Haaptsäit/Artikel vun der Woch/Spënnchen

Dat hei ass d'Spënnche fir nei Hiweiser op en Artikel vun der Woch op der Haaptsäit. Well et méi Artikele gëtt, op déi et derwäert ass hinzeweisen, wéi déi 2 x 52, déi bis ewell erausgesicht goufen, sollen op dëser Säit au fur et à mesure nei Schabloune preparéiert ginn. Wann der genuch beienee sinn, kënnen déi an de Roulement bei déi existent derbäikommen. Wann Der deemno Iddien hutt fir Verweiser op weider gutt geschriwwen an illustréiert Artikelen, déi hei kéinten derbäigesat ginn, drot se wgl. heidrënner an. Merci am viraus!

Schabloun:AVDW S27 Als Revisioune vun der Lëtzebuerger Constitutioun tëscht 2021 an 2023 ass d'Reform vun der Lëtzebuerger Constitutioun ze verstoen, déi a véier Voleten duerchgefouert gouf. All Volet entsprécht enger eenzeler Proposition de révision fir déi en duebele Vott an der Chamber virgesinn ass. Där viraus gaange war eng Revisiounspropositioun, déi hirersäits schonn op jorelaanger Virbereedungsaarbecht baséiert huet, an déi 2009 an der Chamber deposéiert gouf. D'Institutiounekommissioun huet an de Joren duerno nach weider dru geschafft. De Konsens, deen 2018 bestoung fir eng „nei Verfassung” ze schreiwe gouf duerno a Fro gestallt an et ass sech dunn drop gëeenegt gi fir éischter eng substantiell Reform vun der aktuell gëlteger Verfassung ze maachen. Dës geschouch a véier Etappen. Enn Dezember 2022 waren déi véier Propositioune fir d'Verfassungsrevisioun mat de Stëmme vun den dräi Regierungsparteien (LSAP, DP, Déi Gréng) an der CSV mat de Piraten ugeholl. D'Deputéiert vun Déi Lénk hu sech enthalen an d'ADR huet dergéint gestëmmt. Déi nei Bestëmmunge goufen de 17. Januar 2023 vum Groussherzog ënnerschriwwen an den 18. Januar am Mémorial publizéiert Déi nei Constitutioun gëllt vum 1. Juli 2023 un... > méi Schabloun:AVDW S28 Den FC Blo-Wäiss Izeg a.s.b.l. ass e lëtzebuergesche Foussballveräin vun Izeg. E gouf 1941 als "FC Blô-Weiss Itzég" gegrënnt, a gläich drop an "FK Blau-Weiß Itzig" zwangsëmbenannt. 1944 gouf dësen nees an "FC Blo-Weiss Itzeg" zeréckbenannt. Vun 1919-1923 an eng zweet Kéier vun 1926-1928 gouf et e weidere Foussballclub zu Izeg, dësst ënnert dem Numm "FC Excelsior Itzig". Den FC Blo-Wäiss Izeg huet 850 Memberen, dovu 716 lizenzéiert Sportler (281 Senioren/Veteranen, 76 Dammen, 359 Jugendlizenzen). E spillt seng Heem-Matcher um Stade Albert-Kongs. D'Clubfaarwe si blo a wäiss. An der Saison 2022/23 spillt d'1. Ekipp vun de Männer an der 1. Divisioun / 2. Bezierk, an d'Dammenekipp an der 1. Liga. D'Izeger Dammenekipp huet sech zanter 2006 e puermol mat anere Veräiner zesummegedoen an als Entente um Championnat deelgeholl... > méi Schabloun:AVDW S29 Den (134340) Pluto ass en Zwergplanéit an de prominentsten Objet vun der Kuiperceinture. En ass nom réimesche Gott vun der Ënnerwelt genannt. D'astronomescht Symbol vum Pluto ass . De Pluto ass méi kleng wéi eisen Äerdmound a beweegt sech op enger elliptescher Bunn ëm d'Sonn. D'Form vun der Bunn wäicht däitlech vun de Planéitebunnen of. E brauch fir eng Ëmdréiung ronderëm d'Sonn 247,68 Joer. Vu senger Entdeckung den 18. Februar 1930 bis zu senger Neidefinitioun de 24. August 2006 ass de Pluto vun der IAU vum néngten a leschte Planéit vun eisem Sonnesystem zu engem Klengplanéit mat der Nummer 134340 zeréckklasséiert ginn. Weider goufen nom Pluto déi nei definéiert Klasse vu Plutoiden a Plutinoe genannt. Am Juli 2015 ass d'Raumsond New Horizons, no 10 Joer Rees, op 9600 Kilometer Distanz laanscht de Pluto an dann op enger Distanz vun 27.000 Kilometer laanscht säi Mound Charon geflunn. Nieft dem Charon sinn nach 4 aner Mounde bekannt ... > méi Schabloun:AVDW S30 De Läb ass eng lëtzebuergesch