[Karolengesch Rennaissance|karolengesche]] Pateren, datt net nach méi verluer gaangen ass. An der méi neier Fuerschung gëtt betount, datt et duerchaus eng Kontinuitéit tëscht Antiquitéit a Mëttelalter gëtt.

Zanter dem [[18. Joerhonnert]] krut déi klassesch griichesch Konscht duerch d'Aarbechte vum [[Johann Joachim Winckelmann]] nees u Bedeitung. Am [[19. Joerhonnert]] gouf am Zesummenhang mat den Aarbechte vun Architekten a Kënschtler wéi [[Karl Friedrich Schinkel]], [[Leo von Klenze]] a [[Bertel Thorwaldsen]] vun enger Renaissance vun der griichescher Antiquitéit geschwat, haut gëtt dës Richtung [[Neihumanismus]] genannt.

Virun allem awer huet d'Renaissance vum anticke Geescht der joerhonnertelaanger Dominanz vu reliéisem Denken en Enn gesat. Bal all d'Iddie vun der neizäitlecher Opklärung hunn antik Virleefer. Ouni griichesch [[Wëssenschaft]] a [[Philosophie]], ouni d'[[Réimescht Recht]], ouni [[Architektur]] a [[Konscht]] vu Griichen a Réimer, wier déi neizäitlech westlech Kultur an Zivilisatioun ondenkbar gewiescht.

== Literatur zum Theema ==
* ''[[The Cambridge Ancient History]]'', Cambridge University Press, 1970-2000, 14 Bänn bannent 19 Bicher
* [[Felix Jacoby]], ''Die Fragmente der griechischen Historiker (FGrHist)'', Weidmann, Berlin, 1923 ff.
* S. Hornblower, A. Spawforth (Ersg.), ''The Oxford Classical Dictionary'', Oxford Univ. Press, Oxford, 1996. {{small|(ISBN 0-19-860641-9)}}
* Rosemarie Günther, ''Einführung in das Studium der Alten Geschichte'', Paderborn, 2001.
* Hartmut Leppin, ''Einführung in die Alte Geschichte'', München, 2005.
* [[Wolfgang Schuller]], ''Das Erste Europa, 1000 v. Chr.–500 n. Chr.'', Ullmer, Stuttgart 2004.
* [[Edward Gibbon]], ''Verfall und Untergang des römischen Imperiums'', dtv, München, 2003.
* [[Johann Gustav Droysen]], ''Geschichte des Hellenismus.'',Perthes, Gotha, 1877.
* [[Theodor Mommsen]], ''Römische Geschichte.'' Weidmann, Berlin, 1902.
* [[Oswyn Murray]], ''Das frühe Griechenland'', München, 1982.
* John K. Davies, ''Das klassische Griechenland und die Demokratie'', München, 1982.
* [[Christian Meier]], ''Athen. Ein Neubeginn der Weltgeschichte'', Berlin, 1993.
* Hermann Bengtson, ''Grundriss der Römischen Geschichte mit Quellenkunde. Republik und Kaiserzeit bis 284 n. Chr.'' Handbuch der Altertumswissenschaft III. 5. München 1982.
*[[Josef Wiesehöfer]], ''Das antike Persien. Von 550 v. Chr. bis 650 n. Chr.'', Artemis & Winkler, Düsseldorf/Zürich 2002.

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Ancient history|Antiquitéit}}
* {{en}} [http://www.perseus.tufts.edu/ Perseus Project - Quellesammlung zu der Antiquitéit]
* {{de}} [https://web.archive.org/web/20061107233548/http://www.gottwein.de/ Navicula Bacchi - Materialsammlung, al Sproochen an antik Geschicht]
* {{en}} [http://www.livius.org/ Livius - Materialsammlung]
* {{de}} [https://web.archive.org/web/20061004043953/http://griechische-antike.de/ Griichesch Mythologie a Geschicht]
* {{de}} [http://www.uni-kiel.de/klassalt/lehre/materialien/boerm/2006ss_ps/alte_geschichte.pdf Materialien zu Aler Geschicht vun der Universitéit vu Kiel]
* {{de}} [http://www.ganph.de/ GANPH - Gesellschaft für antike Philosophie e.&nbsp;V.]

{{LinkPortalAntiquitéit}}

[[Kategorie:Antiquitéit| ]]