Familljennumm
Familljennimm sinn no an no zanter dem 14. Joerhonnert an de Stied entstanen. Hir Funktioun war ufanks, Leit mam selwechte Virnumm auserneenzehalen, an och de genealogeschen Zesummenhank tëscht Persoune gouf sou méi kloer. An de Joerhonnerte duerno huet hire Gebrauch sech lues a lues verallgemengert, mä nach laang net iwwerall, an den Ënnerscheed zu engem Hausnumm oder enger Beruffsbezeechnung war net ëmmer kloer. Bis an der Mëtt vum 18. Joerhonnert gouf et nach Fäll zu Lëtzebuerg (wann och éischter ausnamsweis), wou vu 5 Kanner vun enger Koppel der zwee no der Mamm genannt goufen, eent nom Papp an 2 nom alen Hausnumm.[2]
Zu Lëtzebuerg
[änneren | Quelltext änneren]Zu Lëtzebuerg goufen d'Familljennimm 1794 duerch de Code civil eng éischt Kéier obligatoresch gemaach.[3].
Familljennimm si Spigelbiller vun der Sprooch- a Siidlungsgeschicht vun enger Regioun a spillen domat eng Roll an der Identitéitsbildung.
Tëscht 2009 an 2012 huet de Fuerschungslaboratoire fir Lëtzebuerger Sprooch op der Uni Lëtzebuerg un engem lëtzebuergeschen Atlas vun de Familljennimm geschafft, am Kader vun engem Fuerschungsprojet dee vum nationale Fuerschungsfong ënnerstëtzt gouf.[4] Den Atlas ass 2012 als Buch an als Online-Datebank publizéiert ginn.[5].
Am Telefonsbuch vun 2009 sinn 245.000 Persounen opgezielt, déi 36.300 verschidde Familljennimm droen. An der Vollekszielung vun 1880 hat den Nikolaus Müller 8.572 Nimm fonnt.[4]
Traditionnell hunn zu Lëtzebuerg d'Kanner de Familljennumm vum Papp kritt. Mam Gesetz vum 23. Dezember 2005 hunn d'Elteren d'Méiglechkeet, hirem Kand de Familljennumm vum Papp, dee vun der Mamm, oder e kombinéierten Numm aus deenen zwéin, ze ginn.[6]
Etymologie vun de Familljennimm
[änneren | Quelltext änneren]Allgemeng kann ee d'Urspréng vun de Familljennimm a véier Kategorië andeelen:
| Ruffnumm vu Papp oder Mamm[7] | Adam, Diederich, Laurent / Lorang, Thill. An der Geenitiv-Form: Jacobs, Nickels, Peters, oder, latiniséiert: Jacobi, Pauly, Petri |
| Beruff, Titel | Brasseur, Drescher, Faber[8], Fischer, Fleischer, Goldschmidt, Krier[9], Leyendecker, Metzler, Meyer, Muller, Schmit, Schreiner, Schoumacher, Schuster, Wagner, Weber |
| Uertschaft, Toponym, geographesch Originn | Berg, Cravatte[10], Dupont / Dupong, Erpelding, Flammant / Flammang, Lulling, Mousel, Nosbusch, Olinger, Reding, Welschbillig |
| Charakteristesch Eeegeschaften | Friob[11], Gross, Grün, Infalt, Klein, Ney, Schrobiltgen[12], Weis |
Sproochlech kommen déi meescht Familljennimm aus dem Däitschen (Müller, Schmit, Wagner, Kieffer). Vill Lëtzebuerger hu wärend an nom Zweete Weltkrich déi däitschsproocheg Attributer aus hire Familljennimm[13] ewechgeholl: Müller → Muller, Grün → Grun. Eng Partie Nimm kommen aus dem Franséischen a goufen deels an d'Lëtzebuergescht ugepasst: Dupont → Dupong, Flammant → Flammang, Laurent → Lorang. Ganz seele si reng lëtzebuergesch Nimm wéi Brachmond[14] oder Schrobiltgen[12]. Aner Nimm kommen aus Géigenden, déi wäit ewech leien, z. B. Tiroul: Schockmel, Zangerlé.