Hip-Hop- a Rap-Band aus dem Süde vum Land. Si gouf am Summer 2006 vun 3 jonke Minettsdäpp an d'Liewe geruff: dem Corbi (rap & beats), dem David Fluit (rap, beats & scratches) an dem Spenko (beats & scratches). Wärend 3 Joer ware s'an enger klassescher MC-DJ-Formatioun op de Bünen ënnerwee, bis se 2010 zu der éischter Hip-Hop-Liveband vu Lëtzebuerg mat reale Museker goufen, andeems eng 5 Museker bei d'Band derbäikoumen, déi och all dat eent oder anert Stéck bäigedroen hunn. 2011 gouf hiren éischten Album D'Stëbslong am Club-Sall vun der Rockhal virgestallt. Dat Joer si s'och mam OPL, am Kader vun der Fête de la Musique, opgetrueden. Bis 2023 huet De Läb zwéi weider Albumen a véier EPe publizéiert. Hir Texter hu gréisstendeels e gesellschaftskriteschen Hannergrond, ëmmer begleet vun engem gudden Hauch Ironie a Sarkasmus. Hir Soundfaarf ass vu Samples beaflosst, déi si dacks vu Schallplacken huelen... > méi Schabloun:AVDW S31 D'Kathedral Notre-Dame vu Lëtzebuerg an der Stad Lëtzebuerg ass eng réimesch-kathoulesch Kierch am goteschen an neigotesche Stil aus dem 17. an 20. Joerhonnert. Si ass d'Kierch vun der Äerzdiözes Lëtzebuerg a gehéiert zur Par Lëtzebuerg Notre-Dame, zum Dekanat Lëtzebuerg an zu der Gemeng Lëtzebuerg. Se läit tëscht der Ënneschtgaass an dem Boulevard F.D. Roosevelt a markéiert mat hiren dräi spatzen Tierm d'Stadbild vun der Uewerstad. D'Kierch gouf tëscht 1613 a 1621 vun de Jesuitten nieft hirer Schoul, dem Kolléisch, gebaut. Vun 1935 bis 1938 gouf si op déi haiteg Gréisst ausgebaut. Den Numm Notre-Dame krut se 1844, zur Kathedral gouf se 1870, wéi Lëtzebuerg zu enger eegener Diözes gouf. Zanter 1794, wéi eng Statu vun der Tréischterin am Leed aus der deemoleger Kapell um Glacis dohi bruecht gouf, ass d'Kierchd'Pilgerplaz vun der Muttergottesoktav ... > > méi Schabloun:AVDW S32 De Vëlodukt vun Esch-Uelzecht op de Belval ass eng Bréck fir Foussgänger a Vëlosfuerer, déi zur Vëlospist PC8 gehéiert an am Dezember 2022 opgaangen ass. Se geet zu Esch am Quartier Uecht, An der Schmelz fort, leeft iwwer den Terrain vun ArcelorMittal a kënnt um Belval bei der Avenue des Sidérurgistes eraus. Mat hire ronn 1500 Meter (dovun der 300 fir d'Rampen) gëlt s'als déi längst Vëlosbréck an Europa. D'Streck ass a fënnef Lousen agedeelt. Deen éischte féiert laanscht d'Strooss, geet dann am Beräich deen "Allee" genannt gëtt, an enger Pente vu 5 %, biergop bis op déi eigentlech Bréck. Deen Deel, "Promenade" a "Schmez" genannt, läit op metalle Peiler, op enger Héicht vu 7,5 m, parallel mat de Schinne vun der Wierksbunn. Déi nërdlech Säit, a roudelzecher Faarf gehalen, ass fir Vëlosfuerer, déi südlech, déi moschtergiel ass, ass fir Foussgänger. Kuerz virum Belval kënnen d'Cyclisten iwwer eng Ramp bis bei d'Avenue des Sidérurgistes fueren, iwwerdeems d'Foussgänger iwwer eng Trap oder mam Lift direkt an der Avenue du Rock'n'roll erauskomme kënnen... > méi Schabloun:AVDW S33 D'Igeler Sail ass en 23 m héicht Peilergrafmonument aus der Réimerzäit, dat zu Igel op der Musel steet. Et ass dat Monument vu senger Zort nërdlech vun den Alpen dat am beschten erhalen ass, a steet dowéinst op der Unesco-Lëscht vun de Weltkulturierwen. D'Igeler Sail gouf an der éischter Hallschent vum 3. Joerhonnert vun der Famill vun de Secundinier gebaut, déi zu Augusta Treverorum (haut Tréier) mat Duch gehandelt hunn. Nieft hirer primärer Funktioun, un déi Doudeg vun där Famill z'erënneren huet se sou och nach 'Rklamm' fir där hir Duchentreprise gemaach. D'Monument, dat ursprénglech faarweg war, ass follgendermoosse vun ënnen no uewen opgebaut: Basis mat Träppleker, Sockel, Haaptdeel, Fris, Attika, dräieckege Giewel. D'Sail gëtt ofgeschloss