Quelltext vun der Säit Däitschland weisen

{{Infobox Land
 | Numm = Bundesrepublik Deutschland
 | Fändel = Flag of Germany.svg
 | Fändel Bildbreet=
 | Fändel Artikel = Däitsche Fändel
 | Wopen = Coat of Arms of Germany.svg
 | Wope Breet = 80px
 | Wopen Artikel = Däitscht Wopen
 | National Devise = ''Einigkeit und Recht und Freiheit'' 
 | Kaart= EU-Germany.svg
 | Kaart Breet =
 | Offiziell Sprooch = [[Däitsch]]
 | Haaptstad = [[Berlin]]
 | Haaptstad Awunner = 3 664 088
 | Haaptstad Koordinaten =
 | Staatsform = [[Republik|Parlamentaresch Republik]]
 | Landeschef Titel = Bundespresident
 | Landeschef = [[Frank-Walter Steinmeier]]
 | Regierungschef Titel = [[Bundeskanzler (Däitschland)|Bundeskanzler]]
 | Regierungschef = [[Olaf Scholz]]
 | Total Fläch= 357.588 
 | Fläch Plaz = 62
 | Waasserfläch =
 | Bevëlkerung = 84.607.016
 | Bevëlkerung Plaz = 17
 | Bevëlkerungsdicht = 237
 | Onofhängegkeet =
 | Nationalfeierdag = [[3. Oktober]]
 | Nationalhymn = [[Das Lied der Deutschen]]<br>[http://upload.wikimedia.org/wikipedia/lb/0/0a/GermanyX.ogg (Lauschteren)]
 | Wärung = [[Euro]] (EUR)
 | Zäitzon = +1 (+2 am Summer)
 | Internet TLD = [[.de]]
 | Telefonsprefix = +49
 | Notizen =
 | Extra Bild =
 | Extra Bild2 =
}}
D''''Bundesrepublik Däitschland''' (oder einfach '''Däitschland'''; [[däitsch]]: ''Deutschland'') ass e [[Staat]] a [[Mëtteleuropa]] an huet gemeinsam [[Grenz]]e mat [[Dänemark]], [[Polen]], der [[Tschechesch Republik|Tschechescher Republik]], [[Éisträich]], der [[Schwäiz]], [[Frankräich]], [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]], der [[Belsch]] an [[Holland]]. Am Norde sinn d'[[Nordmier]] an d'[[Baltescht Mier]] natierlech Grenzen. Däitschland ass eent vun de gréisste Länner a [[Europa (Kontinent)|Westeuropa]].

== Geschicht ==
<!-- Geschichtsdeel = Iwwersetzung vun der de.wiki, Versioun vum 26.11.04 15:01-->
''Wat elo kënnt ass nëmmen eng kuerz Skizz vun de wichtegste geschichtlechen Entwécklungen an Däitschland an an der Regioun vum haitegen Däitschland. Méi Detailer stinn am Artikel [[Geschicht vun Däitschland]], am Artikel iwwer [[Däitschland am Mëttelalter]], oder awer och an den Artikelen iwwer d'[[Geschicht vun der Bundesrepublik Däitschland|Bundesrepublik]] resp. iwwer d'[[Geschicht vun der DDR|DDR]].''

Déi eelst Spuere vu Mënschen um Gebitt vum haitegen Däitschland sinn ongeféier 700.000 Joer al. Zanter ronn 500.000 Joer gëtt Däitschland permanent bewunnt.

E puer [[Kelten|keltesch]] a [[Germanen|germanesch]] Stämm gi fir d'éischt bei de [[Griicheland|Griichen]] a [[Roum|Réimer]] an der virchrëschtlecher Zäit ernimmt. De [[Rhäin]] gëtt [[58 v. Chr.]] d'Grenz mat dem [[Réimescht Räich|réimesche Räich]]. Eng éischt Geschicht vu ganz Germanie liwwert am Joer [[98]] de réimeschen Auteur [[Tacitus]]. Tëscht dem [[1. Joerhonnert|1.]] an dem [[6. Joerhonnert]] verdeele sech déi germanesch Stämm iwwer [[Europa (Kontinent)|Europa]] ([[Vëlkerwanderung]]) a vermësche sech mat den net ausgewanderte Kelten. Grouss Deeler vum haitegen Ostdäitschland si bis an d'héicht [[Mëttelalter]] ënner staarkem [[Slawen|slaweschen]] Afloss ([[Germania Slavica]]). Als Konsequenz vun der héichmëttelalterlecher [[Ostmigratioun]] gi si assimiléiert an akkulturéiert.

D'[[Frankeräich]] gëtt gegrënnt a stellt [[800]] mam [[Karel de Groussen]] als éischte westleche [[Keeser]], no der Ofsetzung vum [[Romulus Augustulus]] duerch den [[Odoaker]], den Usproch op d'Féierungsroll an Europa. Mä säi Räich bleift nëmmen e puer Joerzéngter stabil. Duerch Streidereien tëscht sengen Nofollger zerfält et an dräi Deeler ([[Westfränkeräich|Westfränkescht Räich]], [[Lotharingien]] an [[Ostfrankeräich|Ostfränkescht Räich]]), déi nächst Generatiounen deele säi Räich ëmmer méi op.

Als traditionellen (mä e bëssen arbiträr gewielten) Datum fir d'Grënnung vun Däitschland als Staat gëllt den [[2. Februar]] [[962]], wéi den [[Otto I. (HRR)|Otto I.]] als éischten Ostfränkesche Kinnek zu [[Roum]] zum [[Keeser]] gekréint gouf.

D'Westfränkescht Räich entwéckelt sech zu engem [[Nationalstaat]] (dem haitege [[Frankräich]]), wärend d'Ostfränkescht Räich ëmmer méi de lokalen Interessen zum Affer fält. Obwuel d'Keesere vum Ostfränkesche Räich ëmmer erëm versichen d'Räich z'eenegen, zerfält d<nowiki>'</nowiki>''[[Hellegt Réimescht Räich vun Däitscher Natioun]]'', dat eigentlech grad eréischt entsteet, gréisstendeels ëmmer méi an Onmasse vu gréisstendeels onofhängege Staaten a [[Fräi Räichsstied]]. No der [[Reformatioun]] an dem [[Drëssegjärege Krich]] ass d'Muecht vum Keeser nëmmen nach reng formell.

