Gamma-Doradus-Stär

Gamma-Doradus-Stären oder och Gamma-Doradus-Verännerlecher si pulsatiounsverännerlech Stären, déi duerch netradial Pulsatiounen op der Uewberfläch an hirer Liichtkraaft variéieren. Sou Stäre sinn typescherweis jonk, leien op der Haaptrei an hunn e Spektraltyp vun tëscht F0 an F2. Charakteristesch Amplitudë vun den Hellegkeetsschwankunge leie bei bis zu 0,1 Magnitude mat Perioden tëscht 0,4 an 3 Deeg.

De Prototyp Gamma Doradus gouf 1963 als verännerleche Stär identifizéiert an huet laang als Verännerlechen ouni Grond gezielt. Datt netradial Schwéngungen d'Ursaach vum Liichtwiessel sinn, berout um Ausschloss vun allen anere bekannte Mechanismen.

Déi absolut Hellegkeete vu Gamma-Doradus-Stäre leien tëscht +3,1 a +1,9 mag, wat der 5- bis 15-facher Sonneliichtkraaft entsprécht. Déi effektiv Temperatur läit am Beräich tëscht 6950 an 7350 K, de Radius tëscht 1,43 an 2,36 Sonneradien an d'Mass tëscht 1,51 an 1,84 Sonnemassen. Déi obsevéiert Radialvitesse sinn onbedeitend a leien tëscht 1 a 4 km/s.

All Gamma-Doradus-Verännerlecher leien op oder liicht iwwer der Haaptrei knapps baussenzeg oder um bloe Rand vun der Instabilitéitssträif. Mam schmuele Band vu Parametere gëlle si als déi homogeenst Grupp ënner de verännerleche Stären. An hirer Positioun am Hertzsprung-Russell-Diagramm iwwerlagere sech d'Gamma-Doradus-Verännerlecher an d'Delta-Scuti-Stären deelweis. En ettlech Stäre kéinte souwuel als Delta-Scuti-Stär wéi och als Gamma-Doradus-Stär klassifizéiert ginn (Hybrid Pulsatoren), well si Perioden an der Gréisstenuerdnung vun Deeg hunn, déi charakteristesch fir Gamma-Doradus-Stäre sinn, a kuerzperiodesch Schwéngunge mat Zäite vu Minutte bis Stonnen, déi typesch fir Delta-Scuti-Stäre sinn.

D'Grupp vun den entdeckte Gamma-Doradus-Verännerlecher ass relativ kleng, an all bekannt Membere gehéieren zu der jonker Scheiwepopulatioun. No enger theoreetescher Aarbecht kann et sech bei Gamma-Doradus-Stären entweeder ëm Haaptreie-Stären handelen oder ëm grad gebuere Stären, déi d'Gamma-Doradus-Instabilitéitssträif duerchkräizen. Dës béid Aarten ënnerscheede sech an hirer Mass an an der Déift vun der baussenzeger Konvektiounsschicht. Déi Ënnerscheeder sollte sech am Frequenzspektrum nidderschloen, sou datt eng Altersbestëmmung mat Hëllef vun der Asteroseismologie méiglech ass.