mat enger Representatioun vum Ganymed, dee vum Jupiter sengem Aadler entfouert gëtt. Den Text vum Haaptbild erzielt iwwer d'Liewe vun de Verstuerwene vun der Famill. D'Bild weist, wéi den zweete Bouf vum Securus him a sengem Brudder Aventinus Äddi seet. Op den anere Säite vum Haaptdeel sinn, wéi och am Giewel, Zeenen aus der griichescher Mythologie duergestallt... > méi Schabloun:AVDW S34 De Grénge Leguan (Iguana iguana) ass e Reptill aus der Famill vun de Leguanen (Iguanidae), deem säi Verbeedungsgebitt sech vum mëttlere Süd- bis iwwer ganz Mëttelamerika zitt. Vum Kapp bis zum Enn vum Schwanz ass e ronn 1,5 Meter, seele bis zu 2,2 Meter laang. Dobei ass de Schwanz eppes méi wéi duebel sou laang wéi de Kierper. D'Grondfaarf vum Kierper variéiert vu gréng iwwer gro-gréng bis zu brong-gréng. D'Männercher sinn dacks zum Deel rout gefierft. Ënner dem Kënn ass e grousse Lappen ze gesinn, dee beim Imponéieren, besonnesch och wärend der Reproduktiounszäit, ausgebreet a vun der Säit gewise gëtt, wouduerch de Kierper méi imposant ausgesäit. Iwwer de ganze Réck an och de viischten Deel vum Schwanz sti laang Stachelen. Déi Gréng Leguane sinn dagaktiv an hale sech meescht an de Beem op, wou se Blieder a Friichte friessen. Do wou se sech sécher viru Friessfeinde fillen, hale se sech och um Buedem op. Bei Gefor loosse se sech gär vun engem Aascht erof an d'Waasser falen an dauchen ënner... > méi Schabloun:AVDW S35 D'Siderurgie, also d'Eisen- a Stolindustrie zu Lëtzebuerg ass en Industriesecteur, deen (Stand 2020) knapps 2 % vum PIB ausmécht. An der Vergaangenheet, vun ca. 1890 un a bal dat ganzt 20. Joerhonnert erduerch, huet den Export vun Eisen- a Stolprodukter eng aussergewéinlech wichteg Roll an der Ekonomie vu Lëtzebuerg gespillt, a war, zesumme mat der Extraktioun vun der Minett, d'Basis vum wirtschaftleche Wuelstand vum Land am 20. Joerhonnert: Lëtzebuerg stoung bei wäitem un der Weltspëtzt, wat d'Produktioun vu Stol an Eisen pro Awunner a Joer (12 bis 15 Tonnen) betrëfft. D'Entwécklung vun der Siderurgie war méiglech, wéinst de Minettslageren um südleche Bord vum Land (Deel vum Loutrenger Minettsbaseng), an dem Investissement an d'Veraarbechtung, virum Éischte Weltkrich vun däitsche Stolkonzerner, an dono vu belsch-franséischem Kapital. An den zwee éischte Joerzéngte vum 20. Joerhonnert war Lëtzebuerg weltwäit op sechster Plaz, wat de Volume vu produzéiertem Stol an Eisen ugeet, an d'Arbed war ënner den 10 gréisste Stolkonzerner. Vun den 1960er Joren un huet d'Roll vun der Siderurgie an der Ekonomie vum Land, relativ gekuckt, ugefaangen ofzehuelen, ma besonnesch vun 1974 un, wéi déi éischt Stolkris an Europa ausgebrach ass, goung d'Produktioun däitlech erof (bis 1992 ëm 50 %), an d'Zuel vun de Beschäftegten ass vu bal 30.000 op knapps 10.000 gefall... > méi Schabloun:AVDW S36 Bei de Chamberwale vum 21. Oktober 1945 zu Lëtzebuerg goufen 51 Deputéiert fir e Mandat vu 5 Joer an d'nationaalt Parlament, d'Chamber, gewielt. D'Legislatur huet aus den uerdentleche Sessiounen 1945/46, 1946/47 an 1947/48 bestanen. Et waren déi éischt Chamberwalen nom Enn vum Zweete Weltkrich. Fir d'Zäit tëscht der Liberatioun, am September 1944, an de Walen, hat d'Regierung eng sougenannt Assemblée consultative ageruff, an där en Deel vun den Deputéierten déi 1934 an 1937 gewielt gi waren, a Vertrieder aus der Zivilgesellschaft, absënns der Resistenz, vertruede waren. Déi hat awer keng legislativ Pouvoiren, d. h. se konnt selwer keng Gesetzer stëmmen, just d'Regierung 'beroden'. Déi véier Parteien, déi den 21. Oktober 1945 déi meescht Deputéiert kruten, hunn an der Folleg vun dëse Walen d'Regierung vun der Nationaler Unioun gestallt. Domat war