Steenzäit am haitege Lëtzebuerg

Geschicht vu Lëtzebuerg
Virgeschicht Steenzäit
Fréigeschicht Keltescht Lëtzebuerg ~51 v.Chr  • Treverer   Gallesch Kricher 58–50 v.Chr. Réimesch Herrschaft (Gallia Belgica) 90 n.Chr. – zk. 500 n.Chr.
Mëttelalter Franken   Merowenger 481–751  • Austrasien   Karolenger 751–987 Herzogtum Loutrengen 959~  • Lëtzebuerger    • Grofschaft Lëtzebuerg 1059–1353 Herzogtum Lëtzebuerg 1354–1795 Herrschaft vun den Habsburger 1482–1556
Fréi Neizäit Spuenesch Herrschaft 1556–1714 Partitioune vu Lëtzebuerg 1659–1839 Belagerung vum Louis XIV 1684 Éisträichesch Herrschaft 1714–95 Revolutiounsbelagerung 1794–95 Franséisch Herrschaft 1795–1815  • Klëppelkrich 1798  • Departement Forêts 1795-1814
19. Joerhonnert Wiener Kongress 1815  • Groussherzogtum Lëtzebuerg 1815– Hollännesch Herrschaft 1815–30  • Herrschaft vum Guillaume I 1815–40  • Belsch Revolutioun 1830–31 Personalunioun 1839–90  • Traité vu London 1839  • Herrschaft vum Wëllem II 1840–49  • Revolutioun zu Lëtzebuerg 1848  • Herrschaft vum Wëllem III 1849–90  • Lëtzebuerg-Kris 1867 Déi ganz Onofhängegkeet 1890-
20.–21. Joerhonnert Herrschaft vum Adolphe 1890–1905 Herrschaft vum Wëllem IV 1905–12 Herrschaft vun der Marie-Adélaïde 1912–19 Lëtzebuerg am Éischte Weltkrich:   Herrschaft vun der Charlotte 1919–1964 Zweete Weltkrich:    • Däitsch Invasioun 1940  • Kollaboratioun 1940-1945  • Exilregierung 1940–45  • Verwaltungskommissioun 1940  • Resistenz 1940–45  • Holocaust 1940–43  • Ardennenoffensiv 1944-45 Herrschaft vum Jean 1964–2000 Herrschaft vum Henri 2000–
Portal:Lëtzebuerg

Den Numm „Lëtzebuerg“ ass eréischt am 10. Joerhonnert nogewisen, am Mëttelalter war Lëtzebuerg nëmmen e Grofenhaus an en Territoire, awer nach kee Vollek. D'Staatsstrukturen bestinn eréischt zanter dem 19. Jh., mä an dësem Artikel geet et ëm d'Geschicht vum Lëtzebuerger Raum, fir déi Epochen, wéi et nach kee Lëtzebuerg gouf, weeder als Uert nach als Dynastie nach als Territoire a ganz bestëmmt net als Staat oder Natioun.

Vun der Al- bis an d'Jongsteenzäit

Dat haitegt Lëtzebuerg virun 350.000 Joer

Fauschtkäil dee bei Réimech fonnt gouf

Déi eelst prehistoresch Decouverten an Europa nërdlech vun den Alpen si ronn 600.000 Joer al a ginn an d'Zäit vum Homo erectus datéiert. Déi eelst Siidlungsspueren am Territoire vum haitege Lëtzebuerg sinn op d'mannst 350.000 Joer al a stamen all aus Uewerflächendecouverten op de Plattoe vum Musel- a Sauerdall, grad wéi och vun e puer Héichflächen am Guttland. Dës stengen Artefakte beweisen eng mënschlech Presenz net just wärend de Waarmzäiten oder Tëschenäiszäiten (interglazial), mä och wärend de Kalzäiten (Kryomer). D'Mënschen hunn als Nomade gelieft a sech vu Bier oder der Juegd op Déiere wéi de Mammut, d'Wollnashorn (Coelodonta antiquitatis), d'Wëlldpäerd, den Auerochs an d'Rendéier erniert. Dës saisonal Mobilitéit léisst sech duerch déi spezifesch Hierkonft vu stenge Material dat verschafft gouf, beweisen. Dozou zielt z. B. e Fauschtkäil dee bei Réimech fonnt gouf an deen aus Taunusquaarzit aus dem loutrengesche Sierck besteet.

Mëttel- a jonk Alsteenzäit

D'Epoch vum Neandertaler (250000 bis 38000 v. Chr.) am Guttland ass mat Siidlungsiwwerreschter a Form vu stengen Artefakten aus der mëttlerer Alsteenzäit (mëttlere Paleolithikum) beluecht. Se sinn aus lokalem oder regionalem Quaarz a Quaarzitgestengs an och ëmmer méi aus engem qualitativ bessere Feierstee vu méi wäit ewech. D'Opkomme vum Homo sapiens sapiens, virum Héichpunkt vun der leschter Kalzäit, definéiert den Ufank vun der jéngster Alsteenzäit (Jonkpaleolithikum), vun 38000 bis 11500 v. Chr.