Deen Zoustand dauert bis [[1806]]. Dat Joer dankt den däitsche Keeser [[Franz II. (HRR)|Franz II.]], dee schonn [[1804]] Keeser vum [[éisträich]]esche Villvëlkerstaat ginn ass, op Drock vum franséische Keeser Napoleon of, andeems hien op d'Droe vun der Räichskroun verzicht. Ënner dem [[Napoleon Bonaparte|Napoleon]] gëtt d'Zuel vun däitsche Staaten duerch Fusioune staark verklengert, wouduerch vill Räichsstied hir Onofhängegkeet verléieren (Ee Moment gouf et 80 där Stied). De [[Wiener Kongress]] dreift d'Vereenegung weider a schliisslech grënnen 38 däitsch Staaten e lassenen [[Däitsche Bond]] (''Deutscher Bund'') ënner der Féierung vun Éisträich. Scho kuerz no der gescheiterter nationaler a liberaler [[Däitsch Revolutioun 1848/49|Mäerzrevolutioun]] vun [[1848]]/[[1849]] kënnt et zur Kollisioun vu [[Preisen]], dat ëmmer méi staark gëtt, mat der däitscher Groussmuecht Éisträich ëm d'Virmuechtsstellung am Däitsche Bond resp. an Europa, wat zum [[Däitsch-Éisträichesche Krich]] vun [[1866]] féiert. Preise gewënnt dee Krich, et kënnt duerno zu enger Deelung an domat zur Opléisung vum Däitsche Bond. Preisen annektéiert seng nërdlech Géigner aus dem Krich. Doduerch gëtt d'Zuel vun den däitsche Staaten nach eng Kéier méi kleng.

No der Grënnung vum ''[[Norddeutscher Bund|Norddäitsche Bond]]'' am Uschloss dorun, natierlech ënner der Féierung vu Preisen, kënnt et, bal ouni siichtbaren Iwwergank, zur Grënnung vum [[Däitscht Räich|Däitsche Räich]]. Allgemeng gëtt vun engem ''klengen Däitschland'' geschwat well Éisträich net dezou gehéiert. Zu dëser Grënnung kënnt et nom [[Franséisch-Preisesche Krich]] vun [[1870]]/[[1871|71]] an der Proklamatioun vum preisesche Kinnek [[Wilhelm I. vu Preisen|Wilhelm I.]] zum Däitsche Keeser (hien huet sech selwer net als Keeser vun Däitschland ugesinn, well dozou, senger Meenung no, och den däitschen Deel vun Éisträich misst gehéieren). Mat der Räichsgrënnung gehéieren op eemol Gebidder a Regiounen zu Däitschland, déi guer net méi zum Hellege Réimesche Räich Däitscher Natioun gehéiert haten, mä Stécker vu Preise baussent dem Räich waren. Dozou gehéieren [[Ostpreisen|Ost-]] a [[Westpreisen]], [[Gdańsk|Danzeg]], an Deeler vum haitege [[Polen]] an och nach [[Schleswig (Land)|Schleswig]]. An den [[1880er]] Joren huet dat Däitscht Räich op friddlechem Wee [[Däitsch Kolonien|Kolonien]] an Afrika an Asien kaaft, woubäi déi bescht Kolonien awer scho laang anere gehéiert hunn.
[[Fichier:Reichsgruendung2.jpg|thumb|lénks|300px|De Wilhelm I. gëtt 1871 an der Galerie des Glaces zu Versailles zum däitsche Keeser gekréint]]

Nom Enn vum [[Éischte Weltkrich]] ([[1914]]-[[1918]]) setzt d'[[Novemberrevolutioun]] vun 1918 der [[Monarchie]] am Däitsche Räich (an an Éisträich-Ungarn) en Enn. De Keeser ([[Wilhelm II. (Däitscht Räich)|Wilhelm II.]]) dankt of an aus dem Däitsche Räich gëtt eng [[parlament]]aresch-demokratesch [[Republik]]. Am [[Versailler Vertrag]] gëtt Däitschland vun den Alliéierten dozou gezwongen eng Rei vu Gebidder hierzeginn ([[Elsass-Loutrengen]] u Frankräich, [[Cantons de l'ESt (Belsch)|Eupen-Malmedy]] un d'Belsch, [[Nordschleswig]] un Dänemark, d'Provënze [[Provënz Posen|Posen]] a [[Westpreisen]] an den Oste vun [[Uewerschlesien]] an de Süde vum ostpreisesche Krees Neidenburg u Polen, d'[[Memelregioun]] u [[Litauen]] an d'[[Hultschiner Ländchen]] un d'[[Tschechoslowakei]], dozou kënnt de Verloscht vun all de Kolonien). Des Weidere muss Däitschland all Joer Reparatioune bezuelen, an dat iwwer en Zäitraum vun 80 Joer.

D'[[Weimarer Republik]] leit ënner stännege Konflikter tëscht demokrateschen an autoritäre Stréimungen. Dozou kënnt e wäitverbreete Refus vum Versailler Vertrag a wirtschaftlech Schwieregkeeten, déi deelweis och dovu kommen, datt Däitschland muss, fir d'Reparatiounen ze bezuelen, immens Kreditter ophuelen. [[1933]] ass et mat där Republik eriwwer wéi de gebiertegen Éisträicher [[Adolf Hitler]], mat Hëllef vu senger Partei, der [[Nationalsozialistische Deutsch Arbeiterpartei|NSDAP]], un d'Muecht kënnt.