séchergestallt, datt déi néideg Gesetzer, fir d'Nokrichszäit ze reegelen an z'organiséieren, an engem grousse Konsens zustane kéimen. De 16. November 1945 ass déi nei gewielt Chamber fir d'éischt zesummekomm. Net all gewielt Kandidate konnten hiert Mandat untrieden... > méi Schabloun:AVDW S37 La Clef du cabinet des princes de l'Europe ou recuëil historique & politique sur les matieres du tems war déi éischt Zeitung, déi zu Lëtzebuerg erauskomm ass. Déi éischt Nummer koum den 1. Juli 1704 op de Maart. Se ass vun do un all Mount erauskomm, ouni Ënnerbriechung, bis am Juli 1794. Hanner där Entreprise stoungen am Ufank de Libraire, Drécker a Journalist Claude Jordan (gebuer ëm 1659) an den Drécker André Chevalier (1660-1747), deen an der Stad Lëtzebuerg eng Dréckerei hat. Déi zwéin hu sech 1704 zesummegedoen, fir, nom Beispill vun de Gazettes de Hollande, vu Lëtzebuerg aus, eng Zeitung fir Loutrengen (dat deemools vu Frankräich onofhängeg war) an de franséische Marché ze produzéieren. E Lëtzebuerger Maart war deemools quasi inexistent. Wéi am Titel ugedeit, sollt d'Zeitung Abléck ginn hanner d'Kulisse vun de Regierungscabineten, wou iwwer Krich a Fridden an Europa decidéiert gouf (et war grad Spueneschen Ierffollegkrich). D'Struktur war ëmmer déi selwecht: International Nouvellen, klasséiert no de Kinnekräicher. Da gouf et eng Rubrik Klatsch an Aktuelles (Zeremonien, Klappjuegten, wou de Kinnek matgemaach huet, d'Gebuert vu Prënzekanner, asw.), an eng iwwer d'Kritik vun neie Bicher. No an no sinn awer och ëmmer méi Noriichten aus regionale Parlamenter, oder Artikelen iwwer opgekläerte Philosophen, déi den Absolutismus bekämpft hunn, dra gedréckt ginn... > méi Schabloun:AVDW S38 D'Mansfeld-Gebai, en historescht Gebai an der Stad Lëtzebuerg, ass zanter 2017 de Sëtz vum Ausseministère vun der Lëtzebuerger Regierung. Deen eelsten Deel vum Gebai laanscht déi haiteg rue du Palais de Justice, gouf 1545 als Privathaus gebaut. 1564 huet de spuenesche Kinnek Philippe II. de Besëtz kaaft an en zum Sëtz vum Gouverneur, deemools de Péiter Ernest vu Mansfeld, gemaach. Iwwer 2 Joerhonnert, bis 1795, war et de Palais vum Gouverneur vun der Festung Lëtzebuerg. Am 19. Joerhonnert gouf d'Gebai vu verschiddene Verwaltunge benotzt. 1886 gouf et, no Pläng vum Staatsarchitekt Charles Arendt zu engem Geriichtspalais ëmgebaut, an déi monumental Fassad aus Sandsteen, zanterhier d'Haaptentrée, koum derbäi. D'Funktioun vum Geriichtspalais gouf bis 2008 bäibehalen, wéi d'Cité judiciaire fäerdeg gouf an d'Geriicht dohi verluecht gouf. No Renovatiounsaarbechten ass 2017 den Ausseministère erageplënnert, an d'Gebai krut dunn den offiziellen Numm Bâtiment Mansfeld... > méi Schabloun:AVDW S39 D'Feieromes, och Feiersalamander genannt (Salamandra salamandra), ass eng europäesch Amphibienaart aus der Famill vun de Salamandridae. D'Aart kënnt a groussen Deeler vun Europa vir, bis op eng Héicht vu 600 bis 800 Meter, ausser a Skandinavien, Groussbritannien, Irland an Nordosteuropa. Feieromesse liewen a Lafbëscher mat proppere Baachleef; si si meeschtens nuets aktiv a verstoppe sech am Dag ënnert Blieder oder a Splécken an Hielen. Si erniere sech vu klengem Gedéiesch - Insekten, Wierm, Schleeken, kleng Fräschen, asw. Si kënne vu Kapp bis de Wupp vum Schwanz 23 Zentimeter grouss ginn an eng 40 Gramm weien. Si hunn eng glat, pechschwaarz Haut, op där um Réck giel bis orange Sträifen oder Tëppelen ze gesi sinn. Dës opfälleg Faarf déngt dozou, Friessfeinden ofzeschrecken, an op hir Gëftegkeet hinzeweisen... > méi Schabloun:AVDW S40 D'Gare vu Lëtzebuerg ass eng Gare an der Stad Lëtzebuerg vun der Lëtzebuerger Eisebunn. Et ass déi gréisst Gare am Land, an déi mat de