Quelltext vun der Säit Lëtzebuerg (Stad) weisen

{{Infobox Uertschaft Lëtzebuerg
 | Numm = Lëtzebuerg 
 | Wopen = Blason ville lu Luxembourg-ville.svg|100px
 | Bild = GemeKnued2.JPG
 | Bildtext = d'[[Stadhaus Stad Lëtzebuerg|Stadhaus]] um [[Knuedler]]
 | Numm (Franséisch) = Luxembourg 
 | Numm (Däitsch) = Luxemburg
 | Land = [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]]
 | Kanton = [[Kanton Lëtzebuerg|Lëtzebuerg]]
 | Buergermeeschter = {{Buergermeeschter Lëtzebuerg}}
 | Koordinaten = {{coor dms|49|36|39|N|06|07|51|O}}
}}
'''Lëtzebuerg''', am Volleksmond dacks just '''''d'Stad''''' genannt, ass eng vun den 12 [[Lëscht vun de Lëtzebuerger Stied|lëtzebuergesche Stied]] an d'[[Haaptstad]] vum [[Groussherzogtum Lëtzebuerg]]. Si ass eng vun den {{Gemengenzuel}} lëtzebuergesche [[Gemeng (Lëtzebuerg)|Gemeng]]en a mat {{wikidata|property|P1082}} Awunner ({{wikidata|qualifier|P1082|P585}}) déi Gemeng mat der héchster Bevëlkerung am Land. Den 23. Oktober 2012 hat si d'100.000 Awunner iwwerschratt a gouf domat zu enger Groussstad<ref name=grossstadt>[http://www.tageblatt.lu/nachrichten/luxemburg/story/Luxemburg-Stadt-ist-jetzt-Groe-stadt-18596973 "100.000 Einwohner: Luxemburg-Stadt ist jetzt Großstadt."] tageblatt.lu, 24. Oktober 2012 11:36; Akt: 24.10.2012 15:50</ref>.

D'Stad Lëtzebuerg läit um Zesummefloss vun der [[Uelzecht]] an der [[Péitruss]]. Hir Geschicht geet bis an d'[[Réimerzäit]] zeréck, a si gouf wéinst hirer [[Festung Lëtzebuerg|Festung]], déi zanter dem Ufank vun der [[Neizäit]] bis [[1867]] bestoung an ëmmer méi ausgebaut gi war, "[[Gibraltar vum Norden]]" genannt. Déi al Quartieren an d'Befestegunge vun der Stad zielen zu den zwanzeg bedeitendsten historesche Stied déi vun der UNESCO ausgezeechent goufen<ref>{{Citation|url=https://www.rtl.lu/kultur/news/a/2244923.html|titel=Unesco-Auszeechnung: Lëtzebuerg weltwäit ënnert den 20 bedeitendsten historesche Stied|bezochtdatum=29.10.2024|werk=www.rtl.lu|Sprooch=lb}}</ref><ref>{{Citation|url=https://whc.unesco.org/fr/list/699|titel=Ville de Luxembourg : vieux quartiers et fortifications|bezochtdatum=29.10.2024|uitgever=whc.unesco.org|Sprooch=fr}}</ref>.

Lëtzebuerg ass nieft [[Bréissel]] a [[Stroossbuerg]] Verwaltungssëtz vun der [[Europäesch Unioun|Europäescher Unioun]]. Donieft ass d'Stad eng vun de gréisste Finanzplazen an Europa<ref>Bericht vun der City of London [https://web.archive.org/web/20120912040734/http://www.zyen.com/PDF/GFC%207.pdf ''Global Financial Centres''] (gekuckt den 20. Mee 2015)</ref>.

== Geographie ==
Ronderëm d'Alstad, den historeschen Zentrum vun der Stad, leien no Norden, Osten a Süden hi 30–50 m déif [[Dall|Däll]], déi vun der [[Péitruss]] an der [[Uelzecht]] an de [[Lëtzebuerger Sandsteen|Sandstee]] gegruewe goufen.

D'Quartieren an der sougenannter Ënnerstad sinn de [[Gronn (Stad Lëtzebuerg)|Gronn]], [[Clausen]] an de [[Pafendall]]. No Westen erstreckt sech hanner dem [[Parc municipal (Stad Lëtzebuerg)|Stadpark]], deen op der Plaz vun de [[Festung Lëtzebuerg|Festungsmaueren]] ugeluecht gouf, e Plateau, deen iwwer de [[Glacis (Lampertsbierg)|Glacis]] an de [[Lampertsbierg]] iwwergeet. Weider westlech leien d'Quartiere [[Belair]] a [[Märel (Stad Lëtzebuerg)|Märel]]. Nordwestlech vum Zentrum leien de [[Rollengergronn]] an d'[[Millebaach (Stad Lëtzebuerg)|Millebaach]].

A südwestlecher Richtung vum Zentrum läit [[Zéisseng]]. No Süden, déi Säit dem Péitrussdall, dee vun der [[Adolphe-Bréck|Neier]] an der [[Al Bréck|Aler Bréck]] iwwerspaant gëtt, leien d'Quartiere [[Garer Quartier (Stad Lëtzebuerg)|Gare]], [[Bouneweg-Nord/Verluerekascht]] a [[Bouneweg-Süd]]. Weider südlech leie [[Gaasperech]] an [[Hollerech]].

Ëstlech vum Zentrum, déi Säit der Uelzecht, ass de Plateau vum [[Kierchbierg]], och ''Europäesche Quartier'' genannt. E bësse méi südlech dovu leien d'[[Neiduerf/Weimeschhaff|Neiduerf a Weimeschhaff]], den [[Zens (Stad Lëtzebuerg)|Zens]] an [[Hamm (Stad Lëtzebuerg)|Hamm]]. Tëscht dem Garer Quartier an dem Zens läit d'[[Polvermillen]].

Am Norde leien, dem Laf vun der Uelzecht no, [[Eech (Stad Lëtzebuerg)|Eech]], [[Weimeschkierch]], [[Dummeldeng]] a [[Beggen]].

[[Fichier:Luxembourg view from mountain.JPG|thumb|Panorama Alstad, vun der [[Nationalstrooss 1A|Tréierer Strooss]] op der Rumm aus gesinn.]]
[[Fichier:Blaeu Luxembourg 1649.jpg|thumb|Vue op d'Stad vum [[Joan Blaeu]], 1649.]]

== Geschicht ==
Schonn zu [[Réimescht Räich|Réimerzäite]] sinn do, wou haut d'Stad Lëtzebuerg ass, zwou [[Réimerstrooss]]en, de Kiem vun [[Arel]] op [[Tréier]] an eng Niewestrooss (''diverticulum'') vun där vu [[Metz]] op Tréier, zesummekomm. An der Spéitréimescher Zäit gouf um [[Bockfiels]] eng kleng Festungsanlag gebaut, fir engersäits d'Strooss an d'Bréck iwwer d'Uelzecht ze sécheren, an, anerersäits, fir de Germanen hir Incursioune sou wäit wéi méiglech ze stoppen. Am fréie Mëttelalter stoung vun där Anlag net méi vill, mä d'Plaz gouf "kleng Buerg" genannt. Dësen Numm gouf als ''Lucilinburhuc'' an an engem Tauschdokument eng éischt Kéier schrëftlech ernimmt: Duerch en Tosch mat der [[Abtei Sankt Maximin Tréier|Tréierer Abtei St. Maximin]] huet den [[Ardennergrofen|Ardennergrof]] [[Siegfried I. vu Lëtzebuerg|Siegfried I.]] ëm d'Joer [[963]] Lännereien zu Lëtzebuerg getosch (dësen Tosch gouf méiglecherweis de 17. Abrëll 987 festgehalen). Hien huet du säi Schlass um Bockfiels gebaut.<ref>Pauly 2012 an der Literatur, S.5.</ref>

[[987]], huet den [[Äerzbëschof vun Tréier]], den [[Egbert vun Tréier|Egbert]] ([[977]]-[[993]]), fënnef [[Altor|Altär]] an der Erléiserkierch (haut [[Méchelskierch (Stad Lëtzebuerg)|Méchelskierch]]) geweit.<ref>Pauly 2012, S.5.</ref> Op der Kräizung vun de Réimerweeër bei der Kierch ass e Maart entstanen (den haitege [[Fëschmaart (Stad Lëtzebuerg)|Fëschmaart]]), ronderëm dee sech eng Uertschaft entwéckelt huet.