D'NSDAP mécht aus Däitschland ganz séier en [[Totalitarismus|totalitären]] Eeparteiestaat. Vun Ufank u gi politesch Géigner verfollegt, wärend de Judden eng kloer Ausgrenzungspolitik an d'Gesiicht bléist. Wärend dem [[Zweete Weltkrich]] gi schätzungsweis bis zu sechs Millioune Judden an Europa ëmbruecht (zanter den [[1970]]er Jore gëtt dofir "[[Holocaust]]" gesot, d'Jude soe "[[Schoah]]" dofir). Dausende Membere vun anere Bevëlkerungsgruppen [[Sinti a Roma]], [[Homosexualitéit|Homosexueller]], physesch a psychesch behënnert Mënsche gi verhaft oder falen dem Massemord zum Affer. Eng genee Zuel ass och hei net bekannt.

D'nationalsozialistescht Däitscht Räich war op Expansioun ausgeriicht: Fir d'éischt gëtt [[Éisträich]] [[1938]] nach ouni allze vill Widdersproch a mat Zoustëmmung vun der Bevëlkerung annektéiert (''[[Anschluss]]''), d'Annektioun vum däitsch bewunnte [[Sudeteland]] am selwechte Joer gëtt och nach relativ widdersprochslos vun de groussen europäesche Länner [[Münchener Traité|akzeptéiert]]. Mä den Ugrëff op Polen [[1939]] léist den [[Zweete Weltkrich]] aus, e Krich, dee weltwäit eng geschaten 55 Millioune Leit d'Liewe kascht. Fir dat (Grouss-)Däitscht Räich ass dëse Krich den [[8. Mee]] [[1945]] eriwwer, mat enger Kapitulatioun ouni Konditiounen. Den Hitler huet sech schonn den [[30. Abrëll]] suicidéiert gehat; déi iwwerliewend politesch a militäresch Haaptverantwortlech ginn an den [[Nürnberger Prozesser]] viru Geriicht gestallt.

D'NS-Diktatur huet an der Geschichtswëssenschaft, mä och an der Ëffentlechkeet, dozou gefouert, datt sech Froe gestallt ginn, déi wäit iwwer dës zwielef Joer erausginn, z.&nbsp;B. ob nëmmen den Hitler mat senger Clique, Deeler vun der däitscher Elite, eng Bevëlkerungsmajoritéit oder souguer dat ganzt däitscht Vollek fir d'Verbrieche verantwortlech ze maache sinn.

D'Alliéiert <!-- Original [[Siegermächte|Hauptsieger]] -->, ufanks d'[[Vereenegt Staate vun Amerika|USA]], d'[[Sowjetunioun]] a [[Vereenegt Kinnekräich|Groussbritannien]], méi spéit och d'Besatzungsmuecht Frankräich, beméie sech um Ufank vun der Besatzung nach ëm eng gemeinsam Politik an där Saach. Eens sinn si sech iwwer d'Demilitariséierung an d'[[Entnazifizéierung]]. Mä scho bei der Fro, wat een ënner enger Demokratie ze verstoen huet, kommen éischt Differenzen tëscht der Sowjetunioun engersäits an de Westmuechten anerersäits op. Am Ufank huet Frankräich nach Annektiounspläng vis-à-vis vun Däitschland.

[[Éisträich]] (mat der Konditioun neutrale Staat ze ginn) an d'[[Tschechoslowakei]] ginn erëm selbstänneg Staaten; Pole gëtt an neie Grenzen nees opgebaut woubäi dës Grenzen no Weste geréckelt goufen. De [[Joseph Stalin]] hat nämlech Pole grouss Deeler vum däitschen Oste versprach an der Sowjetunioun d'nërdlech Hallschent vun Ostpreisen, wat vun de Westmuechten op der [[Konferenz vu Potsdam]] nëmme mat Widderstand accordéiert gëtt. Allerdéngs hätt d'Verdreiwe vun den Däitsche missen "human" iwwer d'Bün goen, an déi polnesch a sowjetesch Verwaltung gouf "provisoresch" genannt.

D'Däitscht Räich gouf deemno definitiv opgeléist, an a sengem Kär ginn nei Staaten (an der Bundesrepublik méi spéit ''[[Land (Däitschland)|Bundesländer]]'' genannt) forméiert. Bei dem Zéie vun de Grenze vun dëse Staate spillen deelweis d'Grenze vun de Besatzungszonen eng Roll, z.&nbsp;B. tëscht [[Niddersachsen]] a [[Mecklenburg]] resp. [[Sachsen-Anhalt]] souwéi tëscht [[Thüringen]] an [[Hessen]].

D<nowiki>'</nowiki>''Bundesrepublik Deutschland'' gëtt den [[23. Mee]] 1949 an den dräi westleche [[Besatzungszone]] gegrënnt; d'[[Däitsch Demokratesch Republik|DDR]] de [[7. Oktober]] 1949 an der Sowjetescher Besatzungszon. Domat war dat fréiert Däitscht Räich an zwéin nei Staaten opgedeelt a grouss Gebidder a Regioune waren den Nopeschstaaten zoukomm. D'Bundesverfassungsgeriicht stellt awer [[1973]] fest: "Die BRD ist nicht 'Rechtsnachfolger' des Deutschen Reiches, sondern als Staat identisch mit dem Staat 'Deutsches Reich'". De [[Kale Krich]] tëscht West an Ost trennt Mëtteleuropa, d'Bundesrepublik an d'DDR duerch en ''[[Eisene Rideau]]''. Eréischt e Muechtwiessel an der Sowjetunioun féiert <!--zu enger Öffnungspolitik, -->zu (friddleche) [[Politesch Revolutioun|Revolutiounen]] an um Schluss zum Zesummebrieche vun de kommunistesche Regierungen an der DDR an den anere Staate vum [[Warschauer Pakt]]. Mat dem Enn vum "Eisene Rideau" a Mëtteleuropa geet och erëm d'Grenz tëscht der Bundesrepublik an der DDR op. Den [[3. Oktober]] [[1990]] trëtt d'DDR der Bundesrepublik bäi (däitsch ''Wiedervereinigung''). Déi "vergréissert" Bundesrepublik ass domat och nees [[Souveränitéit|souverän]] ginn.