meeschte Passagéier. D'Gare gëtt vun den CFL-Strecken 1, 3, 4, 5, 6 a 7 ugefuer, déi zum Deel Uschloss un de Reseau vun den dräi Nopeschlänner hunn. D'Gebai aus dem Joer 1912, am Miseler Barock, ass eent vun den imposantste Gebaier an der Stad. Et gouf 1989 als nationaalt Monument klasséiert. De Virgängerbau vun 1858/59 huet missen aus Holz ginn, fir am Fall vun enger Belagerung vun der Festung kënnen ofgebrannt ze ginn. D'Festung war och de Grond, firwat de Standuert baussent dovun, um (deemolegem) Hollerecher Territoire gebaut gouf. No der Gare gouf och d'Plaz virdrun - d'Garer Plaz - an de Quartier ronderëm - de Garer Quartier - genannt. Eng Foussgängerbréck iwwer d'Schinnen nieft der Gare verbënnt de Garer Quartier direkt mat Bouneweg... > méi Schabloun:AVDW S41 De Renert oder de Fuuss am Frack an a Maansgréisst (an Originalschreifweis: Renert oder de Fuuß am Frack an a Ma'nsgrëßt) ass eng Fabel vum Lëtzebuerger Schrëftsteller Michel Rodange, déi 1872 fir d'éischt erauskoum. De Renert ass eng Déierefabel, déi um Johann Wolfgang von Goethe sengem Reinecke Fuchs baséiert. Virdergrënneg geet et ëm d'Geschicht vum Fuuss Renert, deen déi aner Déiere veruuzt (och alt der doutmécht), dofir e puermol viru Geriicht gestallt gëtt, zum Schluss awer vum Kinnek, dee sech och vum Fuuss ëmgaachele léisst, geadelt gëtt. Mä d'Geschicht ass just de "Virwand", fir d'gesellschaftlech a politesch Zoustänn satiresch ze beschreiwen oder ze parodéieren: Wéi Lëtzebuerg, am Kader vun der Lëtzebuerg-Kris, bal vun engem vu sengen Nopere geschléckt gouf an d'Industriebesëtzer (déi bal all och gläichzäiteg Politiker waren) zerstridden hunn, wou s'am beschten ewechkéimen; d'Hypokrisie vun der deemools nach allmächteger kathoulescher Kierch, z. B. an der Affär vum Paschtouer vu Maarnech, engem sou gutt et goung vertuschte Pedophilieskandal, a wéi déi einfach Leit (duergestallt duerch kleng Déieren - Mais, Vigel, och alt Schof) ëmmer nees déi Domm dobäi waren. Well vill Bierger an och d'Kierch sech getrëppelt gefillt hunn, gouf d'Buch laang doutgeschwigen an souguer zenséiert. Haut awer gëtt de Renert als dat gréisst Stéck Literatur a Lëtzebuerger Sprooch vum 19. Joerhonnert ugesinn... > méi Schabloun:AVDW S42 Fuerplang vun 1934 D'Eisebunnsstreck Grondhaff-Beefort, déi vun der Société anonyme luxembourgeoise des chemins de fer et minières Prince-Henri, kuerz de Prënz oder PH, exploitéiert gouf, war mat enger Längt vu 7,3 km eng vun de kierzten Eisebunnsstrecken zu Lëtzebuerg. Wéi 1873 d'Sauerstreck Dikrech-Iechternach opgaange war, koum d'Iddi eng éischt Kéier op, eng Ofzweigung op Beefort ze maachen, fir de Männer vun do, vun deenen der eng ettlech an de Minièren am Süde geschafft hunn, et méi liicht ze maachen dohin ze kommen. Et sollt awer bis 1902 daueren, ier d'Aarbechte fir de Bau vun der Schmuelspuerbunn als utilité publique deklaréiert goufen a finanzéiert konnte ginn. Den éischten Deel vun der Streck - tëscht dem Grondhaff an der Carrière vun Déiljen - ass de 4. November 1904 op enger Längt vu 6 km opgaangen. D'Verlängerung vun der Streck fir de Persouneverkéier bis op Beefort ass eréischt 1911 a Betrib geholl ginn... > méi Schabloun:AVDW S43 D'Septembermassakere waren eng Rei vun Hiriichtungen, déi sech vum 2. bis 7. September 1792 am revolutionäre Frankräich ofgespillt hunn. Et ass eng vun den däischtersten Episode vun der Franséischer Revolutioun. Zu de Massakere koum et net nëmmen zu Paräis, mä och an anere Stied vum Land, wéi zum Beispill zu Orléans, Meaux oder Reims. Zanter dem 20. Abrëll 1792 war Frankräich am Krich géint Éisträich. D'preisesch Arméie waren den 23. August zu Lonkech, a Verdun gouf belagert. Zu Paräis koum et