Joseph II. (HRR)

Joseph II.
Titelen
Keeser vum Hellege Réimesche Räich
Zäit	1765 bis 1790
Virgänger	Franz I. Stephan
Nofollger	Leopold II.
Biographie
Gebuer	13. Mäerz 1741 Hietzing
Gestuerwen	20. Februar 1790 Wien
Papp	Franz I. Stephan
Mamm	Maria Theresia vun Éisträich
Geschwëster	Maria Karolina vun Habsburg, Maria Elisabeth vun Éisträich, Maria Josepha vun Éisträich, Maria Karolina vun Éisträich, Maria Christina vun Éisträich, Maria Anna vun Éisträich, Marie-Antoinette vun Éisträich, Maria Amalia vun Éisträich, Maria Elisabeth vun Éisträich, Johanna Gabriele vun Éisträich, Maria Karolina vun Éisträich, Leopold II., Karl Joseph vun Éisträich, Maximilian Franz vun Éisträich, Ferdinand Karl vun Éisträich-Este

De Joseph II., gebuer den 13. Mäerz 1741 zu Wien an do gestuerwen den 20. Februar 1790, war Keeser vum Hellege Réimesche Räich vu 1765 bis 1790 an Herrscher vun den éisträichesche Länner vu 1780 bis 1790.

Säi Liewen

De Joseph II. war den eelste Jong vun der Maria Theresia a vum Franz I. Stephan vu Loutrengen.

Hie war zweemol bestuet: vun 1760 bis 1762 mat der Isabella vu Parma a vun 1764 bis 1767 mat der Maria Josepha vu Bayern. Aus kengem vun den zwee Bestietnesser ass e männlechen Ierwen ervirgaangen. Nom Doud vu senger zweeter Fra huet hie sech ni méi bestuet.

Keeser ouni Muecht?

Schonn als Trounfollger ass hien inkognito als Grof vu Falkenberg duerch d'éisträichesch Länner gezunn, fir bei der Awunnerschaft Sympathien ze sammelen, déi awer eréischt posthum zu sengem Mythos bäigedroen hunn.

1764 ass hien, nach zu Liefzäite vu sengem Papp, dem Keeser Franz I. Stephan, a mat deem senger Zoustëmmung, zu Frankfurt zum Réimesch-däitsche Kinnek gewielt ginn.

1765, nom Doud vu sengem Papp, ass hie Keeser vum Hellege Réimesche Räich an offizielle Matregent vun den éisträichesche Länner ginn, ouni allerdéngs vill regéieren ze däerfen. D'Positioun vum Keeser war deemools reng dekorativ, a seng Mamm Maria Theresia huet guer net dru geduecht fir hien un d'Rudder ze loossen. Ausserdeem hat hien a bal alle Froen eng ganz aner Meenung wéi seng Mamm. D'Maria Theresia huet geeschteg nach am Zäitalter vun der Géigereformatioun gelieft, wärend de Joseph scho méi modern Iddien hat. No hirem Doud 1780 huet hie versicht déi Iddien ze realiséieren, allerdéngs op eng ondiplomatesch an iwwerstierzte Manéier.

Wéi hien onerwaart 1790 gestuerwen ass, koum säi jéngere Brudder Leopold II. op de Keesertroun.

De Joseph, en opgekläerten Absolutist

Hie gëllt als déi Figur vum opgekläerten Absolutismus. Fir hie war d'Regéieren en Déngscht um Staat, deen iwwer allem steet. An 10 Joer huet hie méi wéi 6.000 Dekreeter an 11.000 Gesetzer erlooss.

Eenheetsstaat Éisträich

De Joseph II. huet probéiert fir den Afloss vum Adel a vum Klerus zu Gonschte vun de Bierger a Baueren ze verdrängen. Sou huet hien 1781 d'Läifeegeschaft vun de Baueren opgehuewen. Déi adeleg Ständeversammlunge sinn zu Gonschte vu Staatsbeamten zeréckgedrängt ginn.