Mä schonn ier déi éischt Haiser ëm den haitege Fëschmaart entstane sinn, hu Leit am Gronn, a virun allem zu [[Weimeschkierch]] gewunnt. Zu Weimeschkierch hat d'Abtei Sankt Maximin zanter dem 9. Joerhonnert eng gréisser Grondherrschaft (926 gouf et do 6 Millen).<ref>Pauly 2012, S.4.</ref>

Wéinst hirer Lag, souwuel [[Geopolitik|geopolitesch]] wéi [[Topographie|topographesch]] gesinn, hat d'Stad Lëtzebuerg zanter hirem Bestoen eng wichteg militärstrategesch Bedeitung. Am [[10. Joerhonnert]] gouf schonn déi éischt Befestegung gebaut. Um Enn vum [[12. Joerhonnert]], wéi d'Stad sech ëmmer méi no Westen hin ausgebreet huet, koum eng 2. Festungsmauer dobäi (D'"[[Rue du Fossé (Stad Lëtzebuerg)|Rue du Fossé]]" war de Festungsgruef zu där Mauer). Deemools gouf d'[[Nikloskierch (Stad Lëtzebuerg)|Nikloskierch]] gebaut, an en neie Maart (den haitege [[Krautmaart]]) koum bäi. [[1221]] gouf bei der ''Uecht''-Paart am Westen en Hospiz gebaut, deem seng Gestioun de [[Walram III. vu Limburg|Walram vu Limbuerg]] dem [[Däitschhärenuerden]] iwwerdroen huet. Dëst gouf en hallef Joerhonnert drop an de Gronn transferéiert.

Am Spéitmëttelalter goufen e puer weider Kléischter gegrënnt: géint [[1234]] hunn op der ''Schadeburg'' (dem haitegen [[Helleg-Geescht-Plateau]]) fromm Biergerinnen e [[Maria-Magdalena|Muedeléin]]e-Klouschter opgemaach, dat ëm 1264 an de [[Klarissenuerden]] opgeholl gouf; och d'[[Franziskaner]] hu sech virun der deemoleger Stadsmauer néiergelooss, zu [[Bouneweg]] goung e Klouschter op, dat sech ëm [[lepra]]krank Leit gekëmmert huet, a spéider a sech méi spéit den [[Zisterzienser]] ugeschloss huet. 1292 dann hunn hunn d'[[Dominikaner]] sech nordëstlech vun der Buerg installéiert.<ref>Pauly 2012, S.7-8.</ref>

Am Ufank vum 14. Joerhonnert hat d'Stad eppes iwwer 900 Stéit, deemno ronn 5.000 Awunner.<ref>Pauly 2012, S.8.</ref> Se war dunn ongeféier 5 Hektar grouss. 1340 huet de [[Jang de Blannen]] e Joermaart grënne gelooss, dee bis haut besteet: d'[[Schueberfouer]].

Den [[30. Juni]] [[1509]] gouf et e grousst Feier an der Uewerstad, dat 5-6 Deeg gebrannt huet, an eng 180 Haiser, dorënner d'Méchelskierch, zerstéiert huet.<ref>Pauly, 2012, S.9.</ref>. E puer Joerzéngten duerno, am Summer [[1554]], ass duerch e [[Blëtz]]schlag d'[[Schwaarzpolver|Polvermagaseng]] am [[Verwëllef]] vun der Franziskanerkierch explodéiert, an duerch d'Feier dat doduerch entstanen ass, alt nees e groussen Deel vun der Uewerstad verbrannt. Dofir gëtt et kaum mëttelalterlech oder [[gotik|gotesch]] Stilelementer, déi an der Architektur vun der Stad erhale wieren.<ref name=ensch>Zuele vum Biergerzenter. In: Jean Ensch: [https://onsstad.vdl.lu/fileadmin/uploads/media/ons_stad_99-2012_20-25.pdf "Von Zahlen und Menschen."] ''[[ons stad]]'' 99/2012], S.20-25.</ref>

=== Festung ===
Géint [[1340]], ënner dem [[Jang de Blannen]], sinn nei Festunge gebaut ginn, déi zum Deel bis [[1867]] stoungen. Déi verschidden Hären a Meeschteren ([[Bourgogne|Burgunder]], [[Spuenien|Spuenier]], [[Habsburger]], [[Frankräich|Fransousen]] a [[Preisen]]) hunn an de Joerhonnerten duerno d'Festung ëmmer méi ausgebaut a se zu enger vun deene stäerksten an Europa gemaach.

Am [[17. Joerhonnert]] hunn d'Spuenier déi éischt [[Kasematten|Kasematte]] gebaut. Se goufen ënner dem [[Vauban]] ausgebaut a [[1730]]-[[1740]] vun den [[Éisträich]]er nach eng Kéier vergréissert.

{{Méi Info 1|Festung Lëtzebuerg}}

[[1795]], ass [[Lëtzebuerg (Land)|Lëtzebuerg]] vu [[Frankräich]] annexéiert ginn, d'Stad gouf Prefektur vum [[Département des Forêts]]. [[1815]] gouf d'Stad zu enger "Bundesfestung", an där preisesch Truppe stationéiert goufen. Gläichzäiteg gouf d'Land pro forma als Groussherzogtum nei erschafen, mam [[Wëllem I. vun Holland (1772)|Wëllem I. vun Holland]] als Groussherzog.

Nom [[Traité vu London (1867)|Traité vu London]] vun [[1867]] huet d'Festung missen ofgerappt an dem Buedem gläich gemaach ginn. Et huet 16 Joer gedauert, bis dës Aarbechte méi oder manner ofgeschloss waren. Se hunn 1,5 Millioune Goldfrang kascht. Op en Deel vun de fréiere Festungsanlage sinn nei breet Stroossen ([[Boulevard Royal]], [[Boulevard Prince-Henri (Stad Lëtzebuerg)|Boulevard du Prince Henri]]) an de [[Parc municipal (Stad Lëtzebuerg)|Stater Park]] ugeluecht ginn. Elo konnt d'Stad sech no alle Säiten ausbreeden. De Plateau Bourbon, mat der Alstad iwwer d'[[Adolphe-Bréck|Nei Bréck]] (gebaut 1900-1903) verbonnen, war ee vun den éischten neie Quartieren, déi sou entstane sinn.