Zesumme mat Frankräich spillt (dat neit) Däitschland haut eng féierend Roll an der [[Europäesch Unioun|EU]]. Däitschland ass virbäi bei deene Staaten déi versichen, e méi vereenegt Europa ze schafen, mat engem politeschen, Verdeedegungs- a Sécherheetsapparat.

''Kuckt heizou den Haaptartikel: [[Geschicht vun Däitschland]]''.

== Geographie ==
[[Fichier:Deutschland topo.jpg|riets|300px|thumb|Topograhesch Kaart vun Däitschland]]
Den nërdlechen Deel vun Däitschland, d<nowiki>'</nowiki>''norddeutsche Tiefebene'', ass en Déifland dat vun der Äiszäit geformt gouf. A Mëtteldäitschland fënnt een d<nowiki>'</nowiki>''Mittelgebirge'' mat senge Bëscher. Am Süde sinn d'[[Alpen]]. Den déifste Punkt läit bei Neuendorf-Sachsenbande an der Wilstermarsch mat 3,54 m ënner dem Mierespigel. Den héchste Bierg ass d<nowiki>'</nowiki>''Zugspitze'' mat 2.968 Meter.

Grouss Flëss an Däitschland sinn ënner aneren de [[Rhäin]], d'[[Donau]], d'[[Elbe]], d'[[Weser]], d'[[Oder]]. Extrem Wierderkonditioune wéi Dréchenten, Tornadoen, Stierm, an exzessive Frascht oder Hëtzt asw. si relativ seelen. Dat kënnt wuel och dovun, datt Däitschland an der [[Geméissegter Zon|geméissegter Klimazon]] läit. An de leschte Jore gouf et an Däitschland zwou schlëmm Iwwerschwemmungen déi vu villen als Zeeche vun der Klimaerhëtzung gesi ginn. Eng weider Indikatioun dofir kéint de "Joerhonnertsummer" 2003 gewiescht sinn, deen ee vun deene wäermsten zanter Joerzéngte war. D'Suite waren, ënner aneren, schlecht Rekolte bei de Baueren. Däitschland läit op der [[Eurasesch Plack|Eurasescher Plack]]. D'Grenzen zu anere Placke si wäit ewech, wat dann och erkläert firwat et bis elo keng schwéier Äerdbiewe mat den deementspriechende Suite gouf.

* '''Bierger:''' [[Zugspitze]] (2968 m), [[Watzmann]] (2713 m), [[Wendelstein]] (1838 m), [[Feldberg im Schwarzwald|Feldberg]] (1493 m), [[Großer Arber]] (1456 m), [[Fichtelberg (Erzgebirge)|Fichtelberg]] (1215 m), [[Brocken (Harz)|Brocken]] (1142 m), [[Auersberg]] (1019 m),
* '''Biergmassiver:''' [[Alpen]], [[Bayerischer Wald]], [[Äifel]], [[Elbsandsteingebirge]], [[Erzgebirge]], [[Fichtelgebirge]], [[Harz (Mittelgebirge)|Harz]], [[Honsréck]], [[Kyffhäuser]], [[Oberpfälzer Wald]], [[Odenwald]], [[Rhön]], [[Rothaargebirge]], [[Schwäbische Alb]], [[Schwarzwald]], [[Spessart (Mittelgebirge)|Spessart]], [[Taunus]], [[Teutoburger Wald]], [[Thüringer Wald]], [[Westerwald]], [[Wiehengebirge]], [[Zittauer Gebirge]]
* '''Flëss:''' [[Ahr]], [[Aller]], [[Altmühl]], [[Donau]], [[Eider]], [[Elbe]], [[Ems]], [[Fulda (Floss)|Fulda]], [[Havel]], [[Iller]], [[Ilz]], [[Inn]], [[Isar]], [[Lahn]], [[Lech]], [[Lenne]], [[Leine (Floss)|Leine]], [[Lippe (Floss)|Lippe]], [[Main]], [[Musel]], [[Mulde (Floss)|Mulde]], [[Naab]], [[Neckar]], [[Neiße]], [[Oder (Grenzfloss)|Oder]], [[Pegnitz (Floss)|Pegnitz]], [[Regen (Floss)|Regen]], [[Rhäin]], [[Ruhr (Floss)|Ruhr]], [[Saale]], [[Saar]], [[Sieg (Floss)|Sieg]], [[Spree]], [[Unstrut]], [[Werra]], [[Weser]]
* '''Séien:''' [[Ammersee]], [[Bodensee]], [[Chiemsee (Séi)|Chiemsee]], [[Müritz]], [[Plöner See]], [[Ratzeburger See]], [[Schweriner See]], [[Starnberger See]], [[Steinhuder Meer]], [[Tegernsee (Séi)|Tegernsee]], [[Zwischenahner Meer]]
* '''Landschaften:''' [[Alpenvorland]], [[Altmark]], [[Bayerischer Wald]], [[Dithmarschen]], [[Emsland]], [[Fläming]], [[Fränkische Alb]], [[Fränkische Schweiz]], [[Holsteinische Schweiz]], [[Lüneburger Heide]], [[Mecklenburgische Seenplatte]], [[Niederlausitz]], [[Nordfriesland]], [[Oberlausitz]], [[Ostfriesland]], [[Pfälzerwald]], [[Prignitz]], [[Rheingraben]], [[Sächsische Schweiz]], [[Sauerland]], [[Schwäbische Alb]], [[Schwarzwald]], [[Steigerwald]], [[Stormarn]], [[Teutoburger Wald]], [[Thüringer Becken]], [[Uckermark]], [[Weserbergland]]
* '''Nordséiinselen:'''
** Héichséiinsel (Nëmmen am Sproochgebrauch, geographesch gesinn huet Däitschland keng Héichséiinsel): [[Helgoland]]
** [[Ostfrisesch Inselen]]: [[Borkum]], [[Memmert]], [[Juist]], [[Norderney (Insel)|Norderney]], [[Baltrum]], [[Langeoog]], [[Spiekeroog]], [[Wangerooge]], [[Neuwerk (Insel)|Neuwerk]]
** [[Nordfrisesch Inselen]]: [[Amrum]], [[Föhr]], [[Pellworm]], [[Sylt]], [[Hooge|Hallig Hooge]], [[Langeneß|Hallig Langeneß]]
* '''Ostséiinseln:''' [[Fehmarn]], [[Hiddensee]], [[Poel]], [[Rügen]], [[Usedom]]