zu enger Panik. Rumeure sinn ronderëm gaangen, datt d'Géigner vun der Revolutioun aus hire Prisongen eraus e Komplott géife plangen. D'Sans-culottes hunn no enger huerteger Gerechtegkeet verlaangt, fir dem 'Komplott' en Enn ze setzen. D'Massakeren hu mam Erwierge vun 23 refractairë Paschtéier am Prisong vun der Abbaye ugefaangen. Eng Grupp huet sech duerno weider op de Wee an d'Klouschter vu Carmes gemaach, wou se 150 gefaange Paschtéier ëmbruecht hunn. D'Grupp ass duerno nees zeréck an d'Abtei gaangen, an huet e "Geriicht" installéiert. Nodeem iwwer 300 Persounen e "Prozess" gemaach gouf, goufen och si higeriicht... > méi Schabloun:AVDW S44 D'Péitruss-Kasematte si Kasematten an der Stad Lëtzebuerg, déi an enger Visite accompagnée besicht kënne ginn. Hiren Urspronk geet op d'Zäit zeréck, wéi d'Spuenier d'mëttelalterlech Festungswierker moderniséiert hunn a grouss Bastioune wéi d'Bastioun Beck gebaut hunn, op där hirer Plattform déi haiteg Place de la Constitution (Gëlle Fra) läit. Fir d'Bastioun ze verstäerken hu se 1673/74 e Verdeedegungswierk (Ravelin) a Form vun engem Hallefmound gebaut, de Ravelin Beck-Jost, och nach Ravelin du Pâté oder "Paschtéitche" genannt. Hir haiteg Form geet op de Kont vum franséische Festungsingenieur Vauban. Ënnert der Éisträichescher Herrschaft gouf bannen am Bastioun Beck eng Trap ugeluecht iwwer déi een erof an de Péitrussdall koum, an duerch e Passage an der Bourbon-Schleis déi aner Säit erop an de Fort Bourbon. Tëscht 1746 a 1751 hunn d'Éisträicher d'Kasematten ugeluecht déi als Batterie de la Pétrusse bezeechent goufen. Et goufen haaptsächlech bommesécher Artilleriekasematten ënnert der Paschtéitchen an de Fiels gehaen. Nom Schleefe vun der Festung goufen d'Péitruss-Kasematten als Schéissstand an de Ravelin Paschtéitche als Zuuchtplaz vu Champignonen genotzt. Wärend de béide Weltkricher goufen d'Péitruss- (an d'Bock-)Kasematten als Schutzbunker benotzt. Zanter 1933 si se op fir touristesch Visitten... > méi Schabloun:AVDW S45 De Charles "Pete" Conrad, Jr., gebuer den 2. Juni 1930 zu Philadelphia, am Pennsylvania, a gestuerwen den 8. Juli 1999 zu Ojai, a Kalifornien, war en US-amerikaneschen Astronaut. De Conrad huet nach als Schüler de Piloteschäi gemaach. No sengem Lycées-Ofschloss 1949 huet hien op der Princeton Universitéit Loftfaarttechnik studéiert, a krut och e Stipendium vun der US-Marinn, wou hie Pilot gouf. Méi spéit gouf hien do Instrukter a vun 1957 un, Testpilot. 1962 gouf hie vun der NASA zeréckbehalen fir fir hir zukünfteg Missiounen ausgebilt ze ginn. Hie gouf Pilot fir d'Missioun Gemini 5 (1965), Ersatzkommandant vu Gemini 8 (1968), bei där fir d'éischt eng Kopplung am Weltraum gemaach gouf, a Kommandant vum Fluch Gemini 11 (1966). Direkt dono gouf de Conrad an den Apollo-Projet versat. Do gouf hien, mam Richard Gordon a mam Alan Bean als Member vun der Ekipp vun Apollo 12 nominéiert. Den 19. November 1969 sinn de Conrad an de Bean mat der Moundfär Intrepid am Ozean vun de Stierm gelant. De Conrad ass als éischten erausgeklommen, a war domat den drëtte Mënsch um Äerdmound... > méi Schabloun:AVDW S46 D'Hollerecher Schluechthaus ass e fréiert Schluechthaus am Stater Quartier Hollerech, dat haut fir kulturell a sportlech Zwecker benotzt gëtt. Wéi d'Gemeng Hollerech 1920 an d'Gemeng Lëtzebuerg integréiert gouf, ass d'Entscheedung getraff ginn, en neit zentraalt Schluechthaus mat Killanlagen an engem Véimaart ze bauen. Als Standuert gouf Hollerech gewielt, wou en Areal vu véier Hektar zur Verfügung stoung, dat un dat aalt Schluechthaus gegrenzt huet. Et ass den 30. Dezember 1929 a Betrib gaangen a gouf den 20. Juni 1930 offiziell vum Buergermeeschter Gaston Diderich