[[1920]] hunn d'Gemengen [[Gemeng Eech|Eech]], [[Hamm (Stad Lëtzebuerg)|Hamm]], [[Gemeng Hollerech|Hollerech]] a [[Gemeng Rollengergronn|Rollengergronn]] mat der Stad Lëtzebuerg fusionéiert.

===Spuere vun der Zäit 1940-1945===
[[Fichier:Café Bintner.jpg|thumb|Den houfrege Wiert mat Wuechthond viru sengem «Arier-Lokal».]]
A Stroossen an op Haiser si bis haut d'Spuere vum [[Lëtzebuerg am Zweete Weltkrich|Naziregimm zu Lëtzebuerg]] ze gesinn<ref>[http://onsstad.lu/uploads/tx_newsflippingbook/ons_stad_71-2002_0-42.pdf André Hohengarten, Die Nazi-Gewaltherrschaft in Luxemburg-Stadt], in: [[ons stad]], Nr. 71, 2002.</ref>{{,}}<ref>[http://www.lcto.lu/public/digimails/Spurensuche_zweiter_Weltkrieg/pdf_small/all.pdf LCTO, Spurensuche Zweiter Weltkrieg]</ref>.

D'[[Plëss d'Arem]] steet souwuel fir den Ufank vum Naziregimm, wéi fir d'Enn: de [[6. August]] [[1940]] ass de Gauleiter [[Gustav Simon]] fir d'éischt op dëser Plaz opgetrueden an den [[10. September]] [[1944]] hunn d'Lëtzebuerger op der selwechter Plaz déi 5. amerikanesch Panzerdivisioun zesumme mam [[Felix vu Bourbon-Parma|Prënz Felix]] als Befreier vu Lëtzebuerg gefeiert.

An der [[Rue Philippe-II|Philippsgaass]] op Nr. 19 war deemools de ''Café de la Poste''. Hei gouf schonn Enn [[1933]] de Grondstee fir déi éischt ëffentlech [[Antisemitismus|Juddefeindlechkeet]] geluecht, andeems e Schëld ''Judenfreies Lokal'' ubruecht gouf. Den amerikanesche Schrëftsteller [[Henry Miller]] huet zu deem Zäitpunkt d'Lokal zoufälleg entdeckt an d'Situatioun a sengem Buch ''Quiet days in Clichy'' beschriwwen. Vis-à-vis op Nr. 28 an der Philippsgaass steet d'Gebai vun ''Commissariat au Rapatriement'', deen 1944 an d'Liewe geruff gouf, fir déi Dausende vu Lëtzebuerger Krichsgefaangener nees heemzebréngen oder déi stierflech Iwwerreschter vun deenen, déi ëmkomm sinn an do wou Grafsteng bekannt waren, dës op Lëtzebuerg ze verleeën.

An der [[Monterey-Avenue]], war den ale Sëtz vun der Haaptpostverwaltung. An der Zäit vun der däitscher Besatzung koum d'Post ënner d'Obhut vum ''Reichspostdirektor'' vun [[Tréier]]. Haut erënnert nach eng stenge Plack mat engem bronze Relief un déi 26 Postbeamten, déi am Krich gefall sinn, awer och un de Proteststreik vun enger Rei Postler den [[1. September]] [[1942]] géint d'Aféierung vun der Wehrpflicht.

[[Fichier:Luxembourg City Plaque synagogue 1894.jpg|thumb|Plack an der Ënneschtgaass]]
An der [[Ënneschtgaass (Stad Lëtzebuerg)|Ënneschtgaass]] erënnert eng Plack um Gebai vum [[Educatiounsministère]] un déi [[Synagog Stad Lëtzebuerg#Déi zweet Synagog|zweet Stater Synagog]], déi am Hierscht [[1943]] vun den Nazien ofgerappt gouf.

An der [[Avenue Marie-Thérèse]] op Nr. 3 stoung dat aalt Bëschofshaus. Den deemolege [[Joseph Lorenzo Philippe|Bëschof Phillippe]] war déi eenzeg Lëtzebuerger Autoritéit, déi d'Land am Krich net verlooss hat an dee seng Plaz no der Besatzung hale konnt. Op Nr. 5, am bëscheefleche Konvikt war an der Besatzungszäit en däitscht Lazarett.

Nieft der [[Al Bréck|Aler Bréck]] steet e Fräiheetsstee fir un d'Befreiung vu Lëtzebuerg, der Belsch a Frankräich duerch d'US-Zaldoten z'erënneren.

[[Fichier:Villa Pauly Plack w.jpg|thumb|Erënnerungsplack.]]
Um [[Boulevard de la Pétrusse]], ass op Nr. 57 de [[Centre de documentation et de recherche sur la Résistance]]. An dësem Gebai, dat och als [[Villa Pauly]] bekannt ass, war vun 1940 bis 1944 de Sëtz vun der [[Gestapo]], der ''Geheimer Staatspolice''. Dëst Gebai, an deem och gefoltert gouf, ass d'Symbol vun der Terrorherrschaft vum Naziregimm zu Lëtzebuerg.

Dat markantst Monument an der Stad ass wuel d'[[Gëlle Fra]]. Den [[21. Oktober]] [[1940]] gouf si vun den Nazien, ënner Protest vun de Lëtzebuerger, ofgerappt.

An der haiteger d'[[Lëtzebuerger Nationalbibliothéik|Nationalbibliothéik]] war bis 1964 de [[Athénée de Luxembourg|Kolléisch]]. Vill Schüler goufen [[Zwangsrekrutéierten (Lëtzebuerg)|zwangsrekrutéiert]].

Am Stadhaus um [[Knuedler]] erënnert an der Entrée eng kleng bronze Plack un d'Grënnung vun der [[Unio'n vun de Fräiheetsorganisatiounen]].

===Nom Zweete Weltkrich===
Am Festsall vum Stadhaus um 1. Stack gouf den [[10. September]] [[1952]] d'[[Lëtzebuerger Ofkommes]] ënnerschriwwen, den éischten internationale Vertrag, mat deem d'[[Däitschland|Bundesrepublik Däitschland]] d'Verantwortung fir de Vëlkermord un den europäesche [[Juddentum|Judden]] duerch dat nationalsozialistescht Däitschland iwwerholl huet.

[[1952]] gouf d'Stad Lëtzebuerg, laang Zäit just ''provisoresch'', Sëtz vun der [[CECA|Europäescher Communautéit fir Kuel a Stol]]. Bis [[1981]] goufen do och verschidden Deel-Sessioune vum [[Europäescht Parlament|Europäesche Parlament]] ofgehalen. D'Stad ass weiderhi Sëtz vu villen Organer vun der [[Europäesch Unioun|Europäescher Unioun]], dorënner den [[Europäesche Geriichtshaff]], den [[Europäesche Rechnungshaff]], d'[[Europäesch Investitiounsbank]], den [[Europäeschen Investmentfong]], d'Sekretariat vum [[Europaparlament]], [[Eurostat]] an den [[Europäesche Stabilitéitsmechanismus]]

{{Méi Info 1|Sëtz vun den europäeschen Institutiounen}}

=== Entwécklung vun der Stad iwwer en halleft Joerdausend===
<gallery>
Fichier:Luxemburg 1550 65 v Deventer.jpg|v Deventer 1550-75
Fichier:Lutzenburg 1581 Sanderus.jpg|Braun & Hogenberg 1581
Fichier:GMG256 44 Lutzenburgum 1649 Blaeu.jpg|Blaeu 1649
Fichier:Plan de Luxembourg 1686.jpg|1686 (den Norden ass ënnen)
Fichier:Forteresse de Luxembourg 1794 by A Lefort.jpg|1794
Fichier:Plan Biermann 1890.jpg|1890
Fichier:Biermann, Plan Luxembourg en 1907.jpg|1907
</gallery>