''Kuckt heizou den Artikel:'' [[Däitsch Inselen]]

=== Administrativ Ënnerdeelungen ===

Haaptstad a Regierungssëtz ass [[Berlin]]; e puer Ministère sinn zu [[Bonn]] bliwwen. De [[Politesche System vun Däitschland]] ass [[Federalismus|federal]] an d'Land ass gréisstendeels als [[parlamentaresch Demokratie]] organiséiert. De Staat ass a 16 [[Land (Däitschland)|Bundesländer]] ënnerdeelt. Däitschland ass Member vun der [[Europäesch Unioun|EU]], der [[NATO]] an dem [[G8]].

=== Stied ===
Déi gréisst däitsch Stied si [[Berlin]], [[Hamburg]], [[München]] a [[Köln]]. Dat gréisst [[Ballungsgebitt]] ass d'[[Ruhrgebiet]]. Déi fënneftgréisst Stad, an zugläich däitsch Finanzmetropol, ass [[Frankfurt am Main]], wou och de gréissten däitsche Fluchhafen ass, de ([[Fluchhafe Frankfurt|Rhein-Main-Fluchhafen]]). Dësen ass an Europa den zweetgréissten a bei der Fracht de gréissten.

''Kuckt heizou d'Artikelen:'' [[Lëscht vun den däitsche Stied]], [[Lëscht vun den däitsche Groussstied]]

== Politik ==

=== Politesche System ===
[[Haaptstad]] a [[Regierungssëtz]] vun der Bundesrepublik Däitschland ass [[Berlin]]. Duerch den [[Artikel 20 GG]] ass d<nowiki>'</nowiki>'''Bundesrepublik Deutschland''' eng [[Demokratie|demokratesch]], [[sozial]] a [[rechtsstaat]]lech [[Republik]]. Et gëtt 16 deelsouverän Länner ([[Land (Däitschland)|Bundeslänner]]), vun deenen der e puer a [[Regierungsbezirk]]er ënnerdeelt sinn. D'[[Grundgesetz]], ass d'[[Constitutioun]] vun Däitschland a gouf [[1949]] geschriwwen. [[Staatschef]] ass de [[Bundespresident (Däitschland)|Bundespresident]] dee méi representativ Aufgaben iwwerhëlt. De Regierungschef ass de [[Bundeskanzler (Däitschland)|Bundeskanzler]]. Hien huet [[Richtliniekompetenz]] fir d'Politik vun der [[Bundesregierung (Däitschland)|Bundesregierung]] (Däitschland ass eng ''Kanzlerdemokratie'').

Däitschland ass e Bundesstaat dee [[Fédéralismus|féderal]] organiséiert ass, d.&nbsp;h. et gëtt zwéin Niveauen am [[Politesche System Däitschland|Politesche System]]: de Bund, deen de Gesamtstaat Däitschland an d'Länder no bausse vertrëtt. All Niveau huet seng eegen [[Exekutive|exekutiv]], [[Legislative|legislativ]] a [[judiciaire]] Organer.

De [[Däitsche Bundestag|Bundestag]] an de [[Bundesrat (Däitschland)|Bundesrat]] decidéieren zesummen iwwer [[Gesetz]]er vum Bund an hunn d'Recht mat enger jeeweileger 2/3-Majoritéit d'Constitutioun z'änneren. An de Länder decidéieren d'''Länderparlamente'' (en [[Landtag]] resp. eng [[Bürgerschaft]]) iwwer d'Gesetzer vun hirem Land. D'Députéiert sinn no der Constitutioun ganz op sech gestallt wa se sollen entscheeden; trotzdeem dominéieren intern Virentscheedungen an de [[politësch Partei|Parteien]] d'Législatioun.

D'[[Exekutiv]] besteet um Niveau vum Bund aus der Bundesregierung, déi vum Bundeskanzler presidéiert gëtt. Um Niveau vun de Länder presideiert de Ministerpresident (resp. d'Buergermeeschtere vun de Stadstaaten) d'Exekutiv. D'Verwaltunge vum Bund an de Länner gi jeeweils duerch déi entspriechend [[Minister]]e gefouert, si stinn dunn och op der Spëtzt vun de Verwaltungen.

Wéi an alle Länner spille Verbänn am politesche System eng wichteg Roll. Duerch hir Aarbecht als Lobby probéiere si, d'Politik an d'Richtung vun hire jeeweilegen Interessen ze steieren. Dës Tatsach ass staark ëmstridden a souwisou gëtt se net gär vun deene Verbänn gesinn, déi duerch déi Lobbyasrbecht negativ betraff sinn.

D'[[Bundesverfassungsgeriicht]] ass zoustänneg fir d'Anhale vum [[Grondgesetz]]. Déi ieweschst Geriichtshäff vum Bund sinn de [[Bundesgerichtshof]] zu [[Karlsruhe]], d'[[Bundesverwaltungsgericht]] zu [[Leipzig]], d'[[Bundesarbeitsgericht]], d'[[Bundessozialgericht]] an de [[Bundesfinanzhof]] zu [[München]]. De Groussdeel vun der Applikatioun vum Recht läit an den Hänn vun de Länner. D'Geriichter vum Bund sinn nëmme fir d'[[Revisioun]]en zoustänneg a kontrolléieren, ob d'Decisioune vun de Geriichter aus de Länner formal dem Recht entspriechen.

