Sozialwalen

D'Sozialwalen zu Lëtzebuerg bestinn engersäits aus de Wale bei deem d'Salariat hir Vertrieder an de Beruffschambere wielt an anerersäits aus den Delegatiounswalen an de Betriber mat méi wéi 15 Leit.

Wale fir d'Beruffschamberen

Jiddereen deen zu Lëtzebuerg schafft oder pensionéiert ass an deen an d'Zoustännegkeet vun enger vun de Beruffschambere fält, ass zwangsleefeg Member vun dëser Chamber. D'Zesummesetzung vun de Beruffschambere gëtt all fënnef Joer duerch Wale bannent all de Beruffsgruppe bestëmmt, fir déi déi eenzel Kummeren zoustänneg sinn. All Member, ob Lëtzebuerger oder Auslänner, kann en aktiivt a passiivt Walrecht ausüben.

D'Vertrieder vun der Salariatskummer gi vun de Salariéen an de Pensionären aus dem Privatsecteur gewielt. Zu de Wieler gehéieren och z. B. déi Auslänner déi zu Lëtzebuerg schaffen, d'Léierbouwen a -meedercher grad ewéi d'Personal vun der CFL.

Fir Staatsbeamtekummer ginn d'Vertrieder vum Personal aus dem ëffentleche Secteur (Staats- a Gemengebeamten an -employéen) gewielt.

Méi Informatioun doriwwer am Artikel: Beruffschamber.

Wéi gëtt gewielt?

Ronn 525.000 Leit kënne bei de Wale fir d'Salariatskummer (Mäerz 2019) wielen^[1], 2015 waren et fir d'Wal vun der Staatsbeamtekummer ronn 43.600 Wieler^[2]. D'Wieler kréien de Stëmmziedel mat Instruktioune vun hirem Walbüro mat der Post geschéckt. Wéi bei de Chamber- oder Gemengewalen, kann de Wieler entweeder:

enger eenzeger Lëscht seng ganz Stëmme ginn andeem en d'Këscht iwwer der Lëscht schwäerzt oder ukräizt oder
andeems en verschiddene Kandidaten eng oder zwou Stëmme gëtt andeems en d'Këschten hannert de jeeweilegen Nimm ukräizt.

All Wieler kann nëmmen esouvill Stëmme vergi wéi Memberen a senger Beruffsgrupp ze wiele sinn. Fir d'Salariatskummer sinn et z. B. an der Grupp 6 vun de Salariéen 8 Memberen (4 effektiv Memberen + 4 Ersatzmemberen) ze wielen; bei de Pensionären (Grupp 9) sinn et 12 Memberen (6 effektiv Memberen + 6 Ersatzmemberen).

Den ausgefëllte Stëmmziedel muss an d'anonym Enveloppe gestacht ginn, déi dann an eng méi grouss Enveloppe gestach a mat der Post un de Walbüro zeréck geschéckt gëtt.

Wéini gëtt gewielt?

D'Sozialwale sinn all fënnef Joer. D'Wal fir d'Salariatskummer ass am Februar oder Mäerz; bis 2013 war se am Oktober oder November, mä fir datt se net an de Schied vun de Chamberwale fale sollt, gouf den Termäin an d'Fréijoer 2019 verréckelt^[3]^,^[4]. De geneeën Datum gëtt vum Aarbechtsminister festgeluecht.