An der Géigend vun der Éitermille gëtt et eng Hiel am Lëtzebuerger Sandsteen, an där Dausende Reschter vun Déiereschanken aus der Äiszäit, zesumme mat stengenem Handwierksgeschier fonnt goufen. Déi Iwwerreschter waren all duerch d'Erosiounsviirgäng an d'Spléck um Bord vum Sandsteeplatto geroden. Vun dëser Fonntplaz stamen och déi eelst Bijouselementer déi zu Lëtzebuerg fonnt goufen: duerchbuerte Medaillonen aus Hirschzänn.

Ufank vum Holozen

Dem Leopold Reichling seng Sammlung vu Feilspëtzten

Mam Ufank vum Holozen (ëm 11500 v. Chr.) si wéinst der konstanter Äerderwiermung an doduerch datt de Bësch allgemeng méi grouss gouf, d'Steppendéiere wéi d'Ren oder d'Wëllpäerd lues a lues verschwonnen. An hir Plaz koume Bëschdéiere wéi den Hirsch, d'Réi, d'Schwäin oder den Auerochs. Op déi Déiere gouf mam Bou gejot, woubäi d'Feiler ëmmer méi reng Spëtzte kruten.

Mëttelsteenzäit

De "Loschburmann"

Spuere vu Siidlungen aus dëser Zäit oder der Mëttelsteenzäit (Mesolithikum), sinn am ganze Raum present, z. B. bei Bäerdref, wou bei archeologeschen Ausgruewungen ënner engem Fielsdaach Feierplaze fonnt goufen, déi mat Steng agefaasst waren. D'Iwwerreschter vun den „eelste Lëtzebuerger“ déi bis elo fonnt goufen, sinn d'Loschbur-Fra (datéiert op tëscht 7050 a 6690 v. Chr.) an de Loschbur-Mann (ronn 1000 Joer méi jonk) déi de 7. Oktober 1935 bei Reiland am Dall vun der Schwaarzer Iernz, ënner engem Abri sous roche fonnt goufen.

 Méi Informatioun doriwwer am Artikel Loschbur-Fra an am Artikel Loschbur-Mann
.

Neolithikum

Waren d'Mënschen a Mëtteleuropa bis dohi Jeeër a Sammler, sou gëtt den Ufank vun der Jonksteenzäit (5200 bis 2000 v. Chr.) domat definéiert, datt Akerbau a Véizuucht bedriwwe gouf, datt d'Mënschen sech op Plaze fest néiergelooss hunn, datt Haiser gebaut, Keramik fabrizéiert a Steng geschlaff goufen.

Bandkeramik-Kultur

Duerch hire charakteristeschen Dekor kënnen d'Keramiken déi fonnt goufen, zu zwou grousse Kulturen an Zentraleuropa gerechent ginn: engersäits zur éischter neolithescher Kultur, der sougenannter Bandkeramik-Kultur an anersäits der Rössener Kultur. D'Bandkeramik ass iwwer d'Flosssystemer vun der Donau, dem Main, Neckar, Rhäin an der Musel bis an de Paräisser Baseng komm.

Eng typesch Siidlungsplaz vun der Bandkeramik (5200 bis 4900 v. Chr.) gouf an den 1990er Joren an der Géigend vu Schengen entdeckt. Déi ronn 20 ausgegruewen Haisergrondrësser waren tëscht 9,5 a 27 Meter laang an tëscht 5 a 7 Meter breet. Iwwerreschter vun engem 21 Meter laangem Zonk weisen drop hin, datt Véizuucht bedriwwe gouf.

Rössener-Kultur

Fragmenter vun engem Kugelbecher déi an der Karelslee fonnt goufen

Och d'Rössener-Kultur (4900 bis 4300 v. Chr.) ass zu Lëtzebuerg nogewisen. An der Hiel Karelslee bei Waldbëlleg goufe kugelfërmeg Becheren, Séchelen, Muelsteng asw. fonnt. D'Hiel gouf awer héchstwarscheinlech net fir Wunnzwecker gebraucht, mä éischter als Spënnchen oder eventuell fir (Fleesch) ze reezen a (Weess) ze réischteren. Verschidde Muschelen (dentalium vulgare) goufe vum Atlantik oder vum Mëttelmier aus iwwer op d'mannst dausend Kilometer Loftlinn als Schmuckelementer importéiert an illustréieren déi grouss kulturell Bezéiungen, déi den Neolithikum charakteriséieren.

D'Fonntplaz Op dem Boesch bei Altwis staamt vum Enn vun der Jonksteenzäit. Et handelt sech dobäi ëm d'stierflech Iwwerreschter vun enger erwuessener Fra an engem klenge Kand an hiren Äerm Dës Decouverte ass typesch fir de Begriefnesritual vun der Klackebecherkultur ((en) Bell Beaker culture, 2450 bis 2000 v. Chr.).

Literatur

• Pauly, Michel. Geschichte Luxemburgs. 2., überarb. Aufl. München: C.H. Beck, 2013. Print.

Um Spaweck

Commons: Steenzäit am haitege Lëtzebuerg – Biller, Videoen oder Audiodateien

Referenzen an Notten

• Quell vum Artikel wou net anescht uginn: Pauly, Michel. Geschichte Luxemburgs. (cf. Literatur)