''Kuckt heizou d'Artikelen:'' [[Politesche System (Däitschland)]], [[Politesch Parteien (Däitschland)]], [[Constitutioun (Däitschland)|Grundgesetz]]

[[Fichier:Deutschland Übersichtskarte.png|thumb|Landkaart vun Däitschland]]

=== Aussepolitik ===

Déi bundesdäitsch Aussepolitik huet als Prioritéit d'Verbindung mam Westen. Däitschland huet beim Opbau vun europäeschen organisatorische Strukturen en entscheedenden Undeel; d'Zil war dobäi laang Zäit, datt den Nopere soll d'Angscht virun Däitschland geholl ginn, an doduerch och d'Limitéierungen duerch d'Besatzer iwwerflësseg ze maachen. D'Bundesrepublik ass zanter [[1950]] Member vum Europarot an huet 1957 de [[Traité iwwer d'Funktionéiere vun der Europäescher Unioun|Traité vu Roum]] ënnerschriwwen, de Grondstee vun der EU vun haut.

Wärend dem [[Kale Krich]] war déi däitsch Aussepolitik zimmlech limitéiert. Dat wichtegst Zil war déi däitsch Eenheet. Militärasätz am Ausland koumen net a Fro, obwuel d'Stationéierung vun amerikanësche Rakéiten a Betruecht gezunn gi war.

Zanter e puer Joer ass d'[[Bundeswehr]] - si däerf sech net un Ugrëffskricher bedeelegen an ass just do fir d'Verteidegung vum Land an de Partnerstaaten - a verschiddene Friddensmissiounen a Konflikter dobäi (jeegleche Militärasaatz muss vum Bundestag accordéiert ginn):

* [[1992]]-[[1996]]: Operatioun [[SHARP GUARD]] mat Schëffer an Opklärungsfligeren an der Adria géint Rescht-[[Jugoslawien]].
* [[1993]]: Participatioun bei der [[UN]]-Missioun [[UNOSOM II]] a Somalia.
* [[1999]]: Participatioun beim Krich vun der [[NATO]] géint [[Jugoslawien]].
* [[2002]]: Participatioun bei der Friddensmissioun [[ISAF]] am [[Afghanistan]].
* zanter 2002:Participatioun bei der Operatioun [[Enduring Freedom]] ë.&nbsp;a. mat engem Marinekontingent virun Ostafrika an am [[Mëttelmier]].
* [[2003]]: Mat [[AWACS]]-Éclaireuren an Iwwerfluchrechter am Irak (allerdéngs ouni Besatzung).

== Ekonomie ==

Däitschland feelt et u primäre Ressourcen, dofir ass seng Économie gréisstendeels op den industriellen an den Déngschtleeschtungssecteur konzentréiert. Grouss Fläche vum Land ginn allerdéngs landwirtschaftlech exploitéiert (nëmmen 2-3&nbsp;% vun alle Beschäftegte sinn am Akerbau). Däitschland ass mat engem [[Bruttoinlandproduk]] vun iwwer 2,07 Billiounen [[Euro]] déi drëttgréisste [[Vollekswirtschaft]] an [[Industrie]]natioun op der Welt. Ausserdeem exportéiert Däitschland méi wéi jiddwer anert Land op der Welt. Beim Liewensstandard, dem [[Human Development Index]], läit Däitschland allerdéngs nëmmen op der 18. Plaz an der Welt.

{{update}}
Am Moment leit déi däitsch Wirtschaft un enger aussergewéinlech héijer [[Aarbechtslosegkeet]], virun allem an Ostdäitschland, an un engem relativ niddrege Wirtschaftswuesstëm. D'Sich no den Ursaache vun dëser Kris spléckt d'Gesellschaft: De Patronat an neoliberal Économiste gesinn dee staarken däitsche [[Sozialstaat]] als Grond, well duerch déi héich Lounniewekäschten d'Betriber an déi méi gënschteg Nopeschlänner auswäichen. [[Gewerkschaft]]en a Globaliséierungskritiker stäipe sech op [[Keynesianismus|keynesianistesch]] Modeller a behaapten, datt Kierzungen an de soziale Beräicher den nationale Marché schwäche kéinten.

Als weltwäit konkurrenzfäegst Branchë vun der däitscher Industrie gëllen d'[[Automobil]]-, d'[[Elektrotechnik|elektrotechnesch]], d'[[Maschinnebau]]- an d'[[Chimie]]sindustrie.

''Kuckt heizou den Artikel:'' [[Wirtschaftsplaz Däitschland]]

== Demographie ==

=== Bevëlkerung ===

Däitschland ass flächeméisseg e bësse méi grouss wéi säi Nopeschland [[Polen]], huet awer mat ronn 82,5 Mio. Mënsche méi wéi duebel sou vill Awunner. Dovu sinn, ethnësch gesinn, ronn 68 Mio. vun däitscher Ofstamung a ronn 15 Mio. anerer Ofstamung. 74,981 Mio. Mënschen hunn déi [[däitsch Nationalitéit]], e puer dozou och nach eng vun engem anere Land. 7,543 Mio. Mënsche sinn [[Auslänner]], also ongeféier 10&nbsp;% vun der Populatioun.

''Kuckt den Artikel:'' [[Wunnbevëlkerung an Däitschland]]

=== Sproochen ===

Offiziell Schrëft- an [[Offiziell Sprooch|Amtssprooch]] ass [[däitsch|Standarddäitsch]] och nach Houdäitsch genannt. Donieft gëtt et e puer néier-, mëttel- an uewerdäitsch Dialekter, déi deelweis bis an dat not Ausland erareechen.

Unerkannte [[Minoritéitesprooch]]e sinn [[Dänesch]], [[Frisesch]], [[Sorbesch]] a [[Romanes]]. Donieft gëtt et och nach nidderdäitsch ([[Niddersächsesch]] an [[Nidderfränkesch]]) [[Regionalsproochen]]. [[Niddersächsesch]] ass zanter [[1994]] duerch d'Sproochecharta vum [[Europarot]] unerkannt.