Hien huet och probéiert fir aus Éisträich en Eenheetsstaat, mat Däitsch als Eenheetssprooch, ze schafen an hie wollt déi fréier Speziellrechter vu senge Länner ofschafen.

Hien huet souguer drop verzicht fir sech zu Prag an zu Pressburg zum Kinnek vu Béimen an Ungarn kréinen ze loossen. All déi Bestriewungen hunn an den Éisträicheschen Nidderlanden Onrouen ausgeléist an hunn Ungarn un de Rand vun engem Opstand bruecht.

Den Eenheetsstaat, deen hie geplangt hat, sollt fir d'ganzt Liewe vu senge Bierger suergen, souzesoe vun der Wéi bis an d'Lued. De Staat sollt zum Beispill d'Begriefnesfeierlechkeete bis an de klengsten Detail reegelen (zum Beispill wéi vill Käerzen an der Mass unzefänke wieren). Hien huet souguer de Liefkuch verbueden, well ee sech domat de Mo verdierwe kéint.

Hien huet sech stuer u säi Motto gehalen: "Alles fir d'Vollek - Näischt duerch d'Vollek".

Justizreformen

Allerdéngs huet d'Justiz bedeitend Fortschrëtter gemaach: 1783 sinn Deeler vum Bestietnesrecht codifizéiert ginn, 1787 ass en neit Strofgesetzbuch erauskomm an d'Ausschaffe vun engem Biergerleche Gesetzbuch gouf ugefaangen.

Innen- a Wirtschaftspolitik

Ënner senger Regierung si merkantilistesch a physiokratesch Iddie verwierklecht ginn. D'Populatioun ass nëmmen als Reservoir vun Aarbechtskräften ugesi ginn. D'Moossname fir d'Bevëlkerungszuel ze hiewe passen an dat Schema. Virun deem Hannergrond ass zum Beispill och d'Ofschafe vun der Doudesstrof ze gesinn; d'Prisonéier si schliisslech fir d'Zwangsaarbecht gebraucht ginn.

Aussepolitik

Hien huet eng expansiv Aussepolitik bedriwwen, mä war domat wéineg erfollegräich. D'Bedeelegung vun Éisträich un der Éischter Polnescher Deelung an de Gewënn vu Galizien goung op eng Initiativ vu Preisen zeréck, dat als Ausgläich fir d'Gewënner déi Russland duerch de Krich géint d'Tierkei erreeche konnt, e Korridor duerch Pole gefuerdert huet (fir Pommern an Ostpreisen ze verbannen). Fir dat z'erreechen, huet sech Preise missen un Éisträich wennen, wat 1771 e geheime Vertrag mat der Tierkei ënnerschriwwen hat, an domat Drock op Russland ausgeüübt huet. Nodeem d'Katharina II. vun dësem Vertrag wousst, krut och Éisträich eng Offer fir bei der Deelung vu Pole matzemaachen. D'Initiativ fir d'Opdeelung goung also net vum Joseph II. aus, zemools well Éisträich Ufanks der 70er Joren aussepolitesch och net an der Lag war, den Toun unzeginn. Allerdéngs soll hien am Géigesaz zu senger Mamm keng Skrupele bei deem Handel gehat hunn.

Am Bayereschen Ierffollegkrich, wou ufanks geplangt war, Bayern un Éisträich unzeschléissen, an dofir de Wittelsbacher d'Éisträichesch Nidderlanden z'iwwerloossen, huet de Joseph sech misse mam Innviertel zefridde ginn.

1780 gouf hien als Alliéierte vun der Katharina II. an en erfolleglose Krich géint d'Tierke mat eragezunn.

Josephinismus

Am berüümtste bleift allerdéngs seng Reliounspolitik, déi meeschtens gemengt ass, wann ee vu Josephinismus schwätzt. A sengem Toleranzpatent ass de Glawensmonopol vun der Kathoulescher Kierch gebrach ginn. D'Protestanten an d'Judden hunn hire Glawen däerfe praktizéieren, allerdéngs ass d'Prioritéit vun der Kathoulescher Kierch erhale bliwwen.