[[Fichier:Luxembourg city openstreetmap 01.png|thumb|320px|D'Stad haut.<ref>Quell: http://www.openstreetmap.org/export/embed.html?bbox=6.0653,49.5595,6.205,49.661&layer=mapnik</ref>]]

== Quartiere vun der Stad ==
D'Stad Lëtzebuerg ass a 24 Quartieren<ref>{{Citation|url=https://www.vdl.lu/fr/la-ville/en-bref/les-24-quartiers-de-la-ville|titel=Les 24 quartiers de la Ville|bezochtdatum=12.07.2020|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=2020|uitgever=vdl.lu|taal=Fr}}</ref> agedeelt:
{{Div col}}
* [[Beggen]]
* [[Belair]]
* [[Bouneweg-Nord/Verluerekascht]]
* [[Bouneweg-Süd]]
* [[Clausen]]
* [[Dummeldeng]]
* [[Eech (Stad Lëtzebuerg)|Eech]]
* [[Gaasperech]]
* [[Garer Quartier (Stad Lëtzebuerg)|Gare]]
* [[Gronn (Stad Lëtzebuerg)|Gronn]]
* [[Hamm (Stad Lëtzebuerg)|Hamm]]
* [[Hollerech]]
* [[Kierchbierg|Kierchbierg/Kiem]]
* [[Lampertsbierg]]
* [[Märel (Stad Lëtzebuerg)|Märel]]
* [[Millebaach (Stad Lëtzebuerg)|Millebaach]]
* [[Neiduerf/Weimeschhaff]]
* [[Pafendall]]
* [[Polvermillen]]
* [[Rollengergronn|Rollengergronn/Belair-Nord]]
* [[Weimeschkierch]]
* [[Zéisseng]]
* [[Zens (Stad Lëtzebuerg)|Zens]]
* [[Uewerstad|Zentrum]]
{{Div col end}}

== Politik ==
[[File:Conseil Communal Luxembourg 2023-2029.svg|thumb|Zesummesetzung vum Gemengerot zënter 2023]]
=== Gemeng Lëtzebuerg ===
De [[Gemengerot]] vun der Stad Lëtzebuerg huet 27 Memberen. Et gëtt zanter 2017 siwe [[Schäffen]].

Zanter dem 17. Dezember 2013 ass d'[[Lydie Polfer]] ([[Demokratesch Partei|DP]]) [[Buergermeeschter|Buergermeeschtesch]]. D'DP hat vun 2005 bis 2017 an enger Koalitioun mat [[déi Gréng|deene Gréngen]] d'Majoritéit am Gemengerot. Vun 2017 un ass et an enger Koalitioun mat der [[Chrëschtlech-Sozial Vollekspartei|CSV]].

'''Zesummesetzung''' 
{| class="wikitable" 
|- 
! Joer !! [[ADR]] !! [[Chrëschtlech-Sozial Vollekspartei|CSV]] !! [[Demokratesch Partei|DP]] !! [[déi gréng|gréng]] !! [[Kommunistesch Partei Lëtzebuerg|KPL]] !! [[déi Lénk|Lénk]] !! [[Lëtzebuerger Sozialistesch Aarbechterpartei|LSAP]] !! [[Piratepartei Lëtzebuerg|PPLU]] !! [[Fokus (Lëtzebuergesch Partei)|Fokus]] !! [[Mir d'Vollek (Lëtzebuergesch Partei)|Vollek]]
|-
|... ||... || ... ||... ||...||...||...||... || - || - || - 
|- 
| 1999 || 2 || '''6''' || '''11''' || 2 || 0 || 1 || 5 || -|| - || - 
|- 
| 2005 || 1 || 6 || '''11''' || '''5''' || 0 || 0 || 4 || - || - || - 
|- 
| 2011 || 1 || 5 || '''10''' || '''5''' || 0 || 2 || 4 || - || - || - 
|- 
| 2017 || 1 || '''7''' || '''9''' || 5 || 0 || 2 || 3 || 0 || - || - 
|- 
| 2023 || 1 ||'''6'''|| '''10'''|| 5 || - || 1 || 3 || 1 || 0 || 0 
|} 
{{small|Quell: [[Ministère de l'intérieur|Inneministère]] / RTL.lu / elections.lu. Fett: Majoritéits-Koalitioun, déi de Buergermeeschter a Schäfferot stellt. }}

'''Schäfferot zanter de Gemengewale vun 2023'''<ref>{{Citation|url=https://www.rtl.lu/news/national/a/2082762.html|titel=Stater Schäfferot: Zwee nei Memberen an e puer Ännerungen an de Ressorten|bezochtdatum=06.07.2023|datum=06.07.2023|werk=www.rtl.lu|Sprooch=lb}}</ref>
{| class="wikitable"
|+
!Buergermeeschter/Schäffen
!Partei
!Stëmmen
!Remarque / Ressorten
|-
|[[Lydie Polfer]]
|[[Demokratesch Partei|DP]]
|align=right|15 212
|Buergermeeschtesch; Gemengeverwaltung, Kommunikatioun, Kultur, Stadentwécklung, Sécherheet
|-
|[[Maurice Bauer]]
|[[Chrëschtlech-Sozial Vollekspartei|CSV]]
| align="right" |8 558
|Klima an Ëmwelt, Architektur, Stadentwécklung (zesumme mat der Lydie Polfer), ëffentlech Plazen
|-
|[[Patrick Goldschmidt]]
|[[Demokratesch Partei|DP]]
|align=right|12 410
|Mobilitéit, Fêtes et marchés, Digitalisatioun, Hygiène, Biens, Topographie
|-
|[[Corinne Cahen]]
|[[Demokratesch Partei|DP]]
|align=right|11 328
|Action sociale, Eeler Leit, Persoune mat spezifesche Besoinen, Logement, politesch Integratioun
|-
|[[Simone Beissel]]
|[[Demokratesch Partei|DP]]
|align=right|11 032
|Sport a Fräizäit, Infrastrukturen, nei Konstruktiounen
|-
|[[Laurent Mosar]]
|[[Chrëschtlech-Sozial Vollekspartei|CSV]]
|align=right| -
|Finanzen, Commerce an Tourismus, Chancëgläichheet, Jonktem
|-
|[[Paul Galles]]
|[[Chrëschtlech-Sozial Vollekspartei|CSV]]
|align=right|8 073
|Enseignement, Crèchen, Schoulfoyeren
|}
44 863 Wieler waren ageschriwwen<ref>{{Citation|url=https://www.rtl.lu/news/gemengewalen|titel=RTL - Gemengewalen|bezochtdatum=06.07.2023|werk=RTL|Sprooch=lb}}</ref>

===Buergermeeschteren===
{{Méi Info 1|Lëscht vun de Buergermeeschtere vun der Stad Lëtzebuerg}}

=== Haaptstad vum Land ===
Als Haaptstad vum Land hunn och all konstitutionell Organer a vill staatlech Administratiounen do hire Sëtz: d'[[Chamber]], de [[Staatsrot]], de [[Groussherzog vu Lëtzebuerg|Groussherzog]] ([[Groussherzogleche Palais]]), d'[[Regierung]] an déi verschidde Ministèren, d'Justizorganer (an der [[Cité judiciaire]]).