D'Sprooche vun deene Leit déi keng däitsch Originnen hu respektiv deenen hir [[Mammesprooch]] net däitsch ass, schwätzen, genee wéi hir Nokommen, virun allem [[Russesch]] (ongeféier 5 Mio.), [[Tierkesch]] (ongeféier 3 Mio.), [[Polnesch]] (ongeféier 2 Mio.). D'Sproochen aus Ex-[[Jugoslawien]], d'[[Spuenesch]]t a verschidde Sproochen aus den [[islam]]esche Länner wäerte méiglecherweis vum Däitschen assimiléiert ginn, anerersäits schéngt et awer och ëmmer méi zu enger [[Ghetto]]iséierung ze kommen, vun enger ëmmer méi grousser Zuel vun [[Immigrant]]en, déi keen Däitsch kënnen.

==== Ausgestuerwe Sproochen ====

* [[Moselromanesch]] (am 11. Joerhonnert ausgestuerwen)
* [[polabesch Sprooch|Polabesch]] (am 18. Joerhonnert ausgestuerwen)

== Relioun ==
[[Fichier:Lucas Cranach (I) workshop - Martin Luther (Uffizi).jpg|thumb|[[Martin Luther]] (1483-1546)]]
Duerch d'Grondgesetz ass eng Gedanken-, Gewëssens- a Reliounsfräiheet festgeluecht.

D'Majoritéit vun der däitscher Bevëlkerung ass enger chrëschtlecher [[Konfessioun]] ugehéiereg: [[Réimesch-kathoulesch Kierch]] 32,4&nbsp;%, [[Evangeelesch Kierch]] 32,0&nbsp;%, [[Orthodox Kierch]] 1,14&nbsp;% an e minime Prozentsaz ass Member an de chrëschtlesche [[Fräikierch]]e wéi z.&nbsp;B. de [[Baptisten]] (Evangeelesch Fräikierchlech Kierch), de [[Methodisten]], der Fräier Evangeelescher Kierch a verschiddenen aneren Ofzweigunge vum Chrëschtentum.

Zu de bedeitende [[Relioun]]en an Däitschland gehéieren och den [[Islam]] (zirka 3,2 Mio. oder 3,8&nbsp;% vun der Bevëlkerung), d'[[Zeugen Jehovas]] (zirka 164.000 oder 0,2&nbsp;% vun der Bevëlkerung) an d'[[Juddentum]] (zirka 100 000 oder 0,12&nbsp;% vun der Bevëlkerung).

Ongeféier 27&nbsp;% vun der däitscher Bevëlkerung (virun allem an den [[Nei Bundesländer|neie Länner]]) déklaréiern, datt si kenger [[Relioun]] ugehéieren. Ausser deene meeschte [[Relioun]]e gëtt et an Däitschland och Memberen a Symphatisante vun de verschiddenste [[Sekt]]en a spirituelle Beweegungen.

Däitschland gouf zanter der [[Fränkescht Reich|fränkescher]] Zäit [[Christianiséierung|christianiséiert]]. D'[[Reformatioun]] huet am 16. Joerhonnert an Däitschland an an der [[Schwäiz]] ugefaangen, ugestouss duerch Leit wéi den [[Ulrich Zwingli]] an de [[Martin Luther]]. D'Reformatioun ass nach haut déterminéierend fir d'reliéis Landschaft an Däitschland.

Vun de Membere vun den unerkannte Communautéite gëtt eng Kirchenstéier verlangt, den Erléis geet un d'Kirchen.

''Kuckt heizou den Artikel:'' [[Reliounen an Däitschland]]

== Kultur ==

=== Generell ===

Wéinst der dezentraler Struktur vun Däitschland gëtt et eng Abberzuel vu kulturellen Institutiounen an Événementer, virun allem an de grousse Stied.

'''Beispiller:'''
[[Richard-Wagner-Festspiele|Bayreuther Festspiller]],
[[Berliner Festwochen]],
[[Berliner Philharmonisches Orchester]],
[[Internationale Filmfestspiele Berlin|International Filmfestspiller vu Berlin]] (''Berlinale''),
[[Lange Nacht der Museen|Laang Nuecht vun de Muséeen]] zu Berlin,
[[Frankfurter Buchmesse]],
[[Leipziger Buchmesse]],
[[Internationale Kurzfilmtage Oberhausen]]

Déi Däitsch ginn, respektiv goufen, am Réckbléck op eng aussergewéinlech grouss Zuel vun Erfinder a bedeitende Wëssenschaftler ([[Carl Benz]], [[Otto Hahn]], [[Max Planck]], [[Wilhelm Conrad Röntgen]], [[Albert Einstein]], [[Wernher von Braun]], [[Werner von Siemens]] asw.), hire klassesche Schrëftsteller [[Literatur (Däitschland)|Literatur]] ([[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]], [[Friedrich Schiller|Schiller]] asw.), hire berüümte [[Komponist]]en ([[Ludwig van Beethoven|Beethoven]], [[Richard Wagner|Wagner]], [[Johann Sebastian Bach|Bach]], asw.) an hire [[Philosophie|Philosophen]] ([[Immanuel Kant|Kant]], [[Karl Marx|Marx]], [[Friedrich Nietzsche|Nietzsche]], etc.) als "Volk der Dichter und Denker" bezeechent.

''Kuckt heizou den Artikel:'' [[Lëscht vun de bedeitenden Däitschen]]

=== Sport ===

Déi beléiftest Sportaart an Däitschland ass de [[Foussball]]; 6,3 Mio. Aktiver aus 170.000 Clibb sinn am [[Däitsche Foussball-Bond|DFB]] organiséiert, deen 2006 d'[[Foussball-Weltmeeschterschaft 2006|Foussball-Weltmeeschterschaft]] ausgeriicht huet. Wat d'Televisiounsquote betrëfft, kann nëmmen d'[[Formel 1]] mat dem Foussball mathalen. [[Tennis]] huet nom Enn vum [[Boris Becker]] an dem [[Steffi Graf]] hir Carrière u Popularitéit verluer.

=== Bildung ===
D'Bildung an Däitschland läit an den Hänn vun de Länder, gëtt allerdéngs duerch d<nowiki>'</nowiki>''Bundeskultusministerkonferenz'' gereegelt. An alle Länner gëtt et eng néngjäreg Schoulflicht, d'Héichschoulmaturitéit kritt een, jee no Land, no zwielef oder dräizéng Schouljoer.