ageweit. Iwwer déi nächst 50 Joer ass d'Hollerecher Schluechthaus reegelméisseg erweidert an op den neiste Stand gesat ginn. 1980 goufen am Schluechthaus all Joer 4.000 Tonne Fleesch produzéiert. Den 1. August 1997 gouf d'Schluechthaus fir zerguttst zougemaach. D'Gebaier hu sech lues a lues zu engem Treffpunkt vun der Lëtzebuerger Inlineskate- a Graffiti-Zeen etabléiert an et gouf en Indoor-Skatepark amenagéiert an deem och Inline-Kompetitiounen a Graffiti-Jams organiséiert goufen. Zanter 2020 gëtt u Pläng fir dat zukünftegt „Schluechthaus“ geschafft, déi virgesinn, datt de Skatepark bestoe bleift, an doriwwer eraus Kultur, Sport, Commerce an en intergenerationelle Projet, sou wéi och e Creative Hub Plaz dra fanne sollen... > méi Schabloun:AVDW S47 D'Natalie Zemon Davis, gebuer den 8. November 1928 zu Detroit, a gestuerwen den 21. Oktober 2023 zu Toronto, war eng kanadesch-US-amerikanesch Historikerin. Si gëllt als Pionéierin an der Sozialgeschicht an ass bekannt fir hir Rekonstruktioune vum Liewe vun "normale" Leit, zum Beispill Verkeefer, Aarbechter a Baueren aus dem 16. a 17. Joerhonnert an Europa. Zu hire bekanntste Wierker zielen Society and Culture in Early Modern France (1975) an The Return of Martin Guerre (1983). D'Natalie Zemon Davis huet Bicher an iwwer 80 Artikelen verëffentlecht, dovun e groussen Deel iwwer d'Sozial- a Kulturgeschicht vu Frankräich am 16. Joerhonnert. 2010 krut si den Internationale Holberg-Gedenkpräis fir hir narrativ Approche un d'Geschicht z'éieren... > méi Schabloun:AVDW S48 D' Schlass vu Montsoreau (fr.: Château de Montsoreau) ass e Schlass op der Loire, bei der Uertschaft Montsoreau um lénksen Uwänner vun der Loire, am Departement Maine-et-Loire. Et steet op enger strategescher wichteger Plaz, ronn annerhallwe Kilometer flossof vum Zesummefloss vun der Loire an der Vienne, um Schnëttpunkt vun den dräi Regiounen Anjou , Poitou an Touraine. D'Gebai ass eng Mëschung tëscht Festung a Loschtschlass an et ass dat eenzegt Loire-Schlass dat direkt um Uwänner vun der Loire gebaut gouf. Et gouf an der Renaissance vum Jean II. vu Chambes gebaut. 1862 gouf et als Monument historique klasséiert. An der Tëschekrichszäit gouf d'Schlass, dat delabréiert war, restauréiert. Mat anere Loire-Schläser gouf et 2000 op d'Lëscht vun de Weltierwe vun der Unesco opgeholl. Haut ass et e Musée fir zäitgenëssesch Konscht. D'Schlass vu Montsoreau ass 1845/46 am Alexandre Dumas sengem Roman La Dame de Monsoreau veréiwegt ginn... > méi Schabloun:AVDW S49 Brout ass en traditionellt Liewensmëttel, dat aus engem Deeg vu gemuele Kären (Miel), Waasser, jee nodeem engem Dreifmëttel, Salz an eventuell anere Bestandeeler gebak gëtt. Et gëtt zwou Grondzorte vu Brout: däers aus gesaiertem Deeg an däers aus ongesaiertem. Bei gesaiertem Brout, där zu Lëtzebuerg geleefegster Zort, gëtt en Dreifmëttel (Hief oder Deessem) an de Broutdeeg gemëscht. Dëse geet virun a beim Baken "op", doduerch gëtt d'Brout mëll a lëfteg bannendran. An der orientalescher Kiche ass Fluedebrout aus ongesaiertem Deeg beléift, an Indien gëtt et déi méi kleng Varianten dovu wéi Chapati oder Papadam, a Pakistan gëtt Puri gebak. A Südostasie kënnt d'Brout kaum vir, an Nordchina awer schonn, a Form vu gedëmpten Hiefdeegbréidercher. An Australie sinn Damper eng Spezialitéit. Aus Mexiko kommen Tortillaen aus Maismiel, an Afrika gëtt Fluede-Brout aus gemuelenem Maniok, Mill oder Mais gebak. An Europa gëtt et mat am meeschte verschidden Zorte Brout. Eleng beim däitsche Bäckereiverband sinn iwwer 300 Zorte registréiert. D'franséisch Baguette ass zanter 2022 immateriell Kulturierfschaft vun der Unesco. Zu Lëtzebuerg gëtt Brout souwuel no der däitscher, wéi