=== Wopen ===
{|class = wikitable
|align="center"|[[Fichier:Blason ville lu Luxembourg-ville.svg|100px]]
| Beschreiwung am Originaltext:<br>
''d'argent à cinq burelles d'azur au lion de gueules couronné d'or brochant, l'écu timbré d'une couronne d'or.''
|}

== Bevëlkerung ==
===Entwécklung vun der Awunnerzuel===
<timeline>
Colors=
 id:lightgrey value:gray(0.8)
 id:darkgrey value:gray(0.6)
 id:bar value:rgb(0.9,0.35,0.25)

ImageSize = width:520 height:300
PlotArea = left:50 bottom:20 top:20 right:30
DateFormat = x.y
Period = from:0 till:130000
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = justify
ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:20000 start:0
ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:5000 start:0
BackgroundColors = canvas:white

BarData=
 bar:1821 text:1821
 bar:1871 text:1871
 bar:1910 text:1910
 bar:1922 text:1922
 bar:1935 text:1935
 bar:1947 text:1947
 bar:1960 text:1960
 bar:1970 text:1970
 bar:1981 text:1981
 bar:1991 text:1991
 bar:2001 text:2001
 bar:2011 text:2011
 bar:2021 text:2021
PlotData=
 color:bar width:20 align:left
 bar:1821 from:0 till:15091
 bar:1871 from:0 till:26303
 bar:1910 from:0 till:45169
 bar:1922 from:0 till:46530
 bar:1935 from:0 till:57822
 bar:1947 from:0 till:61996
 bar:1960 from:0 till:71653
 bar:1970 from:0 till:76159
 bar:1981 from:0 till:78912
 bar:1991 from:0 till:75833
 bar:2001 from:0 till:76688
 bar:2011 from:0 till:94034
 bar:2021 from:0 till:124509

PlotData=
 bar:1821 at: 15091 fontsize:S text:15.091 shift:(-17,5)
 bar:1871 at: 26303 fontsize:S text:26.303 shift:(-17,5)
 bar:1910 at: 45169 fontsize:S text:45.169 shift:(-17,5)
 bar:1922 at: 46530 fontsize:S text:46.530 shift:(-17,5)
 bar:1935 at: 57822 fontsize:S text:57.822 shift:(-17,5)
 bar:1947 at: 61996 fontsize:S text:61.996 shift:(-17,5)
 bar:1960 at: 71653 fontsize:S text:71.653 shift:(-17,5)
 bar:1970 at: 76159 fontsize:S text:76.159 shift:(-17,5)
 bar:1981 at: 78912 fontsize:S text:78.912 shift:(-17,5)
 bar:1991 at: 75833 fontsize:S text:75.833 shift:(-17,5)
 bar:2001 at: 76688 fontsize:S text:76.688 shift:(-17,5)
 bar:2011 at: 94034 fontsize:S text:94.034 shift:(-17,5)
 bar:2021 at: 124509 fontsize:S text:124.509 shift:(-17,5)
</timeline>
{{Statec Awunner}}

Zanter 2012 ass d'Stad Lëtzebuerg eng Groussstad, well si vun do u méi wéi 100.000 Awunner huet.<ref name=grossstadt/> Enn 2016 waren 114.090 Leit an der Stad ageschriwwen, dovun 80.788 Net-Lëtzebuerger. Dat si 70,81% vun der Populatioun.<ref name=PopStat14>''[https://web.archive.org/web/20170629112738/http://vdl.lu/vdl_multimedia/Publications/La+ville/Etat+de+la+population+2016.pdf Statistiques sur la Ville de Luxembourg - État de la population 2016]'' (gekuckt den 21. Februar 2017)</ref> Vun den 163 Nationalitéiten, déi an der Bevëlkerung vertruede waren, koumen 105.216 (92,77%) Awunner aus [[Europa (Kontinent)|Europa]]. 4.113 (3,28 %) vun den Awunner waren aus [[Asien]], 2.457 (2,06%) aus [[Amerika (Kontinent)|Amerika]], 2.111 (1,75%) aus [[Afrika]] an 102 (0,09%) aus [[Ozeanien]]. Fir 54 Awunner (0,04%) war hir Nationalitéit onbestëmmt a 37 Persounen (0,01%) waren Apatriden<ref name=PopStat14/>.

Zum selwechten Zäitpunkt war déi männlech Populatioun (58.398 also 51,19%) liicht an der Iwwerzuel par Rapport zu de Fraen (55.692 deemno 48,81%).

2016 sinn an der Stad Lëtzebuerg 1.258 Kanner gebuer ginn (321 Lëtzebuerger an 937 Auslänner) an am selwechte Joer si 570 Leit gestuerwen (419 Lëtzebuerger an 151 Auslänner)<ref name="PopStat14" />.

==== Awunner vun der Stad Lëtzebuerg no Nationalitéit<ref name="PopStat14" /> ====
{| class="wikitable"
! Rang !! Nationalitéit !! Awunner
!Prozent
! Rang !! Nationalitéit !! Awunner
!Prozent
|-
| 1 || {{LUX}} || 33.302
|29,19
| 10 || {{GRC}}|| 1.651
|1,45
|-
| 2 || {{FRA}} || 19.581
|17,16
| 11 || {{POL}} || 1.496
|1,31
|-
| 3 || {{PRT}} || 13.024
|11,42
| 12 || {{USA}} || 1.119
|0,98
|-
| 4 || {{ITA}} || 7.821
|6,86
| 13 || {{CHN}} || 1.035 
|0,91
|-
| 5 || {{BEL}} || 4.617
|4,05
| 14 || {{SWE}} || 998
|0,87
|-
| 6 || {{DEU}} || 3.925
|3,44
| 15 || {{NLD}} || 919
|0,81
|-
| 7 || {{ESP}} || 3.317
|2,91
| 16 || {{IND}} || 872
|0,76
|-
| 8 || {{GBR}} || 2.248
|1,97
| || Aner Nationalitéiten || 16.339
| 14,32
|-
| 9 || {{ROU}} || 1.826
|1,60
| || Total || '''114.090'''
|
|}
''Stand: Dez. 2016.''