All déi Uerden, déi am vollekswirtschaftleche Sënn onproduktiv waren, sinn opgeléist ginn an hire Besëtz gouf agezunn. Aus dësem Erléis ass de Reliounsfong gespeist ginn, dee bis an d'20. Joerhonnert bestanen huet. Vun dësem Reliounsfong sinn d'Geeschtlech bezuelt ginn, déi deemno Staatsbeamte goufen.

Vill Feierdeeg an aner Kierchefester (Pilgerfaarten, Pressessiounen asw.) sinn ofgeschaaft gi mam Zil fir d'Aarbechtsproduktivitéit z'erhéijen.

Fazit

Seng historesch Perséinlechkeet bleift zweiwelhaft. Opgrond vun der Radikalitéit an der Iwwerstierztheet vu senge Moossnamen (déi jo deelweis op allerklenglechst Manéier an d'Liewe vum Eenzelen agegraff hunn) war hien zu Liefzäiten onpopulär, wann net verhaasst.

Ënner der Regence vu sengem reaktionären Neveu Franz I. ass seng Perséinlechkeet lues a lues verblatzt. Zanter dem Enn vum 19. Joerhonnert gëtt hien engersäits als grousse Progressiven, anerersäits als paternalisteschen Despot behandelt.

Trotz allem war hien ee vun de wichtegsten éisträicheschen Herrscher, dee vill konstruktiv Usätz gesat huet an deen e bedeitende Reform- a Moderniséierungsustouss bruecht huet.

Seng Reformen

Staatswiesen

• Ophiewe vun der Leifeegenschaft
• Reliounsfräiheet
• Zougänglechkeet vum Wiener Prater a vum Augarten fir d'Allgemengheet
• Vereinfachung vum strenge Spueneschen Haffzeremoniell
• "Schutzzölle" fir den Handel
• Grondsteier fir den Adel
• Versuch: Däitsch als Staatssprooch

Soziales

• Opriichte vu Spideeler a Schoulen
• Grënnung vu Weesen- an Aarmenhaiser
• Decisioun fir d'Kierfechter baussent de Stied unzeleeën, fir d'Grondwaasser ze schounen

Kierch

• Grënnung vu Bistümer, Ännerung vun de Bistumsgrenzen
• Grënnung vu Paren
• Opléisung vu ville Kléischter
• Reduzéiere vum peepstlechen Afloss
• Verbuet vun den awergleewege Gebräicher vun der Kierch

Nokommen

• Maria Theresia, Äerzherzogin vun Éisträich, (* 20. Mäerz 1762 zu Wien, † 23. Januar 1770 och do)
• Christine, Äerzherzogin vun Éisträich, († 20. November 1763 zu Wien).

Éierung

Fir un de Joseph II z'erënneren, huet de Stater Gemengerot 1889 decidéiert eng Strooss no him ze nennen: d'Rue Joseph II, déi vun der Avenue Marie-Thérèse bis bei d'Glaciskapell leeft. De 16. Mee 1925 gouf dunn doraus de Boulevard Joseph II.

Kuckt och

Jean-Baptiste Determe

Literatur

• D. Beales, Joseph II. In the Shadow of Maria Theresia 1741-1780; Cambridge, 1987.
• Hervé Hasquin, Joseph II - Catholique anticlérical et réformateur impatient 1741-1790; Bréissel (Éditions Racine), 2007. ISBN 978-2-87386-507-8
• Karl Gutkas, Kaiser Joseph II. Eine Biographie; Wien (Zsolnay), 1989. ISBN 3-552-04128-1.

Virgänger: Franz I. Stephan

Réimesch-däitsche Keeser 1765 - 1790

Nofollger: Leopold II.

Virgänger: Maria Theresia

Kinnek vu Béimen 1780 - 1790

Nofollger: Leopold II.

Virgänger: Maria Theresia

Kinnek vun Ungarn 1780 - 1790

Nofollger: Leopold II.

Virgänger: Maria Theresia

Äerzherzog vun Éisträich 1780 - 1790

Nofollger: Leopold II.

Um Spaweck

Commons: Joseph II, Holy Roman Emperor – Biller, Videoen oder Audiodateien