Quasi all Jugendleche geet duerno op eng weiderféierend Bildungsariichtung. Auszebildender an de Betriber ginn een oder zwéin Deeg an der Woch an eng [[Beruffsschoul]]. Studente kënnen tëscht wëssenschaftlechen [[Universitéit]]en a méi praxisorientéierte [[Fachhéichschoul]]e wielen.

D'Weiderbildung am Beruff spillt och eng grouss Roll. Aarbechtslosen deelt d'Aarbeechtsamt Weiderbildungsbongen aus.

Reegelméisseg gëtt Däitschland an de leschte Jore vun der [[OECD]] fir seng Bildungspolitik kritiséiert. D'Problemer am System ginn zwar erkannt, mä verbessert gouf nach näischt. Déi däitsch Depensë fir d'Bildung leien am OECD-Vergleich ënner dem Duerchschnëtt. E besonnesche Schwaachpunkt sinn dobäi déi éischt Schouljoren, dogéint gëtt vill an d'Héichschoulen investéiert.

=== Verkéier ===

De [[Stroosseverkéier]] huet an der zweeter Hallschent vum [[20. Joerhonnert]] d'[[Eisebunn]] als wichtegst Verkéiersmëttel ofgeléist. Däitschland huet eent vun den dichteste [[Stroossennetz]]er op der Welt, mat 11.980&nbsp;km <!--Stand [[1. Januar]] [[2003]]-->[[Autobunn (Däitschland)|Autobunn]] an 41.386&nbsp;km Stroosse vum Bund. D'Eisebunnsnetz vun der [[Deutsche Bahn AG]] ass an de leschte Joren ëmmer méi kleng ginn, wärend de Fluchverkéier ëmmer méi zougeholl huet. De Fluchhafe vu [[Frankfurt am Main]] ass d'Haaptachs vun der däitscher Fluchgesellschaft [[Deutsche Lufthansa|Lufthansa]]. Obwuel d'[[Ekologie|Ëmweltschied]] doduerch ëmmer méi grouss ginn a virun allem duerch déi zwee Verkéiersmëttel d'[[Global Erhëtzung]] accéléréiert gëtt, ass déi däitsch [[Verkéierspolitik]] op weidert Subventionéiere vu Strooss a Fliger amplaz op d'Subventiounéiere vun der Eisebunn ausgeriicht.

''Kuckt dozou d'Artikelen:'' [[Lëscht vun den däitschen Eisebunnsgesellschaften]], [[Lëscht vun den Autobunnen an Däitschland]], [[Lëscht vun den Eisebunnsstrecken an Däitschland]]

=== Feierdeeg ===

D'[[Feierdeeg an Däitschland]] ginn duerch Gesetzer vun den eenzele Länder gereegelt. Néng Feierdeeg an all d'Sonndeger gëllen a ganz Däitschland no der Constitutioun als "Tag der Arbeitsruhe und der seelischen Erhebung".

== Kuckt och ==

==== Geschicht ====
* [[Geschicht vun Däitschland]]
* [[Däitschland am Mëttelalter]]
* [[Däitsch Kolonien]]
* [[Däitscht Räich]]
* [[Preisen]]
* [[Däitsch Demokratesch Republik]]

==== Verschiddenes ====
* [[Gebittskierperschaft (Däitschland)|Administrativ Ënnerdeelungen: Gebittskierperschaften]]
* [[Lëscht vun den däitschen Zeitungen]]
* [[Lëscht vun de seelenen an endémeschen Déieren an Däitschland]]
* [[Däitsch Marin]]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Germany|Däitschland}}
=== Administratioun ===
* [http://www.deutschland.de www.deutschland.de] - Däitschland-Portal (méisproocheg)
* [http://www.bundesregierung.de D'Bundesregierung]
* [http://www.zeit.de/wissen/index Liewen an Däitschland]
* [http://www.bund.de/ D'Servicer vum Bund]
* [https://web.archive.org/web/20161227025905/http://www.handbuch-deutschland.de/ Wéi Däitschland funktionéiert] - Guide fir Migranten (méisproocheg)

=== Statistiken ===
* [https://web.archive.org/web/20010711210349/http://www.statistik-bund.de/ Zuelen, Donnéeën, Faiten iwwer Däitschland vum ''Bundesamt für Statistik'']
* [https://web.archive.org/web/20040606165333/http://www.facts-about-germany.de/385.0.html Tatsaachen iwwer Däitschland vum ''Auswärtigen Amt'' (méisprocheg)]
* [https://web.archive.org/web/20041127051624/http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/gm.html Dossier vum CIA iwwer Däitschland (op engl.; Enthält Informatiounen iwwer Geographie, Awunner, Régierung, Économie, Kommunikatiounswiesen, Verkéier a Militär)]

=== Kultur a Sport ===
* [http://www.dhm.de/lemo/home.html Geschichtlech Hannergrënn vum Keeserräich bis zur Géigewaart (Original-Dokumenter, Videoen & Biller fir ze Verdäitlechen)]

=== Verschiddenes an Allgemenges ===
* [https://web.archive.org/web/20041210212228/http://www.ecoi.net/documents.php?gp=1&iflang=de&country=DE Situatioun vun de Mënscherechter an Däitschland]
* [https://web.archive.org/web/20041128030137/http://www.dmoz.org/World/Deutsch/Regional/Europa/Deutschland/ Linken zum Theema Däitschland mat Ënnerkategorien wéi Bildung, Économie, Rees, Bundesländer, etc.] beim [[Open Directory Project]]
* [https://web.archive.org/web/20041009214533/http://www.mediatico.com/de/dir.asp?cat=/periodicos/europa/alemania Däitsch Zeitungen]

{{clear}}
<div class="BoxenVerschmelzen">
{{Navigatioun Memberstaaten EU}}
{{NATO}}
{{Navigatioun G7}}
</div>
{{Referenzen an Notten}}

[[Kategorie:Däitschland| ]]