====Awunner vun der Stad Lëtzebuerg no Quartier<ref name="PopStat14" /> ====
{| class="wikitable"
!Quartier
!Total
!% Lëtz.<ref name=":0">Lëtzebuerger</ref>
!% Ausl.<ref name=":1">Auslänner</ref>
!Quartier
!Total
!% Lëtz.<ref name=":0" />
!% Ausl.<ref name=":1" />
|-
|[[Beggen]]
|3.455
|29,51%
|70,49%
|
|
|
|
|-
|[[Belair]]
|11.285
|29,83%
|70,17%
|[[Lampertsbierg]]
|10.407
|25,00%
|75,00%
|-
|[[Bouneweg-Nord/Verluerekascht]]
|4.172
|27,83%
|72,17%
|[[Märel (Stad Lëtzebuerg)|Märel]]
|5.381
|27,06%
|72,94%
|-
|[[Bouneweg-Süd]]
|12.429
|33,29%
|66,71%
|[[Millebaach (Stad Lëtzebuerg)|Millebaach]]
|1.788
|31,49%
|68,51%
|-
|[[Clausen]]
|980
|24,80%
|75,20%
|[[Neiduerf/Weimeschhaff]]
|5.940
|24,41%
|75,59%
|-
|[[Dummeldeng]]
|2.558
|29,12%
|70,88%
|[[Pafendall]]
|1.252
|39,38%
|60,62%
|-
|[[Eech (Stad Lëtzebuerg)|Eech]]
|2.735
|26,07%
|73,93%
|[[Polvermillen]]
|344
|32,56%
|67,44%
|-
|[[Gaasperech]]
|5.699
|36,43%
|63,57%
|[[Rollengergronn|Rollengergonn/Belair-Nord]]
|4.301
|26,76%
|73,24%
|-
|[[Garer Quartier (Stad Lëtzebuerg)|Gare]]
|10.330
|15,61%
|84,39%
|[[Uewerstad]]
|3.517
|32,73%
|67,27%
|-
|[[Gronn (Stad Lëtzebuerg)|Gronn]]
|969
|40,56%
|59,44%
|[[Weimeschkierch]]
|2.288
|27,01%
|72,99%
|-
|[[Hamm (Stad Lëtzebuerg)|Hamm]]
|1.445
|44,91%
|55,09%
|[[Zéisseng]]
|4.168
|37,55%
|62,45%
|-
|[[Hollerech]]
|6.886
|24,55%
|75,45%
|[[Zens (Stad Lëtzebuerg)|Zens]]
|6.262
|50,72%
|49,28%
|-
|[[Kierchbierg]]
|5.499
|21,13%
|78,87%
|'''Total'''
|'''114.090'''
|'''29,19%'''
|'''70,81%'''
|}
''Stand: Dez. 2016.''

== Ekonomie ==
D'Ekonomie vun der Stad Lëtzebuerg berout virun allem op de [[Service]]r. Eng besonnesch Roll spillt se als international Finanzplaz: Iwwer 150 [[Bank]]en a soss Finanzinstituter sinn do aktiv.

{{Méi Info 1|Finanzplaz Lëtzebuerg}}

Zu deene bekanntsten international aktive Firme mat Sëtz an der Stad Lëtzebuerg zielen [[Arcelor Mittal]] an d'[[RTL Group]]. Och den Handel spillt eng wichteg Roll.

De [[Sekundärsecteur]] do dergéint ass, nodeem d'[[Luxlait]] hir Molkerei [[2009]] geplënnert, [[Villeroy & Boch]] seng Fabrick [[2010]] zougemaach, an [[Heintz Van Landewyck]] 2017 seng Fabrick an d'[[Nordstad]] geplënnert hat, kaum nach vertrueden. Wat de [[Primärsecteur]] betrëfft: 2012 gouf et nach een eenzege landwirtschaftleche Betrib an der Stad, an zwar zu Märel.<ref>Elisabeth Boesen: [http://www.onsstad.lu/uploads/media/ons_stad_99-2012_44-47.pdf "Es gibt noch Bauern in der Stadt."] ''[[ons stad]]'' 99, 2012, S.44-47.</ref>

== Verkéier ==
Als Haaptstad a gréisst Stad am Land huet d'Stad Lëtzebuerg och verkéierstechnesch eng zentral Roll.

[[File:Luxembourg City railway station 2022-12 ---9.jpg|thumb|320px|D'N3 viru der Stater Gare, mat der Tramslinn T1]]
=== Loftverkéier ===
De [[Fluchhafe Lëtzebuerg]] läit um [[Findel]], an der Gemeng [[Sandweiler]], 6&nbsp;km vun der Stad ewech. Als internationale Fluchhafe bestinn direkt Linne mat diversen europäesche Stied.

=== Stroosseverkéier ===
8 Nationalstroosse gi stralefërmeg vun der Stad aus fort: d'[[Nationalstrooss 1|N1]], d'[[Nationalstrooss 2|N2]], d'[[Nationalstrooss 3|N3]], d'[[Nationalstrooss 4|N4]], d'[[Nationalstrooss 5|N5]], d'[[Nationalstrooss 6|N6]], d'[[Nationalstrooss 7|N7]] an d'[[Nationalstrooss 11|N11]]. D'Autobunnen [[Autobunn A1 (Lëtzebuerg)|A1]], [[Autobunn A3 (Lëtzebuerg)|A3]], [[Autobunn A4 (Lëtzebuerg)|A4]] an [[Autobunn A6 (Lëtzebuerg)|A6]] féieren an d'Stad, respektiv sinn Deel vum Contournement vun der Stad. Si sinn, ausser der A4, un d'Autobunnsnetz vun den 3 Nopeschlänner ugebonnen.

=== Ëffentlechen Transport ===
==== Eisebunn ====
An der [[Gare Lëtzebuerg|Stater Gare]] lafe verschidden Eisebunnslinnen zesummen:
* [[Eisebunnsstreck Lëtzebuerg-Ëlwen|Lëtzebuerg - Ettelbréck - (belsch Grenz) - Gouvy]] - Léck
* [[Eisebunnsstreck Lëtzebuerg-Beetebuerg Grenz|Lëtzebuerg – Beetebuerg – (franséisch Grenz)]] – Diddenuewen – Metz
* [[CFL-Linn 5|Lëtzebuerg – Klengbetten – (belsch Grenz)]] – Arel – Bréissel
* [[Eisebunnsstreck Péiteng-Lëtzebuerg|Lëtzebuerg – Péiteng]] – Rodange – (belsch/franséisch Grenz)
* [[Eisebunnsstreck Lëtzebuerg-Waasserbëlleg|Lëtzebuerg – Waasserbëlleg]] – (däitsch Grenz) – Tréier

Iwwer déi Linnen huet d'Stater Gare Uschloss un d'Linn 35 vum däitschen [[InterCity]]-Netz, déi vun [[Tréier]] bis an den Hafe vun [[Norddeich]] an [[Ostfriesland]] féiert, un d'[[TGV]]-Netz vun der franséischer SNCF mat enger direkter Verbindung op Paräis, op Léck mat dem [[InterRegio m]], op [[Gare Bruxelles-Midi|Bruxelles-Midi]] mam dem [[InterCity J]], op [[Nanzeg]] mat de [[Regionalexpress]]e vum [[TER]] Loutrengen, an op [[Nice]] respektiv Portbou iwwer den [[Lunéa]]reseau.

Ausser der Haaptgare gëtt et nach e puer méi kleng Garen um Stater Territoire: [[Gare Hollerech|déi vun Hollerech]], [[Gare Dummeldeng|Dummeldeng]] an [[Gare Zens-Hamm|Zens-Hamm]], an zanter Enn 2017, déi vum [[Gare Kierchbierg-Pafendall|Kierchbierg-Pafendall]].

Pläng fir eng grouss nei [[Gare Zéisseng|Gare bei Zéisseng]] koumen an den 2000er Joren op; zanter der zweeter Hallschecht vun den 2010er Joren ass dovun awer näischt méi ze héieren.

==== Bussen ====
D'Stad Lëtzebuerg bedreift, mat hirer Gesellschaft [[Autobus de la Ville de Luxembourg]], en eegent Busnetz, bei deem eng 150 [[Autobus|Bussen]] op 32 Linnen déi verschidde Quartieren ofdecken. Ausserdeem fuere ronn 120 Linne vum [[Régime général des transports routiers|RGTR]] d'Stad Lëtzebuerg un.