Lëscht

Numm	Stärebild	Entdeckung	Hellegkeets maximum (m_V)	Hellegkeets minimum (m_V)	Zäitraum Deeg	Spektralklass	Kommentar
HD 8801 A (V529 And)	Andromeda	Henry & Fekel (2005)	6^m.48 (Hipparcos)	6^m.51 (Hipparcos)	0.40331	A7Vm	Éischt hybrid Gamma Doradus / Delta Scuti-Variabel entdeckt
V872 Ara	Ara	Aerts et al. (1998)	6^m.37 (Hipparcos)	6^m.39 (Hipparcos)	0.4266	A9V
9 Aur A	Auriga	Krisciunas (1993)	4^m.93	5^m.50	1.2582	F2V
17 CVn	Canes Venatici	Henry et al. (2011)	5^m.91		0.8862	F0:V	Binär Spektroskopie; onkloer, wéi eng Komponent variabel ass
HD 108100 (DD CVn)	Canes Venatici	Breger et al. (1996)	7^m.15		0.7541	F2V
V350 CMa A	Canis Major	Eyer & Aerts (2000)	6^m.18	6^m.27	0.7750 10.959	F2V	Huet zwou verschidde Perioden
V1026 Cen	Centaurus	Aerts et al. (1998)	9^m.33 (Hipparcos)	9^m.38 (Hipparcos)	1.1857	A3:m
HD 17163	Cetus	Henry et al. (2011)	6^m.04		0.42351	F1V
HD 14940	Cetus	Aerts et al. (1998)	6^m.74	6^m.77	0.5004	F0IV/V
43 Cyg	Cygnus	Henry et al. (2005)	5^m.75 (Hipparcos)	5^m.84 (Hipparcos)	0.79955	F0V
γ Dor	Dorado	Krisciunas (1993)	4^m.23	4^m.27	0.7570	F1V	Ee vun den éischte Stären, dee klassifizéiert gouf
8 Dra	Draco	Aerts et al. (1998)	5^m.26 (Hipparcos)	5^m.34 (Hipparcos)	0.42450	F1VmA7(n)
DI Gru	Grus	Aerts et al. (1998)	8^m.68	8^m.76	0.8668	F3IV
V1325 Her	Hercules	Kaye et al. (1998)	6^m.38		0.4210	F0V
80 Leo	Leo	Henry & Fekel (2002)	6^m.34	6^m.37	0.45286	F3IV
HD 40745 (AC Lep)	Lepus	Aerts et al. (1998)	6^m.28 (Hipparcos)	6^m.30 (Hipparcos)	0.82427	F2IV
HD 69682	Lynx	Henry et al. (2011)	6^m.50		0.53189	A9V
DO Lyn	Lynx	Kaye et al. (1999)	7^m.17		0.62447	F0V
HD 50747	Monoceros	Dolez et al. (2009)	5^m.45		4.865 0.956	A4IV	Dräifache Stär; onbekannt wéi eng Komponent variabel ass
HD 49434	Monoceros	Bruntt et al. (2002)	5^m.75		0.57644	F1V	Hybrid-Gamma-Doradus / Delta-Scuti-Variabel
HD 41547 A	Monoceros	Henry et al. (2007)	5^m.87		0.81123	F4V
α Oph	Ophiuchus	Monnier et al. (2010)	2^m08		0.5850	A5IV	Hybrid-Gamma-Doradus / Delta-Scuti-Variabel
73 Oph A	Ophiuchus	Fekel & Henry (2003)	6^m.11 (B)		0.61439	F0V+G1V
HD 164615 (V2118 Oph)	Ophiuchus	Mantegazza et al. (1994)	7^m.02	7^m.09	0.8117	F2IV	Ee vun den éischten agestufte Stären
V2502 Oph	Ophiuchus	Aerts et al. (1998)	6^m.57	6^m.67	1.307	F2V
HD 38309 Aa	Orion	Henry et al. (2011)	6^m.09		0.37703	F0III:n
NZ Peg	Pegasus	Henry et al. (2001)	5^m.83 (Hipparcos)	5^m86 (Hipparcos)	0.41113	F2V
HR 8799 (V342 Peg)	Pegasus	Rodriguez & Zerbi (1995)	6^m00 (Hipparcos)	6^m.06 (Hipparcos)	0.5053	A5V	Lambda-Boötis-Stär an Vega-änleche Stär
V372 Peg	Pegasus	Kaye et al. (1998)	6^m.53 (B)		2.594821	F3V
39 Peg	Pegasus	Henry et al. (2005)	6^m.43	6^m.53	0.75574	F1V
HD 224638 (BT Psc)	Pisces	Krisciunas (1993)	7^m.8 (B)		1.2323	F0V	Ee vun den éischte Stären, dee klassifizéiert gouf
HD 224945 (BU Psc)	Pisces	Mantegazza et al. (1994)	6^m.93		0.5432	A9V	Ee vun den éischte Stären, dee klassifizéiert gouf
QW Pup	Puppis	Poretti et al. (1997)	4^m.47	4^m.50	0.9584	F0IV/V
ι TrA A	Puppis	Aerts et al. (1998)	5^m.30 (Hipparcos)	5^m.42 (Hipparcos)	1.4556	F4IV
EE Tuc	Tucana	Aerts et al. (1998)	6^m.72 (Hipparcos)	6^m.82 (Hipparcos)	0.6935	F2IV
V349 Tel	Telescopium	Aerts et al. (1998)	7^m.60 (Hipparcos)	7^m.73 (Hipparcos)	0.6953	F0V
KO UMa	Ursa Major	Kaye et al. (1999)	7^m.18		0.7691	F2V
UY UMi	Ursa Minor	Aerts et al. (1998)	6^m.30 (Hipparcos)	6^m.38 (Hipparcos)	0.7237	F2V
VX UMi	Ursa Minor	Henry et al. (2001)	6^m.48 (B)		0.34510	A9V