der franséischer a belscher Baktraditioun gebak. Nieft senger Roll als Liewensmëttel huet d'Brout och eng grouss symbolesch a spirituell Bedeitung... > méi Schabloun:AVDW S50 Den Europäeschen Hues (Lepus europaeus) ass e Mamendéier aus der Famill vun den Huesen (Leporidae). E kënnt a groussen Deeler vu Europa vir bis eriwwer an de Südweste vu Sibirien an den Nordweste vun der Mongolei, a lieft an oppenen an hallefoppenene Landschaften. An Europa sinn d'Huesen zanter den 1960er Joren, ë.a. wéinst ëmmer méi intensiver Landwirtschaft, seng Zuelen, deelweis staark, réckleefeg. Europäesch Huese gi vu Kapp bis Hënner ronn 40 bis 60 cm laang, a bis zu 2,5–6,4 kg schwéier. De Pelz ass um Réck variabel gielzeg-gro, ockerbrong oder brongrout mat giele Schattéierungen an hei an do dënne schwaarze Putschen. Laanscht d'Säit ass en éischter raschtgiel oder roudelzeg brong. De Kapp, den Hals, d'Broscht an d'Bee sinn hellbrong, de Bauch ass crèmewäiss. D'Ouere si groelzeg an hunn op der Spëtzt e schwaarze Fleck. Den Europäeschen Hues ass virun allem nuets an an der Schummerecht aktiv. Baussent der Verkoppelungszäit sinn d'Déieren Eenzelgänger a verbréngen den Dag geduckt an hirem Leeër, enger Kaul am Buedem, wou se net wibbelen a bei Gefor eréischt am leschte Moment fortlafen. Da kënne s'op enger kuerzer Distanz bis zu 70 km an der Stonn lafen a bis zu 2 m héich sprangen... > méi Schabloun:AVDW S51 D'Nummereschëlter fir motoriséiert Stroossegefierer an hir Remorquen déi zu Lëtzebuerg ugemellt sinn, si prinzipiell giel mat schwaarzen Zifferen an / oder Buschtawen. Um lénkse Bord ass gemenkerhand de bloe Logo vun der EU mat de giele Stären an de Lännercode „L“ a wäisser Faarf. D'Plackennummer déi bei der Immatrikulatioun zougedeelt gëtt, ass entweeder aus der lafender Serie oder et ass eng personaliséiert Nummer; se ass zanter dem 1. November 2023 ëmmer enger Persoun zougedeelt, egal ob et sech ëm eng personaliséiert Nummer handelt oder net. Verschidde speziell Serië si fir d'Immatrikulatioun vu bestëmmte Kategorië vu Gefierer oder fir bestëmmt Zwecker reservéiert. Zanter dem 1. Februar 1907 mussen all Gefier zwee Nummereschëlter mat enger lafender Nummer hunn. Vum Mäerz 1972 u kann d'Plackennummer virun den Zifferen eng oder méi laténgesch Majuskelen hunn. Zanter Januar 1974 muss bei nei- oder ëmgemellte Gefierer d'Schëld giel a réckstralend si mat schwaarzer Opschrëft; virdru war et schwaarz mat wäisser Schrëft... > méi Schabloun:AVDW S52 D'Veduta vun der Festung Lëtzebuerg am Joer 1753 ass eng Panoramazeechnung déi den éisträichesch-ungareschen Offizéier Wenzel Callot am Joer 1753 am Optrag vum Josef Wenzel, Fürst vu Liechtenstein, vun der Festung Lëtzebuerg gezeechent huet. D'Fiederzeechnung am Format vu 35,3 × 213 cm war an den Archive vun der Wiener Albertina „verluer“ gaangen a gouf eréischt 2018 erëmfonnt. Si weist d'Uewer- an d'Ënnerstad vum Fort Obergrünewald aus. Wéi och aner Veduten ass dem Callot säi Panorama vun der Festung Lëtzebuerg perspektivesch manipuléiert an och vu verschiddenen Standpunkten aus gezeechent ginn, eng Zeecheweis, déi fir Stadvuen tëscht dem 15. a 17. Joerhonnert geleefeg war. Et ass eng hyperrealistesch Duerstellung vun der Festung mat enger Abberzuel Informatiounen iwwert d'Geologie, d'Vegetatioun, d'Landbenotzung, d'Architektur an d'Infrastruktur, awer ouni eng Spuer vu Mënschen oder Déieren. Déi ganz Zeechnung kann och net "op ee Bléck" gekuckt ginn, et muss een se wéinst dem breede Format stéckerchesweis z. B. vu lénks no riets kucken. De Callot huet sech e puer kënschtleresch Fräiheeten erlaabt, andeems en eenzel Deeler verzunn oder gekrëmmt huet fir e bessert Gesamtbild ze schafen... > méi