==== Tram ====
Bis 1964 [[Fréiere Stater Tram|gouf et en Tram]] an der Stad. Wéinst dem ëmmer méi héijen Autosverkéier gouf et zanter den 1990er Jore Pläng, en nees anzeféieren. Deen éischte Projet, "BTB" genannt, deen Trams- an Zuchreseau hätt sollen uneneen uschléissen, fir sou e méi grousst Anzuchsgebitt ofzedecken<ref>D'[[LuxTraffic]]-Etüd gouf am November 1994 virgestallt, vgl.[https://web.archive.org/web/20120106151705/http://www.forum.lu/pdf/artikel/3619_166_Pauly.pdf Michel Pauly: "Wann kommt BahnHybrid?"] ''forum'' Nr. 166/Mäerz 1996, S.27-30.</ref> ass wéinst dem Widderstand vun der Stater DP uganks 2000 op Äis geluecht ginn.

An de Joren duerno gouf un enger méi klenger Léisung laboréiert, déi d'Gare mam Kierchbierg soll verbannen. Am Juni 2012 huet d'Chamber dësem Projet zougestëmmt, deen zu 2/3 vum Staat an 1/3 vun der Stad finanzéiert soll ginn. Am Dezember 2017 gouf dat éischt Deelstéck vun der [[Luxtram-Linn T1|neier Tramslinn]], provisoresch vun der [[Luxexpo]] bis bei d'[[Rout Bréck]], a Betrib geholl. Zanterhier gouf se Stéck fir Stéck weider ausgebaut, bis uganks 2025 den definitiven Tracé, vum [[Fluchhafe Findel]] bis bei de [[Stadion vu Lëtzebuerg|Stadion]], fäerdeg ass. 2024 goufen d'Pläng fir eng zweet Linn gesetzlech op de Wee bruecht.

{{Méi Info 1|Stater Tram}}

==== Vëloslocatiounssystem ====
Zanter dem Mäerz 2008 gëtt et e [[Vëlo]]-Locatiounssystem, [[Vel'oH!]] genannt, dee vun enger privater Firma ënner Konzessioun bedriwwe gëtt, a bei deem een op enger 125 verschiddene Plazen e Vëlo ausléinen an op enger anerer nees ofstelle kann.

== Konscht a Kultur ==
[[Fichier:1997-2005 Luxembourg Philharmonie 02.jpg|thumb|320px|D'Philharmonie]]
An der Stad Lëtzebuerg gëtt et eng sëllege Muséeën an Ausstellungen: Der Stad ënnerstallt sinn d'[[Villa Vauban]] an de [[Geschichtsmusée vun der Stad Lëtzebuerg]]. Staatlech Muséeën um Territoire vun der Stad sinn  den [[Nationalmusée fir Naturgeschicht]], de [[Musée d'Art Moderne Grand-Duc Jean|MUDAM]], den [[Nationalmusée um Fëschmaart]] an de [[Musée Dräi Eechelen - forteresse, histoire, identités|Festungsmusée]]. Déi zwee leschtgenannt gehéieren zum  [[Nationalmusée fir Archeologie, Geschicht a Konscht]]. Z'ernimme sief och nach d'Galerie [[Am Tunnel]], déi vun der [[Spuerkeess]] bedriwwe gëtt an de [[Casino Luxembourg|Biergercasino]]. 2016 huet de [[Regierungsrot]] gréng Luucht ginn, fir am Gebai vum Alen Atheneum, wou bis Hierscht 2018 d'[[Lëtzebuerger Nationalbibliothéik|Nationalbibliothéik]] dra war, e Musée fir modern Konscht vu Lëtzebuerg z'amenagéieren.

D'Stad Lëtzebuerg bedreift zwéi Theatersäll: de [[Groussen Theater vun der Stad Lëtzebuerg]] an de [[Kapuzinertheater]]. Weider Theaterensembelen, déi jeeweils eege Säll an der Stad hunn, sinn de [[Kasemattentheater]], den [[Théâtre du Centaure]], den [[Théâtre national du Luxembourg]] an den [[TOL]].

Zu de Concertssäll um Territoire vun der Stad Lëtzebuerg zielen d'[[Philharmonie Lëtzebuerg|Philharmonie]], de [[Conservatoire vun der Stad Lëtzebuerg]] an [[Den Atelier]].

Vill Kinoen an der Stad hunn an deene leschte Joerzéngten [[Lëscht vun de Lëtzebuerger Kinoen#L.C3.ABtzebuerg 2|zougemaach]], haut gëtt et nach den "Artplex" [[Utopia (Kino)|Utopia]] um Lampertsbierg an de [[Multiplex-Kino|Multiplex]] [[Kinepolis Luxembourg|Kinepolis]] um [[Kierchbierg]], déi allebéid vum [[Kinepolis Group]] bedriwwe ginn, an d'[[Cinemathéik vun der Stad Lëtzebuerg]], déi der Stad ënnersteet.

Zu de weidere Kulturariichtungen an der Stad ze ziele sinn d'[[BNL|Nationalbibliothéik]] an [[Lëtzebuerger Nationalarchiven|Nationalarchiv]], zwou staatlech Institutiounen, an och d'[[Archiv vun der Stad Lëtzebuerg|Archiv]], d'[[Bibliothéik vun der Stad Lëtzebuerg|Bibliothéik]] an d'[[Fotothéik vun der Stad Lëtzebuerg]], souwéi eng Rëtsch privat Galerien, net ze vergiesse Gebaier wéi d'[[Coque]], de Kulturzentrum [[Neimënster]], den [[Espace culturel Cité]] oder de [[Carré Rotondes]], wou reegelméisseg kulturell Evenementer opgefouert ginn.

== Interkommunal Syndikater ==
D'Gemeng Lëtzebuerg ass Member vu follgenden [[Interkommunal Syndikater zu Lëtzebuerg|interkommunale Syndikater]]:
* [[SEBES]]
* [[SICEC]]
* [[SIDOR]]
* [[SYVICOL]]
==Auszeechungen==
*[[File:Legion Honneur Chevalier ribbon.svg|60px]] [[Légion d'honneur]] (18. Juni 1957)
*[[File:Medaille de la Reconnaissance Francaise Bronze ribbon.svg|60px]] [[Médaille de la Reconnaissance française]] (1920, Dekreet vum 19. Juli)