Literatur
[änneren | Quelltext änneren]- Flores, Amaru, 2015. Die Familiennamen im historischen luxemburgischen Raum. Eine quantitative und qualitative Analyse der onymischen Grenzen und Raumstrukturen." Doctoral thesis, Universität Luxemburg.
- Erpelding, Émile, Georges Kiessel & Jean-Claude Loutsch, 1984. Die Luxemburger und ihre Familiennamen: circa 17500 Familiennamen welche von Einwohnern Luxemburger Nationalität getragen wurden oder noch getragen werden und 1880 (8584) sowie 1984 (13388) registriert worden sind. Cahiers économiques 67. 230 p. Luxemburg: RTL: Statec, Luxembourg, Impr. Centrale.
- Jacquart, Joseph, 1945. Les noms de famille du Grand-Duché de Luxembourg en 1888. Bruxelles.
- Klees, Henri, Prosper Kayser & Fernand Hoffmann, 1989. Geographie der Luxemburger Familiennamen (nach der Volkszählung von 1930). Institut Grand-ducal, Section de linguistique, de folklore et de toponymie. Beiträge zur luxemburgischen Sprach- und Volkskunde 18. Luxemburg. 463 p.
- Müller, Nikolaus, 1886. Die Familien-Namen des Grossherzogthums Luxemburg. Luxemburg: Druck u. Verlag V. Bück. 115 p. ; 21 cm
- Werno, Kathrin, 2012. Namensforschung: Weit mehr als Schall und Rauch. Télécran 6: 20-25.
Um Spaweck
[änneren | Quelltext änneren]| Commons: Familljennimm – Biller, Videoen oder Audiodateien |
- Luxemburgischer Familiennamenatlas (LFA); Sprach- und kulturwissenschaftliche Untersuchungen des Familiennamenbestands in Luxemburg. E Fuerschungsprojet (2009-2012) op der Universitéit Lëtzebuerg. | Online-Kartéierung
Referenzen
[Quelltext änneren]- ↑ Cf. Müller 1886 an der Literatur.
- ↑ Cf. Erpelding et al. 1984: 25 an der Literatur.
- ↑ Art. 57: „Par le seul fait de la naissance, l'enfant légitime prend le nom de son père. L'enfant légitime prend sans rétroactivité le nom de son père“. Zitéiert no Erpelding et al. 1984: 35 an der Literatur.
- ↑ 4,0 4,1 Cf. Werno 2012: 22 an der Literatur.
- ↑ Online ënner http://lfa.uni.lu/.
- ↑ "Wéi ee Familljennumm muss ee bei der Gebuert unhuelen?" rtl.lu, 01.06.2022.
- ↑ Patronym respektiv Metronym.
- ↑ Faber = latiniséiert Form vu "Schmidt" a senge Varianten.
- ↑ Den Numm Krier gëtt "Kréier" ausgeschwat an entsprécht dem Krüger am Däitschen.
- ↑ Cravatte = Kroat, am Däitsche Kkrawåt. Den Numm kënnt vun engem stoffe Schlapp, dee kroatesch Ritter um Col gedroen hunn. cf. http://de.wikipedia.org/wiki/Kroatische_Reiter.
- ↑ Friob = fréi op, de. Frühauf.
- ↑ 12,0 12,1 Schrobiltgen = schrot Bild, de: hässliches Gesicht.
- ↑ Dacks goufen d'Virnimm och geännert, meeschtens an hir franséisch Form: Josef → Joseph, Nikolaus → Nicolas.
- ↑ Brachmond kënnt vum Mount, an deem eng Brooch beaarbecht gouf. Den Numm kënnt virun allem am Norde vum Land vir.