Op den Inhalt sprangen

Karatschai-balkaresch

Vu Wikipedia
Dëse Sproochen- a Linguistikartikel ass eréischt just eng Skizz. Wann Dir méi iwwer dëst Theema wësst, sidd Dir häerzlech invitéiert, aus dëse puer Sätz e richtegen Artikel ze schreiwen. Wann Dir beim Schreiwen Hëllef braucht, da luusst bis an d'FAQ eran.
Karatschai-balkaresch
къарачай-малкъар тил
Gëtt geschwat an: Russland
Regioun: Kabardino-Balkarien, Karatschai-Tscherkessien
Gëtt geschwat vun: ronn 300 dausend
Mammesproochler
Klassement:
Klassifikatioun no Famill: Tierkesproochen
Offizielle Status
Offiziell Sprooch vun: net
Reglementéiert vun:
Sproochcoden
ISO 639-1
ISO 639-2 krc
ISO 639-3 krc

Karatschai-balkaresch oder d'karatschai-balkaresch Sprooch (krc: Къарачай-малкъар тил) gehéiert zum kiptschakeschen Aascht vun den tierkesche Sproochen. Et ass déi offiziell Sprooch an de russesche Republicke Kabardino-Balkarien a Karatschai-Tscherkessien a gëtt vu ronn 305.500 Leit a Russland als Mammesprooch geschwat.

00Dëst Kapitel ass nach eidel oder onvollstänneg. Hëlleft wgl. mat, fir et ze komplettéieren.

Karatschai-balkaresch huet fënnef Dialekter:

  • de Karatschai-Dialekt, bis d'19. Joerhonnert just am ieweschte Kuban, duerno wéinst der Besiidlung a méi groussen Deeler vu Karatschai-Tscherkessien verbreet; et ass den Dialekt vu praktesch alle Karatschaier;
  • de Baksan-Dialekt, um ieweschte Baksan, am Südweste vu Kabardino-Balkarien;
  • den Tschegem-Dialekt, méi wäit ëstlech, um ieweschten Tschegem;
  • den Chulam-Besengi-Dialekt, genannt no zwéin historesche Stämm, allebéid ëstlech vum Tschegem-Dialekt, um ieweschten Tscherek-Chulamski;
  • de Malqar-Dialekt oder balkareschen Dialekt, um ieweschten Tscherek-Balkarski am Südoste vu Kabardino-Balkarien.

No de reguläre phoneetesche Lautverrécklungen an der Aussprooch vun den Affrikaten tsch an dsch gi s'an de Turkologie an zwou Dialektgruppen a fënnef Dialekter klassifizéiert.

Geographesch Verbreedung

[änneren | Quelltext änneren]

Schreifweis an Aussprooch

[änneren | Quelltext änneren]

Am Mëttelalter hunn d'tierksproocheg Vëlker an der Regioun en osttierkeschen Idiom, d'Tschagataesch, als Schrëftsprooch benotzt, dat mam persesch-arabeschen Alphabet geschriwwe gouf. Vum 17. an 18. Joerhonnert u gouf d'Tschagataesch mam Tatareschen ersat, dat och mam arabeschen Alphabet geschriwwe gouf.

Karatschai-balkaresch gouf eréischt 1924 eng onofhängeg Schrëftsprooch, wéi dat arabescht Alphabet mam laténgeschen Alphabet ersat gouf an eng onofhängeg Grammatik a Schreifweis op Basis vum Aserbaidjaneschem agefouert gouf.

A a B в C c Ç ç D d E e F f G g
Ƣ ƣ I i J j K k Q q L l M m N n
Ꞑ ꞑ O o Ө ө P p R r S s Ş ş T t
Ь ь U u V v Y y X x Z z Ƶ ƶ

Zënter der Aféierung vum obligatoresche Russesch-Unterrecht am Joer 1936 muss Karatschai-balkaresch mat engem geännerte kyrilleschen Alphabet geschriwwe ginn:

А а Б б В в Г г Гъ гъ Д д Дж дж Е е
Ё ё Ж ж З з И и Й й К к Къ къ Л л
М м Н н Нг нг О о П п Р р С с Т т
У у Ф ф Х х Ц ц Ч ч Ш ш Щ щ ъ
Ы ы ь Э э Ю ю Я я
00Dëst Kapitel ass nach eidel oder onvollstänneg. Hëlleft wgl. mat, fir et ze komplettéieren.
  • Chodiyor Doniyorov et Saodat Doniyorova, Parlons Karatchaï-Balkar, Paris, Harmattan, 2005
  • Heinz F. Wendt (Hrsg.): Das Fischer-Lexikon. Band: Sprachen (= Fischer Taschenbuch. Band 4561). Durchgesehene und korrigierte Neuausgabe. Fischer-Taschenbuch-Verlag, Frankfurt am Main 1987, ISBN 3-596-24561-3.
  • Helmut Glück (Hrsg.), unter Mitarbeit von Friederike Schmöe: Metzler Lexikon Sprache. 3., neu bearbeitete Auflage. Metzler, Stuttgart/Weimar 2005, ISBN 3-476-02056-8.
Wikipedia op Karatschai-balkaresch
Commons: Karatschai-balkaresch – Biller, Videoen oder Audiodateien