== Kuckeswäertes ==
[[Fichier:Cercle-Municipal-Luxembourg.JPG|320px|thumb|De Cercle op der Plëss]]
[[Fichier:Luxembourg Adolphe Bridge over Petrusse valley.jpg|thumb|320px|D'Nei Bréck iwwer de Péitrussdall]]
{{Div col}}
* D'[[Alstad (Stad Lëtzebuerg)|Alstad]] mat de Reschter vun der Festung ([[Weltierwen|Weltkulturierwen]])
* D'[[Kathedral Notre-Dame vu Lëtzebuerg|Kathedral Notre-Dame]]
* D'[[Gräinskapell]]
* De [[Groussherzogleche Palais]]
* D'[[Chamber]]
* De [[Péitruss]]dall
* De Quartier [[Gronn (Stad Lëtzebuerg)|Gronn]]
* De [[Kierchbierg]]
* De [[Bockfiels]]
* D'[[Dräi Eechelen]], mam [[Mudam]] a mam [[Musée Dräi Eechelen - forteresse, histoire, identités|Festungsmusée]]
* De [[Fëschmaart (Stad Lëtzebuerg)|Fëschmaart]]
* D'[[Gare (Stad Lëtzebuerg)|Gare]]
* D'[[Gëlle Fra]]
* D'[[Groussgaass (Stad Lëtzebuerg)]]
* D'[[Corniche]]
* D'[[Kasematten]]
* Den [[Tunnel ënner der Stad Lëtzebuerg|Tunnel ënner der Stad]]
* D'[[Rumm-Befestegungen|Rumm]]
* D'[[Spueneschen Tiermchen|Spuenesch Tiermercher]]
* D'[[Abtei Neimënster|Neimënster-Abtei]] mat der [[Kierch Abtei Neimënster|Gehaanskierch]]
* De [[Knuedler]]
* D'[[Plëss d'Arem]] mam [[Cercle (Gebai Stad Lëtzebuerg)|Cercle]]
* D'[[Adolphe-Bréck]]
* D'[[Clairefontaine-Plaz]] mam Monument fir d'Groussherzogin [[Charlotte vu Lëtzebuerg|Charlotte]]
* D'[[Méchelskierch (Stad Lëtzebuerg)|Méchelskierch]]
* D'[[Rout Bréck]]
* De [[Kanounenhiwwel]] mam [[Monument vun der nationaler Solidaritéit]]
* D'Graf vum "[[Hauptmann von Köpenick]]" um [[Nikloskierfecht]].
{{div col end}}
=== Bemierkenswäert Beem===
{{Div col|cols=3}}
* [[Buch am Péitrussdall, Bastioun Beck|Buch am Péitrussdall]]
* [[Bluttbuch bei der Méchelskierch]]
* [[Käschtebam um Square Robert-Brasseur zu Lëtzebuerg]]
* [[Bam vum Prënz Jean]]
* [[Nëssert am Konviktsgaart zu Lëtzebuerg|Nëssert am Konviktsgaart]]
* [[Hobuch op der Kinnekswiss zu Lëtzebuerg|Hobuch op der Kinnekswiss]]
* [[Sequoiaen am Amaliepark]]
{{Div col end}}

== Literatur ==
* [[Michel Pauly]], 2012: "[https://onsstad.vdl.lu/fileadmin/uploads/media/ons_stad_99-2012_4-9.pdf Von Weimerskirch nach Luxemburg: Die topographische Entwicklung der Stadt Luxemburg im Mittelalter.]" In: ''[[ons stad]]'' 99, 2012, S. 4-9. [Baséiert op: Michel Pauly: "Die topographische Entwicklung der Stadt Luxemburg von den Anfängen bis zum Beginn des 16. Jahrhunderts", in: Leben im Mittelalter: Luxemburg, Metz und Trier. Studien zur mittelalterlichen Stadtgeschichte und -archäologie (Publ. scientifiques du Musée d'Histoire de la Ville de Luxembourg, t. II), Luxemburg 1998, S. 7-31, wou och weider Literaturreferenze sinn. Net ze vergiessen eng méi fréi Publicatioun déi zäitlech méi enk gezunn ass an déi eenzel Hypothesen diskutéiert: Michel Pauly a Michel Margue, 1987: "[https://persist.lu/ark:70795/s5ksr5srq/pages/7/articles/DTL903 Saint-Michel et le premier siècle de la ville de Luxembourg]", in: Hémecht, 1987, Heft 1, S. 5-83.]
* [[Friedrich Wilhelm Engelhardt|Engelhardt, Friedrich Wilhelm]], 1850. ''Geschichte der Stadt und Festung Luxemburg: seit ihrer ersten Entstehung bis auf unsere Tage, mit besonderer Rücksicht auf die kriegsgeschichtlichen Ereignisse, nebst Plan der Stadt und statistischer Einleitung''
* [[Sonja Kmec]], 2008. Gibraltar des Nordens. In: ''Lieux de mémoire au Luxembourg. Erinnerungsorte in Luxemburg''. 2. Editioun, S. 267-272. S. Kmec, B. Majerus, M. Margue, P. Peporte, éditeurs. éditions saint-paul, Lëtzebuerg. ISBN 978-2-87963-705-1.
* [[Guy Thewes]], 2008. La silhouette de la ville. In: ''Lieux de mémoire au Luxembourg. Erinnerungsorte in Luxemburg''. 2. Editioun, S. 253-258. S. Kmec, B. Majerus, M. Margue, P. Peporte, éditeurs. éditions saint-paul, Lëtzebuerg. ISBN 978-2-87963-705-1.

== Fotoalbum vun der Stad Lëtzebuerg ==
<gallery>
Fichier:Luxembourg Fortress from Adolphe Bridge 01.jpg|D'Péitrussdall an d'Bastioun Beck mat der Gëlle Fra... am Wanter
Fichier:Luxembourg Fortress from Adolphe Bridge 02 c67.jpg|... an am Fréijoer
Fichier:Hotel de la Chambre des deputes in Luxembourg City 03.jpg| D'Chamber
Fichier:Luxembourg Grand Ducal Palace 01.jpg| De Palais
Fichier:Luxembourg Grund from Verlorenkost 01.jpg| De Gronn
Fichier:Place Clairefontaine Luxembourg 01.jpg| D'Clairefontaines-Plaz
Fichier:ParäiPla.JPG|D'Paräisserplaz am Garer Quartier
Fichier:Luxembourg Pfaffenthal Kirchberg 01.jpg| De Pafendall an de Kierchbierg
</gallery>

{{Portal|Stad Lëtzebuerg}}

== Kuckt och ==
* [[ons stad]], e Périodique iwwer d'Stad Lëtzebuerg
* [[Lëscht vun den nationale Monumenter an der Gemeng Lëtzebuerg]]
* [[Lëscht vun de Lëtzebuerger Gemengen]]
* [[Lëscht vun de Lëtzebuerger Stied]]
* [[Entwécklung vun der Gemengenzuel zu Lëtzebuerg]]
* [[Lëtzebuerg|Aner Bedeitunge vum Wuert ''Lëtzebuerg'']]

== Um Spaweck ==
{{Commonscat|Luxembourg City|Lëtzebuerg (Stad)}}

* Promotiounsfilm [https://www.youtube.com/watch?v=FOFZH12ASQ8 City of Luxembourg: its Old Quarters and Fortifications - implementing the HUL recommendation], YouTube

* [http://www.luxembourg-ville.lu Offiziell Säit vun der Stad Lëtzebuerg]
* [http://www.syvicol.lu/annuaires-des-communes-et-des-syndicats/annuaire-des-communes/fiche/luxembourg/luxembourg D'Gemeng Lëtzebuerg op der Websäit vum Syvicol]
* [https://web.archive.org/web/20110412164336/http://www.vdl.lu/Explorez+la+ville/Les+24+quartiers+de+la+Ville.html ''Les 24 quartiers de la Ville''] (14 gi gewisen)

{{Navigatioun Haaptstied an Europa}}
{{Navigatioun Gemengen am Kanton Lëtzebuerg}}

{{Referenzen}}

{{DEFAULTSORT:Letzebuerg}}
[[Kategorie:Stad Lëtzebuerg| ]]
[[Kategorie:Universitéitsstied]]
[[Kategorie:Gemengen zu Lëtzebuerg]]
[[Kategorie:Stied zu Lëtzebuerg]]
[[Kategorie:Weltkulturierwen an Europa]]
[[Kategorie:Uertschaften, déi d'Légion d'honneur kruten]]
[[Kategorie:Etappestied vum Tour de France]]
[[Kategorie:Fondation du Mérite Européen]]
[[Kategorie:Universitéitsstied zu Lëtzebuerg]]